• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خیل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خیل به معنی اسب است، و جمع آن «خُیُول» و «اخْیال» بوده و از باب مجاز به اسب سوار نیز اطلاق می‏شود.
[۱] المنجد، ص ۲۰۳، ماده خلیل.





در فقه به اسبی که در خصوص جنگ از آن استفاده می‏شده، اطلاق‏می‏گردد. همچنان که در قرآن آمده است: «وَاعِدُّوا لَهُمْ مَااسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّاللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ»«در مبارزه با دشمنان اسلام، آنچه در توان دارید از قدرت و نیرو و اسبان جنگی آماده سازید؛ تا دشمنان خدا و دشمنان خودتان را به ترس و رعب بیندازید.»



حضرت علی (علیه السلام) فرمود:«خُیُولُ‏الْغُزاةِ فِی‏الدُّنْیا هِیَ خُیُولُهُمْ فِی‏الْجَنَّةِ»
[۳] دعائم الاسلام، قاضی ابوحنیفة النعمان بن محمد التمیمی المغربی، ج۱، ص۳۴۴.
«اسبهای رزمندگان در دنیا همان اسبهای آنهاست در بهشت



در گذشته اسب سریعترین مرکب محسوب می‏شد و در میدانهای جنگ کارآیی بالایی داشت قرآن کریم در معرفی شاخصهای قدرت نظامی که موجب ترس و وحشت دشمن می‏شود، از اسب سخن به میان آورده است: «وَ اعِدُّولَهُمْ... مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ...»
همچنان خداوند به‏اسبان رزمندگان و جرقّه سُمِّ آنان و گرد و غباری که از زیر سُمّ آنان برمی‏خیزد، سوگند یادکرده است.
«وَالْعادِیاتِ ضَبْحاً فَالْمُورِیاتِ قَدْحاً فَالْمُغَیراتِ صُبْحاً فَاثَرْنَ بِهِ نَقْعاً فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعاً»
سوگند به اسبان دونده (مجاهدان) در حالی که نفس زنان پیش می‏رفتند و سوگند به افروزندگان جرقه آتش (در برخورد سُمهایشان با سنگهای بیابان و سوگند به هجوم آوران سپیده دم، که گرد و غبار به هر سو پراکندند، و (ناگهان) در میان دشمن ظاهر شدند.
به خاطر نقش بارز این مرکب در میدان جنگ، اسلام از غنایم به دست آمده برایش سهمی قرار داده بود که به صاحب آن تعلق می‏گرفت.
اسب دارای انواع مختلفی است که هر کدام دارای اسم مخصوص به خود می‏باشند.
[۶] ینابیع الفقهیه، کتاب الجهاد؛ و قاموس الجهاد.




جهادگری که (داوطلبانه) با اسبش در جهاد شرکت کند، از غنایم به دست آمده، دو سهم می‏برد یک سهم از آن خودش و سهم دیگر برای اسبش و اگر دو اسب یا بیشتر از آن همراه خود به میدان جنگ آورده باشد، فقط سه سهم می‏برد.
[۷] ینابیع الفقهیه، کتاب الجهاد، ص۵۲( النّهایه).
ولی اسب القحم (اسب پیر و ناتوان) سهمی از غنیمت نمی‏برد. واگر بیشتر از دو اسب آورده باشد، همان سه سهم را می‏برد.


 
۱. المنجد، ص ۲۰۳، ماده خلیل.
۲. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۳. دعائم الاسلام، قاضی ابوحنیفة النعمان بن محمد التمیمی المغربی، ج۱، ص۳۴۴.
۴. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۵. ذاریات/سوره۱۰۰، آیه۱-۵.    
۶. ینابیع الفقهیه، کتاب الجهاد؛ و قاموس الجهاد.
۷. ینابیع الفقهیه، کتاب الجهاد، ص۵۲( النّهایه).




جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۵۷.




جعبه ابزار