• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

متشابه‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات متشابه به آیاتی اطلاق می‌شود که با احتمالات متعدد در قرآن بکار رفته است.



متشابه از ریشه تشابه به معنای همگونی و همسانی میان دو چیز است. با توجه به آیه ۷ سوره آل عمران : ((هو الذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن‌ام الکتاب واخر متشابهات) …) (وجود آیات متشابه در قرآن، قطعی است.)


آیات متشابه آیاتی هستند که در بدو نظر، پیچیده و مشتمل بر احتمالات متعددند؛ و این احتمالات نیز از ترجمه و ظاهر آیات به دست نمی‌آید ولی می‌توان با مراجعه به آیات محکم ، تفسیر آن‌ها را روشن نمود؛ برخلاف آیات محکم که نیاز به تاویل ندارند.




۳.۱ - دیدگاه اول

صبحی صالح می‌گوید: آیات متشابه شامل آیات مجمل و مؤول است؛ زیرا آیات مجمل به تفسیر، آیات مؤول به تاویل، و آیات مشکل به رفع اشکال نیاز دارند.

۳.۲ - دیدگاه دوم

جلال الدین سیوطی آیات صفات الهی (آیات دربردارنده برخی ویژگی‌ها و صفات خداوند متعالی همچون مکر ، وجه، ید، اراده ، استوا، استهزا، حب، حیا، فوقیت و…) و نیز آیات فواتح سوره‌ها را که با حروف مقطعه آغاز شده‌اند، از متشابهات برشمرده است.

۳.۳ - دیدگاه سوم

برخی دیگر نیز آیات مربوط به معاد ، حقیقت روح و… را از متشابهات، و برخی نیز آیات منسوخ را از متشابهات شمرده‌اند.


بسیاری از این آیات که ادعای تشابه در آن شده است از متشابهات شانی و عرضی‌اند که با مراجعه به آیات دیگر و محکمات آیات و احادیث، از آن‌ها رفع تشابه می‌شود.


درباره تعداد متشابهات در قرآن کریم ، میان دانشمندان اختلاف است. این اختلاف از نسبی بودن مفهوم تشابه سرچشمه می‌گیرد.
جلال الدین سیوطی تعداد متشابهات قرآن را بالغ بر پانصد مورد و قاضی عبدالجبار تعداد آن‌ها را ۸۷۵ مورد دانسته است. تعداد متشابهات در کتاب التمهید فی علوم القرآن -پس از حذف مکررات- حدود دویست مورد شمرده شده است.
[۵] معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۷۱-۱۳۴.
[۶] سبحانی، جعفر، ۱۳۰۸، منشور جاوید قرآن، ج۳، ص۲۴۴.



متشابه ؛
محکم و متشابه .



۱. آل عمران/سوره۳، آیه۷.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۲۱.    
۳. طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۲-۴۴.    
۴. صالح، صبحی، ۱۹۲۶، مباحث فی علوم القرآن، ص۲۸۲.    
۵. معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۷۱-۱۳۴.
۶. سبحانی، جعفر، ۱۳۰۸، منشور جاوید قرآن، ج۳، ص۲۴۴.
۷. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳-۲۴.    



فرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیات متشابه».



جعبه ابزار