• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سنان بن انس نخعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


از دیگر قاتلانی که در واقعه کربلا بسیار از او یاد شده، سنان بن انس است. او همراه سپاه عمر بن سعد در کربلا حضور یافت و در روز عاشورا برای به شهادت رساندن امام حسین (علیه‌السّلام) تلاش بسیار از خود نشان داد.


گفته شده سنان در روز عاشورا، تیری به گلوی مبارک اباعبدالله (علیه‌السّلام)
[۱] کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۱۱۸، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
[۲] سید بن طاوس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ص۱۷۵، تهران، جهان، ۱۳۴۸ش.    
و به نقلی به سینه ایشان زد.
[۳] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، ج۳، ص۲۵۸، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    
همچنین نقل شده که او نیزه‌ای به پهلوی حضرت (علیه‌السّلام) زد و ایشان را از اسب به زمین‌ انداخت
[۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۶، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۵] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۱۲، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۶۹، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
و در لحظات آخر حیات امام (علیه‌السّلام) هم که پیوسته کسی به امام حسین (علیه‌السّلام) نزدیک می‌شد و ضربه‌ای بر ایشان وارد می‌آورد او نیز، نیزه‌ای به شانه‌ی امام (علیه‌السّلام) زد و سپس نیزه را به سینه‌ی حضرت (علیه‌السّلام) فرو برد.
[۷] ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، خامسه۱، ص۴۷۳-۴۷۴، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.    
[۸] سید بن طاوس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ص۱۷۵، تهران، جهان، ۱۳۴۸ش.    


سپس بنا بر نقل بسیاری از منابع سنان از خولی بن یزید خواست تا سر از بدن امام (علیه‌السّلام) جدا کند. خولی خواست این کار را بکند؛ اما دستش لرزید و بدنش به رعشه افتاد از این‌رو نتوانست و کنار کشید. سنان او را به باد ناسزا گرفت و گفت: «خداوند بازوهایت را بشکند و دستانت را جدا کند.» سپس خود از اسب فرود آمد و سر را از بدن مطهر آن حضرت (علیه‌السّلام) جدا کرد و به دست خولی داد.
[۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۶، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۱] مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۸۰-۸۲، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
[۱۲] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۸، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    

نقل است که پس از این جنایت او به توصیه‌ی کوفیان، نزد ابن‌سعد رفت تا از او برای انجام این کار جایزه بستاند. سنان چون بر در خیمه عمر بن سعد رسید با صدای بلند شروع به خواندن این اشعار کرد:
اوقر رکابی فضة و ذهبا انا قتلت الملک المحجبا
قتلت خیر الناس امّا و ابا و خیرهم اذ ینسبون نسبا
«رکاب اسب مرا باید از طلا و نقره پر کنید که من شاه پرده‌نشین را کشتم. کسی را کشته‌ام که پدر و مادرش بهترین مردم بودند و چون مردم نسب خویش را گویند نسب او از همه بهتر و والاتر است.»
عمر بن سعد با شنیدن این اشعار عصبانی شد و با چوبی که در دست داشت بر او زد و گفت: «ای دیوانه چرا چنین سخن می‌گویی به خدا قسم اگر این حرفها به گوش ابن‌زیاد برسد گردنت را می‌زند.»
[۱۳] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۵، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۷، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۵] سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۲۲۸، قم، شریف رضی، ۱۴۱۸.


در چگونگی مرگ او روایات مختلفی در منابع نقل شده است. برخی از مورخان نوشته‌اند که پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش، عمر بن سعد سر امام (علیه‌السّلام) را به همراه سنان بن انس نزد عبیدالله بن زیاد فرستاد. سنان پس از ورود به کاخ ابن‌زیاد، شروع به خواندن اشعاری که پیش از این به آن اشاره شد کرد، پس عبیدالله به شدت عصبانی شد و گفت: «اگر می‌دانستی که او بهترین خلق خداست پس چرا او را کشتی؟ به خدا قسم از من خیری به تو نمی‌رسد و مطمئن باش که من، تو را به او (حسین (علیه‌السّلام) ) ملحق خواهم کرد»، پس او را پیش آورد و گردن زد.
[۱۶] کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۱۲۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
[۱۷] ابن ‌صباغ، علی بن محمد، الفصول المهمه فی معرفة الائمه، تحقیق سامی‌الغریری، ج۲، ص۸۲۸-۸۳۰، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲.    

در نقلی دیگر هم آمده: پس از قیام مختار، ماموران او در پی سنان رفتند تا او را به سبب جنایاتش به مجازات برسانند. خبر به سنان رسید و او نیز به مانند بسیاری از قتله کربلا به بصره فرار کرد. پس به دستور مختار خانه‌اش را ویران کردند.
[۱۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۹] ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۴۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
[۲۰] ابن ‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، ج۶، ص۵۸، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲.    
مدتی بعد سنان از بصره خارج شد و به سمت قادسیه حرکت کرد. جاسوسان مختار او را از این امر باخبر کردند پس او گروهی را برای دستگیری سنان فرستاد، آنان موفق شدند در میانه‌ی راه سنان را دستگیر نمایند. پس از دستگیری ابتدا بند بند انگشتان سنان و سپس دستها و پاهایش را قطع کردند و آن گاه او را در ظرف روغن‌ انداخته، به هلاکت رساندند.
[۲۱] حلی، ابن ‌نما، ذوب النضار، تحقیق فارس حسون کریم، ص۱۲۰، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۱۶.    
[۲۲] بحرانی، عبدالله، العوالم الامام الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق مدرسه الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، ص۲۹۸، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷.    

برخی دیگر از مورخان هم بر این اعتقادند که سنان از بیم انتقام مختار، به بصره فرار کرد و همچنان زنده ماند تا اینکه روزی در مجلس حجاج بن یوسف ثقفی حاضر شد. حجاج از حاضران خواست که هر کس کار شایسته‌ای انجام داده برخیزد و بگوید. گروهی برخاستند و از کارهای شایسته خود سخن گفتند. در این هنگام سنان برخاست و گفت: «عمل شایسته من هم قتل حسین بن علی (علیه‌السّلام) است.» حجاج به او گفت: «بله، کار نیکو و پسندیده‌ای انجام داده‌ای.» چون سنان به خانه برگشت زبانش به لکنت افتاد و دیوانه شد به گونه‌ای که در جای خود می‌خورد و همان جا قضای حاجت می‌کرد
[۲۳] ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، خامسه۱، ص۵۰۴، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.    
[۲۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۲۵] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۲۳۱-۲۳۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
تا اینکه بعد از پانزده روز به هلاکت رسید.
[۲۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    



۱. ↑ کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۱۱۸، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
۲. ↑ سید بن طاوس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ص۱۷۵، تهران، جهان، ۱۳۴۸ش.    
۳. ↑ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، ج۳، ص۲۵۸، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۶، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۵. ↑ شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۱۱۲، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳.    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۶۹، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
۷. ↑ ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، خامسه۱، ص۴۷۳-۴۷۴، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.    
۸. ↑ سید بن طاوس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ص۱۷۵، تهران، جهان، ۱۳۴۸ش.    
۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۳، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۰. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۶، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۱. ↑ مسکویه، ابوعلی، تجارب الامم، تحقیق ابوالقاسم امامی، ج۲، ص۸۰-۸۲، تهران، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.    
۱۲. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۸، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۳. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۵، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۴۷، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۵. ↑ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۲۲۸، قم، شریف رضی، ۱۴۱۸.
۱۶. ↑ کوفی، ابن ‌اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج۵، ص۱۲۰، بیروت، دارالاضواء، چاپ اول، ص۱۹۹۱.    
۱۷. ↑ ابن ‌صباغ، علی بن محمد، الفصول المهمه فی معرفة الائمه، تحقیق سامی‌الغریری، ج۲، ص۸۲۸-۸۳۰، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۲.    
۱۸. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۹. ↑ ابن‌ اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۴۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۲۰. ↑ ابن ‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، ج۶، ص۵۸، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۹۹۲.    
۲۱. ↑ حلی، ابن ‌نما، ذوب النضار، تحقیق فارس حسون کریم، ص۱۲۰، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۱۶.    
۲۲. ↑ بحرانی، عبدالله، العوالم الامام الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق مدرسه الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، ص۲۹۸، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷.    
۲۳. ↑ ابن ‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، خامسه۱، ص۵۰۴، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.    
۲۴. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۲۵. ↑ ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۲۳۱-۲۳۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵.    
۲۶. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۶، ص۴۱۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «قاتلان امام حسین(ع)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۲۰.    



جعبه ابزار