معافیت مستضعفان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معافيت مردان، زنان و كودكان ناتوان و مستضعف از ترك محيط
شرك ، و
هجرت در راه خدا: «إنّ الّذين توفّيهم الملـئكة ظالمى أنفسهم قالوا فيم كنتم قالوا كنّا مستضعفين فى الأرض قالوا ألم تكن أرض اللّه وسعة فتهاجروا فيها ... • إلاّ المستضعفين من الرّجال والنّسآء والولدن لايستطيعون حيلة ولايهتدون سبيلا • فأولـئك عسى اللّه أن يعفوعنهم وكان اللّه عفوًّا غفورا» کسانى که فرشتگان (قبض ارواح )
روح آنها را گرفتند در حالى که به خویشتن ستم کرده بودند و به آنها گفتند شما در چه حالى بودید (و چرا با اینکه
مسلمان بودید در صف کفار جاى داشتید!) گفتند ما در سرزمین خود تحت فشار بودیم ، آنها (فرشتگان ) گفتند مگر سرزمین خدا پهناور نبود که
مهاجرت کنید! پس آنها (عذرى نداشتند و) جایگاهشان دوزخ و سرانجام بدى دارند. • مگر آن دسته از مردان و زنان و کودکانى که به راستى تحت فشار قرار گرفته اند، نه چاره اى دارند و نه راهى (براى نجات از آن محیط آلوده ) مى یابند.• آنها ممکن است خداوند مورد عفوشان قرار دهد و خداوند عفو کننده و آمرزنده است .
این
استثناء به اصطلاح استثنائى است منقطع ، یعنى افراد استثناء شده فبلا در بین جمعیت مستثنامنه نبودند و اگر افراد نام برده یعنى رجال و
نساء و ولدان را نخست مستضعف خواند و سپس این تعبیر خود را با جمله بعدى
تفسیر کرد، براى این بود که بفهماند افرادى که فبلا مورد بحث بودند ادعاى
استضعاف مى کردند، ولى در حقیقت مستضعف نبودند، چون مى توانستند شرائط ز ندگى خود را عوض کنند و خود را از استضعاف رها سازند مستضعف حقیقى این مردان وزنان و کودکانى هستند که نمى توانند خود را از وضعى که دارند رها سازند و اگر بطور مفصل یکى یکى طبقات آنها را برشمرد و فرمود: ( مردان و زنان و کودکان ) ، براى این بود که
حکم الهى را بطور روشن بیان کند و دیگر جاى سوال براى کسى باقى نگذارد.
معذور بودن مستضعفان فكرى در نزد خداوند:« إنّ الّذين توفّيهم الملـئكة ظالمى أنفسهم قالوا فيم كنتم قالوا كنّا مستضعفين فى الأرض قالوا ألم تكن أرض اللّه وسعة فتهاجروا فيها ... • إلاّ المستضعفين من الرّجال والنّسآء والولدن لايستطيعون حيلة ولايهتدون سبيلا • فأولـئك عسى اللّه أن يعفوعنهم وكان اللّه عفوًّا غفورا» کسانى که فرشتگان (قبض ارواح ) روح آنها را گرفتند در حالى که به خویشتن
ستم کرده بودند و به آنها گفتند شما در چه حالى بودید (و چرا با اینکه مسلمان بودید در صف
کفار جاى داشتید!) گفتند ما در سرزمین خود تحت فشار بودیم ، آنها (فرشتگان ) گفتند مگر سرزمین خدا پهناور نبود که مهاجرت کنید! پس آنها (عذرى نداشتند و) جایگاهشان
دوزخ و سرانجام بدى دارند. • مگر آن دسته از مردان و زنان و کودکانى که به راستى تحت فشار قرار گرفته اند، نه چاره اى دارند و نه راهى (براى
نجات از آن محیط آلوده ) مى یابند.• آنها ممکن است خداوند مورد عفوشان قرار دهد و خداوند
عفو کننده و آمرزنده است .
ممکن است این سوال پیش آید اگر این افراد براستى معذورند چرا نمى فرماید حتما خداوند، آنها را مى بخشد بلکه میگوید
عسى (شاید). پاسخ این سوال همان است که در ذیل آیه ۸۴
از همین سوره بیان شد که : منظور از این گونه تعبیرات آن است که حکم مذکور در این آیه داراى شرائطى است ، که باید به آنها توجه داشت ، یعنى اینگونه اشخاص هنگامى مشمول عفو الهى مى شوند که در انجام هجرت به هنگام فرصت کمترین قصورى نورزیده اند و به
اصطلاح تقصیر در مقدمات کار ندارند و هم اکنون نیز در نخستین فرصت ممکن آماده هجرت اند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «معافیت مستضعفان».
