سوره قلم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره قلم شصت و هشتمین سوره
قرآن است، و در
مکه نازل شده ، و دارای ۵۲ آیه می باشد.
خداوند در آیه‌های اول این سوره به «قلم و آنچه می‌نویسند»
سوگند یاد کرده است؛ به همین جهت، سوره را «قلم» نامیده‌اند.
سوگند به قلم و نوشته، از طرف پیامبری
امی و درس ناخوانده (امی) اعجاز دیگری از آیات قرآن است. این سوره ضمن دفع اتهام
جنون از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و تاکید بر
رسالت او، به اعراض و روگردانی از مخالفان، و پس از اشاره به
آخرت و
بهشت و کیفرها، به
صبر و
استقامت فرمان می‌دهد.
بدین سان، غرض این سوره این است که
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به دنبال تهمت‌های ناروایی که
مشرکین به وی زده و او را
دیوانه خوانده بودند،
تسلیت و دلداری دهد، و به وعده‌های جمیل و پاسداری از
خلق عظیمش دلخوش سازد، و آن جناب را به شدیدترین وجهی از اطاعت مشرکین و مداهنه با آنان نهی نموده، امر اکید می‌کند که در برابر حکم پروردگارش صبر کند.
گفته شده: سیاق همه
آیات این
سوره سیاق
آیات مکی است، و از
ابن عباس و قتاده نقل شده که گفته‌اند: اوایل این سوره تا آیه سنسمه علی الخرطوم (که شانزده آیه است) در
مکه نازل شده، و ما بعد آن تا جمله لو کانوا یعلمون (که هفده آیه است) در
مدینه نازل شده، و نیز بعد از آن جمله تا جمله یکتبون (که پانزده آیه است) در مکه و ما بعد آن تا آخر سوره (که چهار آیه است) در مدینه نازل شده، این نقل نسبت به هفده آیه یعنی از جمله انا بلوناهم تا جمله لو کانوا یعلمون بی وجه نیست، زیرا به آیات مدنی شبیه تر است تا آیات مکی.
۱. دارای ۵۲ آیه، سیصد کلمه و ۱۲۵۶ یا ۱۲۸۸ حرف است.
۲. در ترتیب نزول، اولین یا دومین یا پنجمین و در
قرآن کریم شصت و هشتمین سوره است.
۳. پس از
سوره علق و پیش از
سوره مزمل (پیش از
هجرت ) در مکه نازل شد؛ مگر آیات ۱۷ تا ۳۳ و ۴۸ تا۵۰ که مدنی به شمار آمده‌اند.
۴. از سوره‌های مفصل و از نوع طوال آن و شامل حدود
نصف یک
حزب است.
۵. بیست ونهمین و آخرین سوره از سوره‌های
مقطعات است و با
حرف مقطعه «ن» آغاز می‌شود.
۶. دهمین سوره‌ای است که پس از حرف مقطعه با
سوگند آغاز شده است.
۷. گفته‌اند آیات ۴۴ و ۴۵ این سوره با
آیه سیف نسخ شده‌اند.
واژه «قلم» چهار بار در قرآن به کار رفته است: دو بار به صورت جمع در آیات ۴۴
سوره آل عمرانو ۲۷
سوره لقمان،
و دو بار به صورت
مفرد در آغاز
سوره علق و آغاز همین سوره.
۱. نگاهی به مقام اخلاقی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و صفات آن حضرت؛
۲. بیان عظمت قلم در قالب سوگند؛
۳. نکوهش
صفات زشت و
اخلاق ناپسند؛
۴. داستان صاحبان
باغ بلازده؛
۵. بیان مهلت خداوند به بندگان؛
۶. سرنوشت
پرهیزکاران و
بدکاران در
آخرت .
اسامی سوره قلم.
فرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«سوره قلم».
