انذار اهل کتاب (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
آیات مختلفی از
قرآن، به اهل کتاب از گرفتار شدن به لعنت الهی هشدار می‌دهد، و از وظایف و اهداف
رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم انذار اهل کتاب و
کافران و اتمام حجت بر آنان می‌شمارد.
خداوند به اهل کتاب از
مسخ و گرفتار شدن به لعنت الهی هشدار می‌دهد:
یـایها الذین اوتوا الکتـب ءامنوا بما نزلنا مصدقا لما معکم من قبل ان نطمس وجوها فنردها علی ادبارهآ او نلعنهم کما لعنآ اصحـب السبت... «خداوند (هرگز)
شرک را نمی بخشد! و پایین تر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) می بخشد. و آن کسی که برای
خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است.»
آنها را تهدید می کند که سعی کنید پیش از آنکه گرفتار یکی از دو عقوبت شوید در برابر
حق تسلیم گردید، نخست اینکه صورتهای شما را بکلی محو کرده و تمام اعضایی که به وسیله آن حقایق را می بینید و می شنوید و درک می‌کنید از میان برده، سپس صورتهای شما را به پشت سر بازگردانیم (من قبل ان نطمس وجوها فنردها علی ادبارها) شاید نیاز به یادآوری نداشته باشد که منظور از این جمله از کار افتادن
عقل و
هوش و
چشم و
گوش آنها از نظر عدم درک واقعیات زندگی و انحراف از صراط مستقیم است، همانطور که در حدیثی از
امام باقر ع نقل شده که فرمود: " منظور از آن محو کردن وجوه آنها در مسیر
هدایت و بازگرداندن آنها به عقب در مسیر
گمراهی و
ضلالت است" توضیح اینکه:
اهل کتاب، مخصوصا
یهود، هنگامی که با آن همه نشانه های روشن در برابر حق تسلیم نشدند و آگاهانه به
لجاجت و
عناد برخاستند، و در صحنه-های مختلف این خلافگویی و خلافکاری آگاهانه را تکرار کردند تدریجا به صورت یک طبیعت ثانوی برای آنها شد، گویی به کلی افکارشان مسخ و چشم و گوششان
کور و
کر شد و چنین کسانی به جای اینکه در زندگی به پیش بروند به قهقرا و عقب بازمی گردند و این است جزای آنهایی که حق را دانسته انکار می کنند. و این در حقیقت شبیه همان چیزی است که در آغاز
سوره بقره آیه ۶ به آن اشاره شده است.
بنا بر این منظور از" طمس و محو و بازگرداندن به عقب" در آیه فوق همان محو فکری و روحی و عقب گرد معنوی است.
و اما
مجازات دوم که به آن تهدید شده اند این است که: " آنها را از
رحمت خود دور می سازیم همانطور که
اصحاب سبت را دور ساختیم" (او نلعنهم کما لعنا اصحاب السبت).
از اهداف رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم انذار اهل کتاب و اتمام حجت بر آنان است:
یـاهل الکتـب قد جآءکم رسولنا یبین لکم علی فترة من الرسل ان تقولوا ما جآءنا من بشیر ولانذیر فقد جآءکم بشیر ونذیر... «ای اهل کتاب!
رسول ما، پس از فاصله و فترتی میان
پیامبران، به سوی شما آمد در حالی که حقایق را برای شما بیان می کند تا مبادا (روز
قیامت) بگویید: «نه بشارت دهنده ای به سراغ ما آمد، و نه بیم دهنده ای»! (هم اکنون، پیامبر) بشارت دهنده و بیم دهنده، به سوی شما آمد! و خداوند بر همه چیز تواناست.»
این آیه شریفه دومین خطابی است که به اهل کتاب شده، و متمم خطاب اول است، برای اینکه آیه اول برای اهل کتاب این معنا را بیان کرد: که خدای تعالی رسولی به سوی ایشان گسیل داشته، و او را با کتابی مبین تایید نموده، و او به اذن خدا بشر را به سوی هر خیری و هر سعادتی هدایت می کند، و آیه مورد بحث بیان می کند که بیانی که گفته شد جنبه اتمام حجت برای آنان دارد، رسول ما به این منظور
بشر را هدایت نموده هر خیر و سعادتی را برایشان بیان می کند، که فردا یعنی در روز قیامت نگویند: خدایا هیچ بشیر و نذیری به سوی ما نیامد تا راه
سعادت و
شقاوت را برای ما بیان کند.
از وظایف پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم انذار کافران و ظالمان اهل کتاب است:
فاختلف الاحزاب من بینهم فویل للذین کفروا... • اسمع بهم وابصر یوم یاتوننا لـکن الظـلمون الیوم فی ضلـل مبین• وانذرهم یوم الحسرة... «ولی (بعد از او) گروه‌هایی از میان پیروانش اختلاف کردند وای به حال
کافران از مشاهده روز بزرگ (
رستاخیز)! در آن
روز که نزد ما می آیند، چه گوشهای شنوا و چه چشمهای بینایی پیدا می کنند! ولی این ستمگران امروز در گمراهی آشکارند! آنان را از روز حسرت (روز رستاخیز که برای همه مایه تاسف است) بترسان، در آن هنگام که همه چیز پایان می یابد! و آنها در غفلتند و ایمان نمی آورند!»
معنای آیه (و خدا داناتر است) این می شود که: ای پیغمبر! ایشان را بترسان از روزی که امر قضاء می شود، یعنی کار یکسره می گردد و
هلاکت دائمی بر آنان حتمی می شود، آن وقت از سعادت همیشگی که روشنی چشم هر کسی است منقطع می گردند، پس حسرتی می خورند که با هیچ مقیاسی اندازه گیریش ممکن نیست، و این بدان جهت است که اینان در
دنیا غفلت ورزیدند و راهی که ایشان را به آن روشنی چشم هدایت می‌کرد و مستقیما به آن می رسانید، یعنی راه ایمان به خدای یگانه و تنزیه او از داشتن
فرزند و
شریک بود ترک گفته، راه مخالف آن را پیمودند.
خداوند به پیروان ادیان آسمانی از گروه گروه شدن اخطار می‌دهد:
یـایها الرسل... • وان هـذه امتکم امة وحدة وانا ربکم فاتقون• فتقطعوا امرهم بینهم زبرا کل حزب بما لدیهم فرحون• فذرهم فی غمرتهم حتی حین. «ای
پیامبران! از غذاهای پاکیزه بخورید، و
عمل صالح انجام دهید، که من به آنچه انجام می دهید آگاهم. و این امت شما امت واحدی است و من
پروردگار شما هستم پس، از مخالفت فرمان من بپرهیزید! اما آنها کارهای خود را در میان خویش به پراکندگی کشاندند، و هر گروهی به راهی رفتند (و عجب اینکه) هر گروه به آنچه نزد خود دارند خوشحالند! آنها را در
جهل و غفلتشان بگذار تا زمانی (که مرگشان فرا رسد یا گرفتار عذاب الهی شوند).»
آیه فوق به
وحدت و یگانگی جامعه انسانی، و حذف هر گونه تبعیض و جدایی دعوت می کند، همانگونه که او پروردگار واحد است انسانها نیز امت واحد هستند.
به همین دلیل باید از یک برنامه پیروی کنند همانگونه که پیامبرانشان نیز به
آئین واحدی دعوت می کردند که اصول و اساس آن همه جا یکی بود:
توحید و شناسایی حق، توجه به معاد و زندگی تکاملی بشر و استفاده از طیبات و انجام اعمال صالح، و حمایت از
عدالت و
اصول انسانی.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «انذار اهل کتاب».
