• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حق معنوی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حق ‌معنوى عنوان امتیازى غیر مادى از قبیل حق‌تألیف و حقاختراع گفته می شود.




به حقوقى که متعلق آنها امور اعتبارى و معنوى است، حقوق ‌معنوى اطلاق مى‏شود، مانند حق‌طبع(تکثیر و چاپ اثر)، حقاختراع، حقامتیاز انتشار روزنامه و مجله،حق استخراجمعدن و حق ‌امتیاز آب، برق، گاز و تلفن. مقابل آن، حق عینى قرار دارد که متعلق آن عین خارجى است، از قبیل حق‌تحجیر و حق قصاص که متعلق اوّلى زمین و دومى جانى است.



عنوان یاد شده از عناوین جدید است که فقهاى معاصر در بخش مسائل مستحدثه و نیز در پاسخ استفتائات به برخى احکام آن اشاره کرده‏اند.

۲.۱ - اعتبار شرعى حق ‌معنوی


در اینکه حق‌تألیف براى پدید آورنده اثر، حق‌ طبع براى ناشر و حقاختراع براى مخترع از نظر شرع معتبر است یا نه، اختلاف است. بنابر قول نخست، نویسنده مى‏تواند دیگران را از چاپ و پخش کتاب خود منع کند. دیگران نیز بدون اجازه صاحب اثر حق ندارند کتاب او را چاپ و توزیع کنند؛ چنان که اگر مؤلف حقنشر را به ناشرى واگذار کرده باشد، دیگر ناشران نمى‏توانند بدون اجازه آن ناشر، کتاب را منتشر کنند. و نیز مخترع مى‏تواند دیگران را از نمونه بردارى از اختراع خود و تکثیر آن منع نماید.
بنابر این قول، مؤلف یا مخترع مالک محصول فکر و اندیشه خود بوده و مى‌‌‌‌‏تواند آن را بفروشد یا ببخشد و یا در آن سایر تصرفات مالکانه داشته باشد. در مقابل، برخى براى چنین حقوقى از نظر شرعىاعتبار قائل نبوده و چاپ کتاب یا نمونه بردارى از اختراع دیگرى را بدون اشکال دانسته‏اند البته برخى گفته‏اند: در صورتى که این گونه حقوق، قانونى و ضابطه مند

شده باشد و به تأیید حاکم شرع برسد، اعتبار پیدا مى‏کند.

۲.۲ - احکام حق ‌معنوی


حق‌ امتیازى که دولت در مقابل دریافت مبلغى به اشخاص واگذار مى‏کند، از قبیل حق‌ امتیاز تأسیس شرکت، حق امتیاز تلفن، آب و برق، در صورتى که قانون و عرف براى آن مالیت قائل باشد و با آن همچون سایر اموال رفتار کند، به تصریح برخى شرعاًاعتبار دارد و در نتیجه ارث بردن و خرید و فروش آن جایز خواهد بود.



 
۱. المسائل المستحدثة (روحانى)، ص۲۲۳- ۲۲۴.    
۲. تحریر الوسیلة، ج۲، ص۶۲۵- ۶۲۶.    
۳. صراط النجاة، ج۱، ص۲۵۲.    
۴. الفتاوى المیسرة (سیستانى)، ص۴۱۲.    
۵. الفتاوى المیسرة (سیستانى)، ص۴۱۲.    
۶. حواریات فقهیة، ص۳۱۸.    





فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌۳،ص۳۴۱.    




جعبه ابزار