نفقه نوه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نفقه در
فقه، عبارت از چیزهایی است که شخص برای ادامه زندگی به آنها محتاج است. بنابر دیدگاه علما نفقه
اولاد بر
والدین واجب است، در رابطه با نفقه نوه و نتیجه نیز طبق بیان
آیات و
روایات نزد
شیعه پرداخت آن از جانب
جد و جده واجب است.
درباره اینکه آیا فقط فرزندان بلاواسطه مشمول حکم
وجوب نفقه میباشند یا اینکه فرزندان معالواسطه، یعنی
نوه و نتیجه هم مشمول این
حکم قرار میگیرند، دو نظریّه مطرح شده است:
بعضی از
مذاهب اهلسنّت بر این باورند که این حکم اختصاص به فرزندان بلاواسطه دارد، ولی فقهای
شیعه معتقدند، اولاد معالواسطه هم شامل میباشند.
مستند این نظریّه،
اجماع و
سیره قطعیّه میباشد که برخی از فقها آنرا ادّعا نمودهاند.
صاحب جواهر در اینباره مینویسد: «حکم وجوب نفقه شامل جدّ و جدّه نیز میگردد، زیرا
روایات مستفیضه وارد شده، مبنی بر اینکه
حرام است بر آنها
زکات داده شود».
وی در ادامه میگوید: «همچنین فرزندانِ اولاد (نوهها) شامل این حکم میباشد، هر چند طرف پایین قرار گیرند (نتیجه)» ایشان سپس به آیه شریفه «وَلا تَقْتُلُوا اَوْلادَکُمْ خَشْیَةَ اِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَاِیَّاکُمْ
» استدلال نموده و مدّعی است، اولاد در این آیه شامل فرزندان معالواسطه نیز میباشد.
خلاصه اینکه، کلمه «
اولاد» که در
آیات و
روایات، موضوع حکم قرار گرفته، شامل اولادِ بلاواسطه و معالواسطه میباشد، شاهد این برداشت، آیات دیگر قرآن است؛ مثلاً در مورد
ارث میفرماید:
خداوند به شما درباره فرزندانتان سفارش میکند که از «میراث» برای
پسر بهاندازه سهم دو
دختر باشد. «یُوصیِکُمُ اللهُ فِی اَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اْلاُنْثَیَیْنِ
»
این آیه دلالت دارد که اولاد شامل فرزندان فرزند (نوهها و نتیجهها) نیز میباشد، بنابراین اگر کسی فوت کند و وارثی غیر از فرزندان پسر و یا دخترش نباشند، قطعاً آنان از او ارث میبرند.
و یا در آیه دیگری در بیان افرادی که
ازدواج با آنها حرام است، میفرماید: و همسران فرزندانتان که از نسل شما هستند. «وَحَلائِلُ اَبْنَائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ اَصْلابِکُمْ
» در این آیه (اَبْنائِکُمُ)؛ شامل فرزندان معالواسطه نیز میباشد، بعضی نیز در اینباره ادّعای اجماع
نمودهاند.
انصاری، قدرتالله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۴۰۷-۴۰۸، برگرفته از بخش «گفتار سوم:کودک و حق نفقه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۱۰/۸.