دهستان باسمنج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باسْمِنْج ، دهستانی واقع در
شهرستان تبریز است.
دهستان، در
مشرق بخش حومه
شهرستان تبریز، در
آذربایجان شرقی، و در قسمتی از دامنه شمالی
کوه سهند قرار دارد.
منطقه‌ای سردسیر مشتمل بر یازده
روستا که برخی از آن‌ها در مآخذ قدیم جزو
دهستان مهرانرود شمرده شده است.
مهرانرود ـ که در دهستان باسمنج، «
باسمنج چای» (رود باسمنج) و در
شهر تبریز «
میدان چای» خوانده می‌شود ـ از کوه سهند سرچشمه می‌گیرد و در جهت
شمال روان می‌شود و پس از پیوستن
رود لیقوان از سمت راست به آن، تا
جنوب شهر باسمنج جریان می‌یابد و سپس در جهت شمال غربی، از آن‌جا می‌گذرد و وارد شهر تبریز می‌شود.
محصول عمده دهستان
گندم و
جوست. و
تره بار آن، به‌ویژه
خیار، در شهر تبریز شهرت دارد.
دارای
دامداری و
صنایع دستی قالی بافی و
گلیم بافی است.
۱) کَنْدْرود در نوزده کیلومتری جنوب شرقی
تبریز و کنار راه اصلی تبریز ـ
بستان آباد
۲)
شادآبادِ مشایخ (شادآباد سفلی) در شش کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز که گورستانی قدیمی دارد و تنی چند از
زُهّاد و
مشایخ در آن مدفون‌اند، از جمله
بابااحمد شادبادی (متوفی ۷۸۴) که مقبره او مدت‌ها
زیارتگاه بود
و
سلطان اویس (شیخ اویس)، دومین سلطان
سلسله جلایریان ، (متوفی ۷۷۶) .
۳)
زَرْنَق در چهارده کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز و
فتح آباد در ده کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز، که نام آن‌ها از قرن هفتم و هشتم در کتاب قدیم آمده است.
گردنه شِبْلی (ارتفاع: ۶۵۴، ۱ متر) در مسیر جاده قدیمی تبریز ـ بستان آباد در جنوب شرق باسمنج و
ایل گلی از تفرجگاه مردم، در حدود هشت کیلومتری مغرب آن قرار گرفته است.
دهستان باسمنج در منطقه زلزله خیز واقع است.
(۱) ابن کربلائی، روضات الجنان و جنات الجنان، چاپ جعفرسلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ـ۱۳۴۹ ش.
(۲) عبدالعلی ادیب الملک، دافع الغرور، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۹ ش.
(۳) اسکندرمنشی، تاریخ عالم آرای عباسی، تهران ۱۳۵۰ ش.
(۴) محمدطاهر اصفهانی، صریح الملک، نسخه خطی دانشگاه تهران، ش ۸۵۵.
(۵) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، چاپ عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدّث، تهران ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸ ش.
(۶) ایران، وزارت جهاد سازندگی، واحد آمار و برنامه ریزی، فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع استان آذربایجان شرقی (۱)، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۷) حسن بن مرتضی حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی: از شیخ صفی تا شاه صفی، چاپ احسان اشراقی، تهران ۱۳۶۶ ش.
(۸) حمداللّه مستوفی، نزهة القلوب، چاپ گی لسترنج، تهران ۱۳۶۲ ش.
(۹) حسین‌علی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، ج ۴: استان ۳ و ۴ آذربایجان، تهران ۱۳۵۵ش.
(۱۰) رشیدالدین فضل اللّه، وقف‌‌نامه ربع رشیدی، چاپ مجتبی مینوی و ایرج افشار، تهران ۱۳۵۶ ش.
(۱۱) عبداللّه بن محمد کاشانی، تاریخ اولجایتو، چاپ مهین همبلی، تهران ۱۳۴۸ ش.
(۱۲) مسعود کیهان، جغرافیای مفصل ایران، تهران ۱۳۱۰ـ۱۳۱۱ ش.
(۱۳) مرکز آمار ایران، آمارگیری جاری جمعیت ۱۳۷۰: نتایج عمومی، کل کشور، تهران ۱۳۷۲ ش.
(۱۴) مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه ۱۳۶۵، نتایج تفصیلی شهرستان تبریز، تهران ۱۳۶۸ ش.
(۱۵) مهندسین مشاور زیستا، طرح توسعة شهری و روانبخشی روستایی باسمنج: گزارش مرحلة اول، تهران ۱۳۶۱ ش (جزوة تکثیرشده)؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باسمنج»، شماره۲۱۷.
