• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استیعاب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


فراگیری و شمول را استیعاب گویند و عنوان استیعاب در بسیاری از باب‌ها مانند طهارت، صلات، خمس، حج، دین و قصاص به کار رفته است.



تفاوت استیعاب با استغراق در اصل آن است که استغراق در مواردی به کار می‌رود که دارای افرادی باشد، مانند کلیّات و مطلقات، بر خلاف استیعاب که صرف شمول، مصحّح اطلاق آن است، لیکن استغراق در فقه، به معنای استیعاب به کار رفته است.


شستن اعضای وضو و همۀ بدن هنگام غسل به نحو استیعاب- به معنای جاری ساختن آب به همۀ آن مواضع- واجب است، لیکن در مسح سر- چه از عرض یا طول- و نیز به قول مشهور در مسح پا از عرض، در وضو استیعاب واجب نیست و مسمّای مسح، کفایت می‌کند.
[۱] العروة الوثقی ج۱، ص۲۰۸.



به قول مشهور، در مسح پا از طول، استیعاب به معنای مسح سر انگشتان تا برآمدگی روی پا یا مفصل- بنابر اختلاف اقوال- واجب است.
[۲] جواهر الکلام ج۲، ص۲۰۸-۲۱۴.    



در این که در وضوی جبیره، استیعاب مسح بر تمام جبیره واجب است یا نه، اختلاف می‌باشد. وجوب استیعاب به ظاهر کلمات مشهور نسبت داده شده است.
[۳] جواهر الکلام ج۲، ص۲۹۸.    
[۴] الحدائق الناضرة ج۲، ص۳۸۵.    



استیعاب مسح در اعضای تیمّم به معنای مسح همۀ مواضع مسح، واجب است،
[۵] جواهر الکلام ج۵، ص۲۲۰.    
لیکن در وجوب استیعاب ماسح به معنای مسح مواضع واجب با تمامی کف دست یا کفایت مسح با بعض کف دست، اختلاف است.
[۶] جواهر الکلام ج۵، ص۱۹۵.    



استیعاب در اعضای هفتگانۀ سجده- که هنگام سجده بر زمین نهاده‌ می‌شوند- واجب نیست، بلکه مسمّای آن کفایت می‌کند.
[۷] جواهر الکلام ج۱۰، ص۱۴۲-۱۴۶.    



قضای نمازهای روزانه بر دیوانه، بی‌هوش، کودک، حائض و نفسائی که اوصاف یاد شده نسبت به آنان تمامی اوقات نماز را در برگیرد، واجب نیست.
[۸] جواهر الکلام ج۱۳، ص۲-۶.    



به قول مشهور، در پرداخت خمس به مستحقان، توزیع آن به نحو استیعاب همۀ افراد از اصناف سه‌گانه واجب نیست و می‌توان آن را به یک یا چند نفر داد.
[۹] جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۰۱-۱۰۴.    



زمان وقوف در عرفات از اول ظهر تا غروب آفتاب است، لیکن در این که مقدار واجب، استیعاب حقیقی یعنی وقوف در همۀ این مدّت است- تا اخلال به جزئی از اجزای زمان یاد شده جایز نباشد- یا استیعاب عرفی به معنای اشتغال به مقدّمات مستحبی وقوف در حدود عرفات و سپس وقوف در عرفات تا غروب آفتاب و یا کفایت مسمّای وقوف، اختلاف است.
[۱۰] مستند الشیعة ج۱۲، ص۲۱۶-۲۲۰.    



در صورت استیعاب بدهی‌های میّت نسبت به همۀ ترکه، در انتقال آن به ورثه به مجرّد مرگ، اختلاف است.
[۱۱] جواهر الکلام ج۲۶، ص۸۴.    
[۱۲] جواهر الکلام ج۳۹، ص۷۴.    



عضوی که بر اثر جنایت آسیب دیده، اگر از نظر حجم با عضو همسان در جانی تفاوت داشته باشد- مانند آن که جانی سر دو وجبی را به اندازۀ یک وجب بشکافد، در حالی که سر خود او یک وجب است- به همان اندازه از جانی قصاص می‌شود؛ هر چند آن مقدار همۀ سر او را فرابگیرد. صورت عکس آن نیز چنین است.
[۱۳] تحریر الوسیلة ج۲، ص۵۴۳.    


 
۱. ↑ العروة الوثقی ج۱، ص۲۰۸.
۲. ↑ جواهر الکلام ج۲، ص۲۰۸-۲۱۴.    
۳. ↑ جواهر الکلام ج۲، ص۲۹۸.    
۴. ↑ الحدائق الناضرة ج۲، ص۳۸۵.    
۵. ↑ جواهر الکلام ج۵، ص۲۲۰.    
۶. ↑ جواهر الکلام ج۵، ص۱۹۵.    
۷. ↑ جواهر الکلام ج۱۰، ص۱۴۲-۱۴۶.    
۸. ↑ جواهر الکلام ج۱۳، ص۲-۶.    
۹. ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۰۱-۱۰۴.    
۱۰. ↑ مستند الشیعة ج۱۲، ص۲۱۶-۲۲۰.    
۱۱. ↑ جواهر الکلام ج۲۶، ص۸۴.    
۱۲. ↑ جواهر الکلام ج۳۹، ص۷۴.    
۱۳. ↑ تحریر الوسیلة ج۲، ص۵۴۳.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۴۹۹-۵۰۰.    




جعبه ابزار