فاسْتَعِذْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فاسْتَعِذْ:
(فاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ) فاسْتَعِذْ: در اصل، كلمه
«استعاذه» به معنى «پناه بردن و پناه خواستن» است و از مادّه
«عَوذ» گرفته شده
و اين آيه طرز استفاده از قرآن مجيد و چگونگى تلاوت آن را بيان مى‌كند و مى‌فرمايد:
«هنگامى كه قرآن مى‌خوانى از شر شيطان مطرود شده، به خدا پناه بر.»
(فاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ) البته منظور تنها ذكر جمله «اَعوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم» نيست، بلكه تخلّق به آن شرط است، يعنى ذكر اين جمله مقدمه تحقق حالتى در نفس و جان انسان گردد، حالت توجه به خدا، حالت جدايى از هوا و هوس‌هاى سركشى كه مانع فهم و درک صحيح انسان است، حالت بيگانگى از تعصب‌ها و غرورها و خودخواهی‌ها و خودمحوری‌هايى كه انسان را وادار مى‌كند كه از همه چيز، حتى از سخنان خدا به نفع خواسته‌هاى انحرافی‌اش استفاده كند و تا چنين حالتى در روح و جان انسان پيدا نشود، درک حقايق قرآن براى او ممكن نيست، بلكه به عكس ممكن است قرآن را با توسل به «تفسير به رأى» وسيله‌اى قرار دهد براى توجيه خواسته‌هاى شرک‌آلودش.
به موردی از کاربرد
فاسْتَعِذْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ) (هنگامى كه قرآن مى‌خوانى، از شرّ شيطان رانده شده از درگاه خدا، به خدا پناه بر و بر او توكل كن.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
استعاذه، طلب پناه است و معنا اين است كه وقتى قرآن مى‌خوانى از خداى تعالى بخواه مادامى كه مشغول خواندن هستى از اغواى شيطان رجيم پناهت دهد، پس استعاذه‌اى كه در اين آيه بدان امر شده حال و وظيفه قلب و نفس قرآن‌خوان است، او مامور شده مادامى كه مشغول تلاوت است اين حقيقت، يعنى استعاذه به خدا را در دل خود بيابد، نه اينكه به زبان بگويد: اعوذ باللَّه من الشيطان الرجيم و اين استعاذه زبانى و امثال آن سبب و مقدمه براى ايجاد آن حالت نفسانى است نه اينكه خودش استعاذه باشد و اگر به خود اين سخن استعاذه بگوييم مجازا گفته‌ايم، خداى تعالى هم نفرموده هر وقت قرآن مى‌خوانى بگو اعوذ باللَّه من الشيطان الرجيم، بلكه فرموده: هر وقت قرآن مى‌خوانى از خدا پناه بخواه.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فاسْتَعِذْ»، ج۳، ص۲۶۵.
