دعوت قوم نوح به تقوا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق
آیات قرآن کریم حضرت نوح (علیه‌السّلام) قوم خود را به رعایت
تقوا و پرهیز از
گناه دعوت کرده است.
در اینجا
دعوت دلسوزانه
نوح (علیه‌السّلام) از قومش، برای رعایت
تقوا و پرهیز از
گناه را بیان می‌کند:
«ولقد ارسلنا نوحـا الی قومه فقال یـقوم اعبدوا الله ما لکم من الـه غیره افلا تتقون؛
و ما نوح را بسوی قومش فرستادیم؛ او به آنها گفت: ای قوم من! خداوند یکتا را بپرستید، که جز او معبودی برای شما نیست! آیا (از پرستش بتها) پرهیز نمی‌کنید؟!»
«اذ قال لهم اخوهم نوح الا تتقون• فاتقوا الله واطیعون؛
هنگامی که برادرشان نوح به آنان گفت: آیا تقوا پیشه نمی‌کنید؟!• تقوای الهی پیشه کنید و مرا
اطاعت نمایید!»
«انا ارسلنا نوحـا الی قومه ان انذر قومک من قبل ان یاتیهم عذاب الیم• ان اعبدوا الله واتقوه واطیعون؛
ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و گفتیم: قوم خود را
انذار کن پیش از آنکه
عذاب دردناک به سراغشان آید!•...• که خدا را پرستش کنید و از مخالفت او بپرهیزید و مرا اطاعت نمایید!»
در داستان‌های نوح در
تفسیر سوره هود گذشت که آن جناب اولین
پیغمبر از
پیامبران اولوا العزم است که دارای
کتاب و شریعت‌اند و به سوی عموم
بشر مبعوث شده و به دعوت به
توحید و نفی
شرک قیام نموده‌اند. پس مراد از کلمه قومه،
امت آن جناب است که عموم اهل
عصر آن جنابند.
جمله: اعبدوا الله ما لکم من اله غیره،
دعوت به سوی پرستش
خدا و ترک پرستش آلهه غیر خدا است، چون وثنی‌ها غیر خدا از
ملائکه و
جن و مقدسین را می‌پرستیدند و برای آنها ادعای
الوهیت می‌کردند، یعنی آنها را معبود می‌دانستند نه خدا را.
بعضی از مفسرین گفته‌اند: معنای: اعبدوا الله، این است که تنها خدا را بپرستید، هم چنان که آیه: الا تعبدوا الا الله،
که در سوره هود است این معنا را روشن می‌کند. و اگر در آیه مورد بحث جمله را مقید به قید نکرد و نفرمود: فقط خدا را
عبادت کنید، برای این است که بفهماند اصلا عبادت تنها عبادت خدا است و عبادت غیر خدا و شرک ورزیدن به کلی عبادت نیست.
ولی مفسر مزبور
غفلت و یا فراموش کرده که وثنی‌ها اصلا خدای سبحان را عبادت نمی‌کنند، چون عبادت را عبارت می‌دانند از توجه
عابد به
معبود، و خدای سبحان را به خاطر اینکه دیدنی نیست بزرگتر از آن می‌دانند که توجهی یا عملی متوجه او شود. پس وجه صحیح آن است که
بندگان در عبادت خود متوجه خواص از
مخلوقات او مانند ملائکه و امثال ایشان شوند، تا آنان واسطه و
شفیع ایشان شوند، و آنان را به درگاه خدا نزدیک کنند علاوه بر این، به زعم
مشرکین عبادت به خاطر
تدبیر عالم، و در مقابل آن است، و تدبیر عالم واگذار به ملائکه و امثال ایشان شده، پس معبود و ارباب هم همانهایند، نه خدا.
از اینجا معلوم می‌شود اگر به
مذهب وثنی‌ها
جایز باشد که خدا عبادت شود دیگر غیر خدا را عبادت نخواهند کرد، برای اینکه وثنی مذهبان تردیدی ندارند در اینکه رب الارباب و پدید آورنده همه رب‌ها و همه عالم تنها خدا است و اگر عبادت خدا جایز باشد قهرا عبادت غیر او جایز نخواهد بود. لیکن همانطور که گفتیم
بت پرستان عبادت خدا را درست نمی‌دانند، دلیلش هم بیان شد. پس اینکه نوح علیه‌السّلام به امت بت پرست خود فرمود: اعبدوا الله، در معنای این است که فرموده باشد: اعبدوا الله وحده، تنها خدای را بپرستید، هم چنان که در سوره هود در جمله:الا تعبدوا الا الله
اینطور فرموده بود. و جمله: ما لکم من اله غیره، هم در معنای این است که فرموده باشد: برای شما معبودی غیر خدا نیست، چون که غیر از خدا ربی که
مدبر امور عالم و امور شما باشد نیست، تا او را به
امید خیرش و
ترس از غضبش بپرستید.
و اینکه با فاء تفریع فرمود: افلا تتقون، معنایش این است که وقتی برای شما ربی نباشد که مدبر امور شما باشد، پس با این حال باز هم از خدا نمی‌ترسید و از عذاب او بیم نمی‌دارید؟ که غیر او را می‌پرستید؟.
در جمله: ان اعبدوا الله، ایشان را به
توحید در عبادت می‌خواند، چون مردم نوح بت پرست بودند، و
مذهب وثنیت (بت پرستی) داشتند، که
اجازه نمی‌دهد مردم خدای تعالی را بپرستند، نه به تنهایی، و نه با غیر، بلکه تنها مجازند با پرستش بتها ارباب بتها را بپرستند، تا آن ارباب که مستقیما خدا را می‌پرستند، نزد خدا
شفاعت ایشان کنند در
حقیقت عبادت پرستندگان خود را روی عبادت خود نهاده تحویل
خدا دهند و اگر این مذهب اجازه پرستش خدای تعالی را می‌داد حتما خدا را به تنهایی می‌پرستیدند، پس دعوت چنین مردمی به عبادت خدا در حقیقت دعوت به توحید در عبادت است.
و جمله: و اتقوه، دعوتشان را به اجتناب از
گناهان کبیره و
صغیره است، یعنی شرک و پایین‌تر از شرک، و انجام اعمال صالحه‌ای که انجام ندادنش
گناه است.
و جمله: و اطیعون، دعوتشان به
اطاعت از خودش است، و اطاعتشان از او مستلزم این است که رسالتش را
تصدیق نموده، معالم
دین خود را و دستور یکتاپرستی را از او بگیرند، و این دستورات را
سنت حیاتی خود قرار دهند. پس جمله: ان اعبدوا الله و اتقوه و اطیعون، ایشان را به اصول سه گانه
دین دعوت می‌کند. جمله اول یعنی: و اعبدوا الله، به توحید، و جمله: و اتقوه، به
تصدیق معاد که اساس تقوی است دعوت می‌کند، چون اگر معاد و
حساب و جزای آن نبود، تقوای دینی معنای درستی نمی‌داشت، و جمله: و اطیعون، به تصدیق اصل
نبوت که همان اطاعت بی چون و چرا است می‌خواند.
از خدا بترسید و تقوا پیشه کنید و مرا اطاعت نمائید، که اطاعت من اطاعت خدا است (فاتقوا الله و اطیعون). این تعبیر نشان می‌دهد که نوح (علیه‌السلام) سابقه ممتدی از
امانت در میان قوم خود داشت و او را با این
صفت والا می‌شناختند لذا می‌گوید: به همین دلیل من در ادای
رسالت الهی امینم و خیانتی از من نخواهید دید. مقدم داشتن
تقوا بر اطاعت به خاطر این است که تا
ایمان و اعتقادی نسبت به الله و
ترس از او در میان نباشد، اطاعت از فرمان پیامبرش صورت نخواهد گرفت.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله « قوم نوح».
