فتوح الغیب (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فتوح الغیب»، به
زبان عربی ، اثری ارزش مند در زمینه
عرفان عملی است که توسط
شیخ عبد القادر گیلانی به رشته‌ی تحریر درآمده است.
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و ۷۸ مقاله است.
در این رساله، در باره ی
موت معنوی، فنای از
خلق ،
تقرب به
خداوند متعال،
کشف و مشاهده،
نفس و احوال آن، تسلیم در برابر
اوامر الهی،
خوف و
رجاء ،
توکل و مقامات آن، کیفیت وصول به
حق تعالی به واسطه‌ی مرشد، نهی از شکوی، احوال
مرید ،
ورع ،
مذمت حسد و
امر به
ترک آن،
نعمت و ابتلاء،
مذمت نوم ، ترک
حظوظ ، عدم
منازعه در باره قدر الهی، بدایت و نهایت،
محبت و محبوب، معرفت، امر به
دعا و نهی از ترک آن، جهاد با نفس و اهل
مجاهده و
محاسبه بحث می‌شود و در تکمله آن، وصایای شیخ عبد القادر نسبت به اولادش بیان می‌گردد؛ وصایایی از قبیل اینکه همواره تقوای الهی را پیشه خود سازند و از احدی غیر از حق تعالی خوف نداشته باشند و بر کسی و چیزی غیر از ذات مقدس الهی تکیه نکنند.
نمونه‌هایی از مطالب مطرح شده در پاره‌ای از مقالات کتاب:
۱. هر مؤمنی در احوال خویش، ناگزیر از سه چیز است: امری که آن را امتثال نماید؛ نهی‌ای که از آن اجتناب کند و قدری که به آن راضی شود.
۲. هر گاه بنده به بلیه‌ای دچار شود، نخست، به خویش تکیه می‌کند؛ اگر خلاصی نیافت، از کسانی همچون سلاطین و صاحب منصبان و دنیاداران و... یاری می‌جوید؛ اگر رهایی نیافت، با
دعا و زاری و ثنا، به پروردگار خویش رجوع می‌کند. وی تا زمانی که خود بتواند گرفتاریش را رفع کند، به
خلق مراجعه نمی‌کند و تا زمانی که خلق را یاور خود بیابد، به
خالق رجوع نمی‌نماید.
آن گاه اگر در نزد خالق نصرتی نیابد، خود را در پیش روی او می‌افکند و پیوسته با
بیم و
امید ، درخواست و
تضرع و زاری می‌کند، سپس خالق دعای وی را اجابت نمی‌کند تا از همه اسباب بریده شود... تا جایی که جز فعل
حق را نبیند و موحدی دارای
یقین گردد...
۳. اهل مجاهده را ده خصلت باید که اگر استوارش دارند، به مراتب عالی دست می‌یابند:
سوگند نخوردن به
خدا ، خواه راست و خواه
دروغ ؛ اجتناب از دروغ، خواه شوخی و خواه جدی؛ اجتناب از خلف وعده؛ اجتناب از
لعنت کردن هر کسی؛ اجتناب از
نفرین نمودن هر کسی، حتی کسی که به وی
ستم کرده و...
نمونه‌ای از وصایای شیخ به فرزندان خویش:
وصیت به فرزندش، عبد الوهاب: بر تو باد تقوای الهی، از هیچ کس جز
خدا نترس، به هیچ کس جز خدا امیدوار مباش، همه حوائج را به خدا واگذار و جز بر او تکیه مکن و...
لازم به ذکر است که در تتمه ی این رساله، قصیده ی عینیه شیخ و سایر قصاید منسوب به وی آورده شده است تا برای طالبان معارف عرفانی مفید واقع گردد.
کتاب، توسط عبد العلیم محمد الدرویش، تحقیق و تصحیح شده است. وی، در مقدمه، از عملیاتی که بر روی کتاب انجام داده و نسخه‌های خطی و چاپی کتاب و شرح حال مؤلف و شرح حال شیخ الاسلام
ابن تیمیه ، سخن گفته است و نیز مقاله‌ای را در باره شیخ عبد القادر، به قلم استاد
ابو الحسن علی حسنی ندوی ، در همان مقدمه درج نموده است.
ایشان،
آیات قرآنی و
احادیث شریف نبوی و
آثار صحابه و
تابعین را که در متن مورد اشاره و استناد واقع شده، تخریج نموده و همراه با برخی از فواید برگرفته از کتب بعضی از بزرگان، در پاورقی‌ها ثبت کرده است.
تعلیقات شیخ الاسلام ابن تیمیه نیز در پاورقی‌ها درج گردیده است.
فهرست موضوعات کتاب و اصدارات جدید در آخر کتاب ذکر شده است.
نرم افزار جامع عرفان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
