• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صفات شیطان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آشنایی با صفات شیطان برای هر مومنی که بخواهد از وسوسه های او در امان باشد نیاز است.




کلمه شیطان، به معنای دور شده و تندخو است.



مراد، همان موجود نافرمان و تندخویی است که از رحمت خدا دور افتاد.



او ذی شعور و مکلف و نامرئی و فریبکار است. هر چند پیش از خلقت آدمی، شش هزار سال خدای را عبادت کرد، با ساعتی تکبر، آن را از میان برد.
[۲] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.




چون خداوند، آدم را آفرید، به فرشتگان فرمان داد بر او سجده کنند. شیطان که در میان فرشتگان بود، تکبر ورزید و سر باز زد و به همین روی، کافر گشت.. بدین سان، تکبّر و کفر، نخستین صفات ناپسند شیطان‏اند. خلقت شیطان از آتش است و خلقت آدم از خاک. شیطان با قیاس آتش و خاک، خود را از آدم برتر خواند و به تکبر لغزیداو آدم را مایه خواری خویش پنداشت و سوگند یاد کرد تا از او و فرزندانش انتقام کشد.



قرآن کریم از صفت بغض و کینه شیطان و تصمیم او بر انتقام یاد کرده و فرموده است که او از پس و پیش و چپ و راست در کمین آدمیزادگان است. از دیگر صفات شیطان، وسوسه‏گری است. او نعمت‌های مادّی را به رخ آدمی می‏کشد و کالای خاکی را در پیش او می‏آراید و او را وسوسه می‏کند و می‏فریبد.
قرآن، انسان را فرمان داده است که برای رهایی از وسوسه شیطان، به خدا پناه آوَرَد.
چون شیطان را از مقام قرب الهی می‏راندند، از خداوند مهلت خواست تا زنده بماند و تا روز بازپسین فرزندان آدم را به وسوسه اندازد. خداوند نیز به او مهلت داد. از این رو قرآن او را «مُنْظَر» یعنی مهلت داده شده، می‏خواند.



مهم‏ترین صفات شیطان بنابر متون دینی عبارت‏اند از ابلیس.
ابلیس به معنای ناامید و مأیوس است. چون شیطان را از درگاه الهی راندند، از رحمت خدا امید بُرید و از آن پس او را «ابلیس» خواندند.

۶.۱ - وجه تسمیه شیطان به خناس


خناس به معنای پنهانکار است.هر گاه آدمی، خدا را یاد کند، بی‏درنگ شیطان از او می‏گریزد و پنهان می‏شود و چون از خدا غفلت ورزد، شیطان بازمی‏آید و در فریب او می‏کوشد احتمال دیگر در وجه این صفت آن است که شیطان با پنهانکاری سراغ آدمی می‏آید و باطل را می‏آراید و حق را می‏پوشاند.

۶.۲ - دیگر صفات شیطان


رجیم به معنای آن است که شیطان از رحمت خدا و خیرات رانده شده است و نیز از منازل ملأاعلی.قرآن کریم از ماجرای رانده شدن شیطان چند بار یاد کرده است.
عدوٌّ مبین که به معنای دشمن آشکار است. دشمنی شیطان با آدمیزادگان از مهم‏ترین صفات او است.
شیطان، دشمن همیشگی انسان است و تنها آن‌گاه دست از دشمنی بر می‏دارد که به سختی شکست خورَد؛ چنان که از رسول خدا (ص) نقل است که فرمود: «من به یاری خدا شیطان را تسلیم خویش کردم.»
[۲۳] .کنز العمّال، ج۱، ص۲۴۷.

مارد و مَرید که به معنای سرکش و ویرانگر است. قرآن کریم، این صفت را ناشی از خباثت شیطان می‏داند. و از عصیان او در برابر خداوند یاد می‏کند.

۶.۳ - علت نامیده شدن شیطان به صاغر


صاغر که به معنای پست و زبون است. چون شیطان سرکشی کرد، عزت و کرامت خویش را بر باد داد و خداوند او را پست و حقیر خواند
باری، قرآن پاره‏ای صفات دیگر شیطان را به مناسبت‏های متعدّد ذکر کرده است. بنابر آیات قرآن، شیطان، موجودی فاسق است، کفور و ناسپاس است، مشمول لعن الهی است، نکوهیده است، برای انسان، مایه بدی و زشتی است، همنشینی او، آدمی را خوار می‏سازد، گمراه کننده آشکاراست، فتنه می‏آفریند و فریب می‏دهد، بسیار دروغگو است و وعده‏های دروغ می‏دهد و آرزوها برمی‏انگیزد و پیروانش را به سوی دوزخ راه می‏نماید.



در روایات معصومین (علیهم السلام) نیز صفاتی برای شیطان بر شمرده‏اند. در برخی روایات، وسوسه هنگام عبادات- مانند وسوسه هنگام وضو- از شیطان است او در فریب انسان بسیار می‏کوشد؛ امّا اگر انسان به خدا پناه آورد، از شیطان کاری بر نمی‏آید و او از انسان توانمندتر نیست در روایاتی از امام علی (ع) نیز پاره‏ای از صفات شیطان آمده است که از آن جمله است: حسادت، تعصب ناروا، عیب‌جویی، طعنه‌زنی، فخر فروشی و طمع.
[۴۰] نهج‏البلاغه، خطبه۱۹۲.




 
۱. مفردات راغب، ص۲۶۱.    
۲. نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.
۳. تفسیر تبیان، ج۱، ص۱۵۴.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۳۴.    
۵. ص/سوره۳۸، آیه۷۴.    
۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۲.    
۷. ص/سوره۳۸، آیه۸.    
۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۶ و ۱۷.    
۹. حجر/سوره۱۵، آیه۳۹.    
۱۰. ناس/سوره۱۱۴، آیه۱-۵.    
۱۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۴-۱۵.    
۱۲. مجمع البحرین، ج۱، ص۲۴۰.    
۱۳. ناس/سوره۱۱۴، آیه۴.    
۱۴. المیزان، ج۲۰، ص۳۹۷.    
۱۵. تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۴۷۳.    
۱۶. مفردات راغب، ص۱۶۵.    
۱۷. مفردات راغب، ص۱۹۰.    
۱۸. ص/سوره۳۸، آیه۷۷.    
۱۹. نحل/سوره۱۶، آیه۹۸.    
۲۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۸.    
۲۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۵.    
۲۲. اسرا/سوره۱۷، آیه۵۳.    
۲۳. .کنز العمّال، ج۱، ص۲۴۷.
۲۴. صافات/سوره۳۷، آیه۷.    
۲۵. نسا/سوره۴، آیه۱۱۷.    
۲۶. مریم/سوره۱۹، آیه۴۴.    
۲۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۳.    
۲۸. کهف/سوره۱۸، آیه۵۰.    
۲۹. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۷.    
۳۰. حجر/سوره۱۵، آیه۳۵.    
۳۱. اعراف۷/سوره، آیه۱۸.    
۳۲. نساء/سوره۴، آیه ۳۸.    
۳۳. فرقان/سوره۲۵، آیه۲۹.    
۳۴. قصص/سوره۲۸، آیه۱۵.    
۳۵. اعراف/سوره۷، آیه۲۱.    
۳۶. نساء/سوره۴، آیه۱۲۰.    
۳۷. نساء/سوره۴، آیه۱۲۱.    
۳۸. مستدرک الوسائل، ج۱، ص۳۲۳.    
۳۹. تحف العقول، ص۴۰۰.    
۴۰. نهج‏البلاغه، خطبه۱۹۲.




پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۳۲۵-۳۲۷،انتشارات زمزم هدایت.




جعبه ابزار