مرجحات باب ظواهر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مزیّت‌های
کاشف از اظهر بودن یکی از
ظواهر نسبت به ظاهر دیگر را مرجحات باب ظواهر گویند.
مرجحات باب ظواهر، از اقسام
مرجحات دلالی بوده و عبارت است از مزیت‌هایی که باعث می‌شود ظاهری بر ظاهر دیگر
ترجیح داده شود، مانند ترجیح روایتی که ظهور در
تخصیص دارد بر روایتی که ظهور در
نسخ دارد. مرجع ترجیح در مرجحات دلالی،
ترجیح اظهر بر ظاهر می‌باشد. به این ترتیب، مرجحات، در
حقیقت، دلیلی بر ظهور بیشتر یکی از دو دلیل است؛ به این بیان که گاهی ظهور دو
دلیل و
خبر متعارض بر مقصود، به گونه‌ای است که امکان دست کشیدن از ظاهر هر کدام وجود دارد، که در این صورت، با مراجعه به مرجحات باب ظواهر، یکی از آن دو بر دیگری ترجیح داده می‌شود اظهر بودنش ثابت می‌شود بنابراین،
تعارض بین
نص و ظاهر از محل کلام خارج است، زیرا به دلیل عدم احتمال خلاف در نص باید نص را اخذ و ظاهر را
تاویل نمود.
برخی از
مرجحات باب ظواهر عبارت است از: ترجیح مفهوم بر عموم؛ ترجیح تخصیص بر نسخ؛ ترجیح تخصیص بر
تقیید.
قوت و
ضعف دلالی و اظهریت و
ظاهریت، گاهی بر حسب قرائن شخصی و خصوصیات مقامی است، که این قسم ضابطه‌ای ندارد که شامل تمام مصادیق آن گردد و تشخیص آن موکول به رای
فقیه است، و گاهی اظهریت بر حسب نوع
متعارضین است؛ یعنی نوعاً یکی از آن دو، از دیگری اظهر است، اگر چه در بعضی از جاها ممکن است
قضیه عکس شود، و گاهی اظهر بودن بر حسب نوع
صنف است و بر این اساس، مرجحات باب ظواهر به سه دسته تقسیم می‌شود:
۱. مرجح شخصی؛ ۲. مرجح نوعی؛ ۳. مرجح صنفی.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «مرجحات باب ظواهر».
