حَدِیدٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَدِیدٌ: (فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَديدٌ) در اصل به معنى «
آهن» است و نيز به معنى «
تند و تيز» و «
چاقو يا شمشير تيز» آمده است و سپس همان گونه كه «
برنده» صفت شمشير و كارد است به «
تيزبينى و تيزفهمى» نيز اطلاق شده است (
حَديدٌ النَّظَر، حَديدُ الْفَهْم).
اما در
فارسی به زبان گويا و نطق
فصیح نيز «
برنده» اطلاق مى‌شود و از اين جا روشن مى‌شود كه منظور از «
بصر» در
آیه مورد بحث، چشم
ظاهر نيست، بلكه همان چشم
عقل و
دل است.
به موردی از کاربرد حَدِیدٌ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَقَدْ كُنتَ في غَفْلَةٍ مِّنْ هذا فَكَشَفْنا عَنكَ غِطاءكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَديدٌ) «به او خطاب مى‌شود تو از اين صحنه
غافل بودى و ما پرده را از چشم تو كنار زديم، و امروز چشمت تيزبين است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: از اين آيه دو نكته استفاده مى‌شود: اول اينكه روز
قیامت را به روزى معرفى مى‌كند كه در آن روز پرده
غفلت از جلو چشم بصيرتش كنار مى‌رود در نتيجه
حقیقت امر را مشاهده مى‌كند، و اين نكته در آياتى بسيار ديگر نيز آمده است.
دوم اينكه آنچه
خدا براى فرداى قيامت
انسان تهيه ديده، از همان روزى تهيه ديده كه انسان در دنيا بوده، چيزى كه هست از چشم بصيرت او پنهان بوده است و مخصوصا از همه بيشتر اين حقيقت براى او پنهان بوده كه روز قيامت روز كنار رفتن پرده‌ها، و مشاهده پشت پرده است.
براى اينكه اولا غفلت وقتى تصور دارد كه در اين ميان چيزى باشد و ما از بودنش غافل باشيم. از سوى ديگر تعبير به غطاء (پرده) كرده، و اين تعبير در جايى صحيح است كه پشت پرده چيزى باشد و پرده آن را پوشانده و بين بيننده و آن حائل شده باشد. و از سوى سوم تعبير به حدت و تيزبينى در جايى صحيح است، و چشم تيزبين در جايى به درد مى‌خورد كه بخواهد يك ديدنى بسيار دقيقى را ببيند و الا احتياجى به چشم تيزبين پيدا نمى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حَدِیدٌ »، ص۴۶۹.
