عَقَّدْتُمْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَقَّدْتُمْ:
(وَ لكِنْ يُؤاخِذُكُمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيْمانَ) عَقَّدْتُمْ: كلمه
«عقد» در اصل به معنى جمع كردن اطراف يک چيز محكم است و به همين جهت گره زدن دو سر طناب را «عقد» مى‌گويند و گاهى به همين مناسبت در امور معنوى نيز به كار مى‌رود و هرگونه پيمان محكمى را عقد نيز مى‌گويند.
در بخشى از آيه مورد بحث از سوگندهايى ياد مى‌كند كه از روى اراده و تصميم و به طور جدّى ياد مى‌شود، مى‌گويد:
«خداوند شما را در برابر چنين سوگندهايى كه گره آن را محكم كرده‌ايد مؤاخذه مى‌كند و شما را موظف به عمل كردن به آن مى‌سازد»
(وَ لكِنْ يُؤاخِذُكُمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيْمانَ) در اين آيه،منظور از عقد ايمان (بستن سوگندها) همان تصميم جدّى بر كارى است كه بر طبق سوگند انجام مى‌گيرد، البته جدّى بودن سوگند به تنهايى براى صحت آن كافى نيست، بلكه بايد محتواى سوگند لااقل يک امر مباح بوده باشد و بايد دانست كه سوگند جز به نام خدا معتبر نيست.
به موردی از کاربرد
عَقَّدْتُمْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لا يؤاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فی أَيْمانِكُمْ وَ لَكِن يؤَاخِذُكُم بِما عَقَّدتُّمُ الأَيْمانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمونَ أَهْليكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْريرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصيامُ ثَلاَثَةِ أَيّامٍ ذَلِکَ كَفّارَةُ أَيْمانِكُمْ إِذا حَلَفْتُمْ وَ احْفَظواْ أَيْمانَكُمْ كَذَلِکَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرونَ) (خداوند شما را به خاطر سوگندهايى كه بدون توجه ياد مى‌كنيد مؤاخذه نمى‌كند؛ ولى در برابر سوگندهايى كه از روى اراده محكم كرده‌ايد، مؤاخذه مى‌نمايد. كفّاره اين گونه سوگندها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهايى است كه غالباً به خانواده خود مى‌دهيد؛ يا لباس پوشاندن بر آن ده نفر و يا آزاد كردن يک برده و هر كس كه نمى‌تواند، بايد سه روز روزه بگيرد؛ اين، كفّاره سوگندهاى شماست به هنگامى كه سوگند ياد مى‌كنيد و مخالفت مى‌نماييد و سوگندهاى خود را حفظ كنيد و نشكنيد. خداوند آيات خود را اين چنين براى شما بيان مى‌كند، شايد شكر به جا آوريد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
عقدتم را اگر با تشديد قاف بخوانيم از تعقيد و به معناى مبالغه در عقد و گره زدن است و ليكن عقدتم به تخفيف هم قرائت شده،
(فی أَيْمانِكُمْ) متعلق است به جمله
(لا يؤاخِذُكُمُ) يا به جمله باللغو البته دومى به صحت نزديک‌تر است و تقابلى كه بين دو جمله
(بِاللَّغْوِ فی أَيْمانِكُمْ) و جمله
(بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيْمانَ) هست مى‌رساند كه مراد از لغو در سوگندها، سوگندهاى بيهوده‌ای است كه غرض از آن‌ها عقد و پيمان و معاهده‌اى نباشد و صرفا از روى عادت يا سبب ديگرى بر زبان جارى شود و سوگند لغو عبارت است از همان گفتن نه و اللَّه و آرى و اللَّه، كه مخصوصا در معامله‌ها و خريد و فروش‌ها بيش‌تر بر زبان جريان مى‌يابد و اما سوگندهايى كه به منظور عقد و التزام به عملى و يا به ترک آن بر زبان جارى مى‌شود مثلا گفته مى‌شود و اللَّه فلان عمل نيک را انجام مى‌دهم و يا و اللَّه فلان عمل زشت را ترک مى‌كنم، سوگند لغو نيستند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَقَّدْتُمْ»، ج۳، ص۲۰۷-۲۰۸.
