اهل‌بیت ترکیبی اضافی از «اهل» و «بیت» و فارسی شده «اهل‌البیت» و برگرفته از قرآن‌کریم است.
«اهل الرجل» در عرف و لغت به معنای خانواده و اعضای منزل مرد مانند همسر، فرزند، داماد، خدمتکار و کسانی است که با وی زندگی می‌کنند. «بیت» نیز به معنای جای بیتوته و سکونت است و هرکس از خاندان و عائله در خانه با صاحب خانه به سبب، نسب یا دین پیوند داشته باشد، «اهل‌بیت» وی نامیده می‌شود.
گاهی نیز با قرینه به افراد خاصی از خاندان اطلاق گردیده است، چنان‌که قرآن درباره فرزندنوح می‌فرماید: «اِنَّهُ لَیسَ مِن اَهلِکَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَیرُ صــلِح»؛
در داستانموسی، آنگاه که وی نوزاد بود و خواهرش به خاندان فرعون گفت: آیا شما را بر خانواده‌ای راهنمایی کنم که برای شما از وی سرپرستی کنند: «هَل اَدُلُّکُم عَلیاَهلِبَیت یَکفُلونَهُ لَکُم».
در داستان ابراهیم، آنگاه که همسرش از بشارتملائکه به شگفتی آمد و فرشتگان به او گفتند: رحمت خدا و برکات او بر شما خاندان باد: «رَحمَتُ اللّهِ و بَرَکـتُهُ عَلَیکُماَهلَالبَیتِ».
در آنجا که با ضمیرهایمؤنث توصیه‌هایی به همسران پیامبر شده و یکباره در خطاب به پیامبر از اهلبیتی سخن می‌گوید که با ضمیر مذکر از آنان یاد شده است: «اِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ اَهلَالبَیتِ ویُطَهِّرَکُم تَطهیرا».
آنان را کشتی نجاتامت قرار داده است، روشن می‌شود که پیوند میان قرآن و اهل‌بیت(علیهمالسلام)ناگسستنی و پیروی از آنان و بهره‌گیری از دانشهای بی‌پایانشان ضروری، بلکه نقش آنان در تبیین و تفسیرمعارف قرآن حیاتی است، چنان که در ذیل حدیث ثقلین آمده است: «ما إن تمسکتم بهما لن تضلوا أبداً = اگر به کتاب خدا و عترت او چنگ بزنید هرگز گمراه نخواهید شد»، در نتیجه وجود اهل‌بیت در کنار قرآن به معنای گرامی داشتن آنان و چنگ زدن به ریسمان و گرفتن راهنمایی از آنان است.
