قبض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَبْض (به فتح قاف و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
گرفتن است.
قَبْض:
گرفتن است.
راغب گويد: قبض گرفتن شى‌ء است با تمام دست. «قَبْضُ اليد على الشّى‌ء» جمع كردن و گره كردن دست است بعد از اخذ شى‌ء، «قَبْضُ اليد عن الشّى‌ء» جمع كردن دست است پيش از اخذ، و آن به معنى
امساک از اخذ شى‌ء است.
(ثُمَ قَبَضْناهُ إِلَيْنا قَبْضاً يَسِيراً) «سپس آن را به آسانى به طرف خويش گرفتيم».
(وَ اللَّهُ يَقْبِضُ وَ يَبْصُطُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) «
خداوند تنگ می‌كند و بسط می‌دهد و به سوى او برگشته می‌شويد». قبض در
آیه به معنى امساك است كه در اول گفته شد.
(أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ فَوْقَهُمْ صافَّاتٍ وَ يَقْبِضْنَ ...) مراد از قبض جناح چنانكه گفته‌اند جمع كردن آن است و مجموع صفّ جناح و قبض آن، عبارت اخراى
پرواز است، زيرا پرواز آن است كه پرنده بال خود را مرتبا بگشايد و جمع كند، يعنى: «آيا نگاه نكردند به پرندگان بالا سرشان كه پرواز می‌كنند».
(وَ الْأَرْضُ جَمِيعاً قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ السَّماواتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ...) «قَبْضَة»
مصدر است به معنى مقبوض و مقبوض چيزى است كه در دست گرفته شود و آن
کنایه از تسلّط تامّ بر شى‌ء است، از مقبوض بودن زمين و مطوىّ بودن سموات به‌دست می‌آيد كه مراد از آن دو قطع شدن اسباب و وسائل مادى و ظهور حكومت مطلقه و تدبير منحصر خداست، يعنى: «زمين همه‌اش روز
قیامت در قبضه و در تسلّط خداست و آسمان‌ها به
قدرت او به هم پيچيده‌اند». قيد «يَوْمَ الْقِيامَةِ» ظاهرا براى آنست كه ظهور تسلط مطلقه خدا در آن روز است و در دنيا آن ظهور را ندارد.
(قالَ بَصُرْتُ بِما لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُها ...) «قَبْضَةً» به معنى مقبوض است، يعنى: «دانستم آنچه را كه مردم ندانستند، مشتى از اثر رسول را بر گرفتم سپس آن را انداختم».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قبض"، ج۵، ص۲۲۲-۲۲۳.
