• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نصح (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَصْح‌ (به فتح نون و سکون صاد) از واژگان نهج البلاغه به معنای خالص شدن و خالص كردن است.
نُصْح‌ (به ضم نون و سکون صاد) به معنی اخلاص عمل می‌باشد.
هر دو وزن به معنى پند دادن، دوستى را براى كسى و خالص كردن آمده است.
نَصِيْحَت: (به فتح نون، کسر صاد و سکون یاء) به معنای پند دادن از روى خلوص نيّت و خيرخواهى است.
مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَصْح‌: (مثل عقل) به معنای خالص شدن و خالص كردن است.
نُصْح‌: (مثل قفل) به معنی اخلاص عمل می‌باشد. «نُصْح‌ العسَل» يعنى عسل را صاف كرد.
هر دو وزن به معنى پند دادن، دوستى را براى كسى و خالص كردن آمده است.
نَصِيْحَت: به معنای پند دادن از روى خلوص نيّت و خير خواهى است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حکمت ۲۷۲

چنان‌كه امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرمود: «وَ لاَ يَغُشُّ الْعَقْلُ مَنِ اسْتَنْصَحَهُ» «آن كس كه از عقل نصیحت خواهد، عقل او را خيانت نمى‌كند.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۲ - خطبه ۳۵

حضرت علی (علیه‌السلام) به خوارج يا يارانش كه خواستار حکمیّت بودند فرمود: «أَمَرْتُكُمْ في هذِهِ الْحُكُومَةِ أَمْرِي... فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ... حَتَّى ارْتَابَ النَّاصِحُ بِنُصْحِهِ، وَضَنَّ الزَّنْدُ بِقَدْحِهِ» «من دستور خودم را درباره اين حکومت بيان كردم ولى شما چنان امتناع كرديد كه ناصح در نصيحت خود به شک افتاد و چخماق به آتش افروختن بخل ورزيد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - نامه ۲۸

حضرت به معاویه می‌نويسد: «وَ قَدْ يَسْتَفِيدُ الظِّنَّةَ الْمُتَنَصِّحُ» «من از اين‌كه عثمان را در مقابل بعضى از بدعت‌ها خرده مى‌گرفتم، اعتذار نمى‌كنم و اگر ملامتم كنند، اى بسا ملامت شده كه بی‌گناه است و گاهى اندرزگو در معرض بد گمانى قرار مى‌گيرد.» (شرح‌های نامه: )
«متنصّح» از باب تفعل به معنى زياد پند گوينده است يعنى گاهى اندرزگو بدگمانى را به دست مى‌آورد.

مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۴۱.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۱۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۱۸.    
۴. مرتضی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۴، ص۲۳۱.    
۵. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۴۱۸.    
۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۱۴.    
۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۶، حکمت ۲۷۲.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۳۳۳، حکمت ۲۸۱.    
۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۲۵، حکمت ۲۸۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۵.    
۱۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۵.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۳۴۳.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۷۰.    
۱۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۱۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۹۷، خطبه ۳۵.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۸۱، خطبه ۳۵.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۸۰، خطبه ۳۵.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۵، خطبه ۳۵.    
۲۰. ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۱.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۷.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۳۶۲.    
۲۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۸۷.    
۲۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۰۴.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۴، نامه ۲۸.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۳۹، نامه ۲۸.    
۲۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۸۸، نامه ۲۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۷، نامه ۲۸.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۵۰.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۷.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۹، ص۴۳۰.    
۳۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۰۰.    
۳۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۸۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نصح»، ج۲، ص۱۰۴۱.    






جعبه ابزار