نعمت انگور (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از نعمت های الهی که
خداوند جهت استفاده بندگانش آفریده است،
انگور است.
انگور از نعمتهای مفید الهی است که دارای خواص زیاد و مواد مغذی متعدد میباشد.
وهو الذی انشا جنت معروشـت وغیر معروشـت... والزرع مختلفا اکله... کلوا من ثمره اذا اثمر...(و اوست كسى كه باغهايى با داربست و بدون داربست و
خرمابن و كشتزار با ميوه‌هاى گوناگون آن و
زيتون و
انار شبيه به يكديگر و غير شبيه پديد آورد از ميوه آن چون ثمر داد بخوريد و حق (بينوايان از) آن را روز بهره‌بردارى از آن بدهيد و(لى) زياده‌روى مكنيد كه او
اسرافكاران را دوست ندارد.)
از سیاق
آیات ـ که در مقام امتنان و درصدد شمارش نعمتهای الهی است ـ مطلب یاد شده قابل برداشت است.
تفسیر المیزان می فرماید: «(( شجره معروشه )) آن درختى را گویند که شاخه هایش به وسیله داربست بالا رفته و یکى بر بالاى دیگرى قرار گرفته باشد، مانند درخت انگور. و (( عرش )) در اصل لغت به معناى رفع و بلندى است . بنابراین ، جنات معروشات عبارت خواهد بود از تاکستانها و باغهاى انگور و مانند آنها، و (( جنات غیر معروشات )) باغهایى که درختهاى آن بر تنه خود استوار باشد نه بر داربست .
و اینکه فرمود: (( و الزرع مختلفا اکله )) معنایش این است که خوردنیها و دانه هاى آن زرع مختلف است ، یکى گندم است و یکى جو، یکى عدس است و آن دیگرى نخود.....کلُوا مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ....امرى که در اینجا است امر وجوبى نیست ، بلکه تنها
اباحه را مى رساند، چون از اینکه قبلا مسأله خلقت جنات معروشات و
نخل و زرع و غیر آن را خاطر نشان ساخته بود به دست مى آید که امر به خوردن از میوه هاى آنها امر در مورد توهم منع است و معلوم است در چنین موردى
صیغه امر تنها اباحه را مى رساند نه وجوب را.
در حقیقت تقدیر کلام این است که : (( خداوند آن کسى است که جنات و نخل و زرع را آفرید و به شما دستور داد تا از میوه هاى آنها بخورید و امر فرمود که در موقع چیدن آن حق واجبش را بپردازید، و شما را از
اسراف در آن منع و نهى کرد )) و این سیاق بهترین دلیل است بر اینکه معناى (( دستور داد )) این است که به شما اجازه داد.»
ینبت لکم به الزرع والزیتون والنخیل والاعنـب ومن کل الثمرت ان فی ذلک لایة لقوم یتفکرون (به وسيله آن كشت و زيتون و درختان
خرما و انگور و از هر گونه محصولات (ديگر) براى شما مى‌روياند قطعا در اينها براى مردمى كه انديشه مى‌كنند نشانه‌اى است.)
تفسیر نمونه میگوید: ««مسلما در
آفرینش این میوه‌های رنگارنگ و پر برکت، و این همه محصولات کشاورزی، نشانه روشنی است از خدا برای کسانی که اهل تفکرند» «ان فی ذلک لآیة لقوم یتفکرون».
«زرع» هر گونه زراعتی را شامل می‌شود، «زیتون»، هم، نام آن درخت مخصوص است و هم نام
میوه آن (ولی، به گفته بعضی از مفسران «زیتون» فقط نام درخت است، و «زیتونه» نام میوه آن، در حالی که در آیه ۳۵ سوره «نور» «زیتونه» به خود درخت اطلاق شده است).
«نخیل» (درخت خرما) هم به معنی
مفرد و هم به معنی جمع، استعمال می‌شود، و «اعناب» جمع «عنبه» به معنی انگور است. »
ومن ثمرت النخیل والاعنـب تتخذون منه سکرا ورزقا حسنا...(و از ميوه درختان خرما و انگور باده مستى‌بخش و خوراكى نيكو براى خود مى گيريد قطعا در اين(ها) براى مردمى كه تعقل مى‌كنند نشانه‌اى است.)
فانشانا لکم به جنت من نخیل واعنـب لکم فیها فوکه کثیرة ومنها تاکلون (پس براى شما به وسيله آن باغهايى از درختان خرما و انگور پديدار كرديم كه در آنها براى شما ميوه‌هاى فراوان است و از آنها مى‌خوريد.)
وعنبا وقضبا• متـعا لکم ولانعـمکم (و انگور و
سبزى . •(تا وسيله) استفاده شما و دامهايتان باشد.)
.
تفسیر مجمع البیان میفرماید: «وتدخر (وعنبا) خص العنب لکثرة منافعه (وقضبا) وهو القت الرطب یقضب مرة بعد اخری یکون علفا للدواب... ان الاب للانعام کالفاکهة للناس (متاعا) ای منفعة لکم (ولانعامکم) مر معنا.»
در برابر این نعمت شریف که همان انگور است، بر همه بندگان لازم است تا شکر این موهبت الهی را بجا آورند.
وجعلنا فیها جنـت من نخیل واعنـب... • لیاکلوا من ثمره... افلایشکرون (و در آن
زمين باغهايى از درختان خرما و تاك قرار داديم و چشمه‌ها در آن روان كرديم. •تا از ميوه آن و (از) كاركرد دستهاى خودشان بخورند آيا باز (هم) سپاس نمى‌گزارند.)
علامه طباطبایی میفرمایند: « ((افلا یشکرون ( (- این جمله ناسپاسی مردم را تقبیح نموده، آنان را در این کار سرزنش می‌کند. و سپاسگزاری مردم از خدا در برابر این تدبیر به این است که : نعمتهای جمیل خدا را عملا و نیز به زبان اظهار بدارند، و خلاصه اظهار کنند که بندگان او، و مدبر به تدبیر اویند، و این خود
عبادت است، پس شکر خدا عبارت است از اینکه : به ربوبیت او، و اینکه تنها او معبود و اله است اعتراف کنند. »
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «نعمت انگور».
