فرش (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَرْش (به فتح فاء و سکون راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
گستردن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
فِراش (به کسر فاء) و جمع آن
فُرُش (به ضم فاء و راء) به معنای گسترده، و
فَراش (به فتح فاء) به معناى
پروانه می‌باشد.
فَرْش:
گستردن است. «فَرَشَ الشّى‌ء: بسطه».
(وَ الْأَرْضَ فَرَشْناها فَنِعْمَ الْماهِدُونَ) «زمين را گسترديم، بهتر آماده كنندگانيم».
(وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ ...) به عقيده
راغب فرش به معنى حيوان مركوب است، گويد: «الْفَرْشُ ما يفرش من الانعام اى يركب».
به نظر نگارنده مراد از حموله حيوان باربر و از فرش مركوب است، يعنى: «از
چهارپایان باربر و مركب براى شما مسخّر كرد، بخوريد از آنچه خدا
روزی داده».
اينكه حموله را چهارپايان بزرگ و فرش را چهارپايان كوچك (كرّه) گفته‌اند، بسيار سخيف است. اين آيه نظير
آیات ذيل است كه بار بردن و مركب بودن چهار پايان را عنوان كرده است:
(وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ ...) (و چهارپايان را براى شما آفريد)
(وَ تَحْمِلُ أَثْقالَكُمْ إِلى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بالِغِيهِ ...) (آنها بارهاى سنگين شما را به شهرى حمل مى‌كنند كه خودتان جز با
مشقّت زياد، به آن نمى‌رسيديد)
(وَ الْخَيْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوها ...) (همچنين اسب‌ها و استرها و الاغ‌ها را آفريد، تا بر آنها سوار شويد).
فِراش: بر وزن حِساب، مفروش است. فَرْش و فِراش مصدراند و به معنى
مفعول (مفروش) نيز آيند، مثل:
(الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِراشاً) «خدائی‌كه
زمین را به نفع شما گسترده گردانيد».
فَراش: به فتح اول جمع فَراشه به معنى
پروانه است،
(يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَراشِ الْمَبْثُوثِ) «روزی‌كه مردم مانند پروانه‌هاى پراكنده شوند».
فُرُش:
(وَ فُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ • إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً فَجَعَلْناهُنَّ أَبْكاراً) فُرُش بر وزن عُنُق جمع فِراش است.
راغب گفته به هر يك از زوجين به‌طور
کنایه فِراش گفته ميشود،
كه
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرموده: «الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ».
حدیث فوق چنين است: «الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ الْحَجَرُ»؛
به نظر راغب فراش در حديث به معنى
شوهر است،
يعنى: «
فرزند مال شوهر است و
زانی ممنوع می‌باشد».
فیّومی نيز در
مصباح آن را شوهر معنى كرده و گويد: زوجين نسبت به يكديگر
فراش ناميده می‌شوند.
مَرْفُوعَةٍ چنانكه گفته‌اند به معنى بلند مقام است در
عقل و
جمال و
کمال،
يعنى: «براى آنهاست زنانى والا مقام كه ما آنها را بطرز مخصوصى بوجود آورده‌ايم و آنها را دوشيزگان قرارداده‌ايم».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فرش"، ج۵، ص۱۶۰-۱۶۱.
