منافق (اصطلاحات نظامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
منافق در اصطلاح فقه نظامی به کسانی گفته می‌شود که به
جنگ با دولت اسلام برمی‌خیزند، و
کافر نیستند. در
قرآن کریم و
روایات،
مسلمانان را از منافقان برحذر داشته و جنگیدن با آنها را در صورتی‌که بر مسلمانان خروج کنند
واجب دانسته است.
منافق در لغت یعنی کسی که
کفر را در خود پنهان کرده و به
ایمان تظاهر می‌کند، کسی که
دشمن را پنهان کرده و به دوستی تظاهر می‌کند، و هرکس‌که اظهار کند چیزی را که برخلاف آن معتقد است.
در
اصطلاح به کسانی گفته می‌شود که به جنگ با دولت اسلام برمی‌خیزند، و کافر نیستند.
در دوران حضرت علی (علیه‌السّلام) منافق شامل سه گروه
قاسطین،
مارقین و
ناکثین می‌شده است.
در قرآن کریم یک سوره مستقل به نام
منافقین آمده است. همچنین حدود ۳۸ آیه در مورد
نفاق و منافق ذکر شده که به چند
آیه اشاره می‌کنیم.
۱- «یا ایُّهَا النَّبیُّ جاهِدِ الْکُفَّارْ وَ الْمُنافِقینَ، وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ، وَ مَاْویهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیر؛ ای پیامبر با منافقان و کافران به جنگ برخیز، و بر آنان سختگیری کن و جایگاه ابدی ایشان آتش جهنم است که بدترین جایگاه است.»
۲- «الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ، یَاْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ، وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ...؛ مردان و زنان منافق از یک گروهند، به کارهای ناپسند و خلاف شرع فرمان می‌دهند، و از کارهای شایسته و راه شرع منع می‌کنند.»
۳- «وَ لَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذینَ امَنُوا، وَ لَیَعْلَمَنَّ الْمُنافِقینَ؛ خداوند هم مؤمنان واقعی را می‌شناسد، و هم منافقان را.»
حضرت علی (علیه‌السّلام) از
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین نقل می‌کند:
«انّی لااخافُ عَلی امَّتی مُؤْمِناً وَ لامُشْرِکاً امَّا الْمُؤمِنُ فَیَمْنَعُهُ اللَّهُ بِایمانِهِ وَ امَّا الْمُشْرِکُ فَیَقْمَعُهُ اللَّهُ بِشِرْکِهِ، وَلکِنّی اخافُ عَلَیْکُمْ، کُلَّ مُنافِقِ الْجَنانِ عالِمِ اللِّسانِ، یَقُولُ ما تَعْرِفُونَ، وَ یَفْعَلُ ما تُنْکِروُنَ؛ من بر امت اسلامی، نه از
مؤمن می‌ترسم و نه از
مشرک، زیرا ایمان مؤمن حقیقی نمی‌گذارد که او
خلافی مرتکب شود، و مشرک حقیقی را هم
خداوند به خاطر شرکش نابود می‌سازد، ولی من بر شما مسلمانان از منافقی ترس دارم که دارای این صفات زشت است: دو دل و منافق است، در زبان سخنور است، مطالبی که به آن
عقیده دارید، به زبان می‌آورد و خود را مانند شما مسلمان مؤمن معرفی می‌کند ولی در عمل با اسلام
مخالف است، آنچه را که شما ناپسند دارید، انجام می‌دهد.»
همچنین می‌فرماید:
«وَ احَدِّرُکُمْ اهْلَ النِّفاقِ، فَانَّهُمُ الضَّالُّونَ الْمُضِلُّونَ وَ الزَّالُّونَ الْمُزِلُّونَ یَتَلَوَّنُونَ الْواناً؛ من شما
ملّت را، از منافقان می‌ترسانم، زیرا این طایفه هم خودشان گمراهند، و هم دیگران را به
گمراهی می‌کشند، هم خودشان خلافکار و خطا کارند، و هم دیگران را به خطا و
خلاف وامی‌دارند و خود را به رنگ‌های گوناگون جلوه می‌دهند.»
اگر گروهی از منافقان علیه
امام یا جانشین ایشان خروج کنند، واجب است با آنها بجنگید، و تاخیر انداختن جنگ
گناه کبیره است و باید با آنها جنگید تا کشته شوند و یا به
اطاعت امام تن در دهند. اگر دارای تشکیلات هستند،
جایز است مجروحان آنها را کشته، فراریانشان تعقیب کرده و اسیرانشان را کشت، و اگر تشکیلات ندارند یا تشکیلات آنها متلاشی شده، مجروحشان کشته نمی‌شود، و فراری ایشان تعقیب نمی‌شود و اسیرانشان هم کشته نمی‌شوند، چون هدف متلاشی شدن تشکیلات و گروه آنهاست و زمانی که این هدف تامین شده، نیازی به کشتن مجروح و
اسیر و تعقیب فراری آنها نیست.
ولی اگر دارای تشکیلات نباشند و به جنگ هم نپردازند (تنها عقیده خود را تبلیغ کنند) در این صورت باید آنها را به پذیرش
حق دعوت کرده و با برهان، اشتباه آنان را برایشان روشن کرد، اگر پذیرفتند و توبه کردند،
توبه آنها پذیرفته می‌شود و اگر انکار کردند به «
قتل صبر» کشته می‌شوند.
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۱۷.
