شأن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

شأن به منزلت و مرتبت اجتماعی می گویند

---

شأن‏ به معنی منزلت و مرتبت اجتماعی و فردی هر انسانی است و در فقه در ابوابی چون زکات و نکاح و غیره بحث شده است
مراد از شأن، مقام و منزلت خانوادگى و اجتماعى انسان است که در شرع مقدس بدان توجه ویژه شده است.

---

به نمونه‏ هایى از احکام مرتبط با آن در بابهاى زکات، خمس، حج و نکاح اشاره مى‏ شود.

۲.۱ - شأن در زکات

به نیازمندى که توانایى بر کسب منافى شأن خود دارد مى‏ توان زکات داد. چنان که در پرداخت زکات به مستحقان، شأن آنان نیز لحاظ مى‏ گردد؛ از این رو، داشتن خانه، خدمتکار و مرکب متناسب با شأن، مانع گرفتن زکات براى فرد نیازمند به آن نمى‏ شود.

۲.۲ - شأن در خمس

در ارباح مکاسب (سودهاى به دست آمده از راه کسب و تجارت) در افزون بر مئونهسال خمسی واجب مى ‏شود. در محاسبه و مقدار مئونه، ملاک شأن فرد و خانواده او است. بنابر این، چنانچه در حد شأن خود هزینه کند و چیزى اضافه بیاید، مقدار اضافى خمس دارد؛ اما اگر افزون بر شأن خود- در حدى که نسبت به او سفاهت و اسراف محسوب شود- هزینه کند، آن مقدار، مئونه به شمار نمى‏ رود و خمس آن واجب است.

۲.۳ - شأن در حج

وجوب حج مشروط به استطاعت است. از امور تحقق بخش استطاعت، داشتن توشه و وسیله سوارى است. توشه به لحاظ کمی و کیفی باید متناسب با شأن حج گزار باشد. در اینکه وسیله نقلیه نیز باید چنین باشد یا تنها به لحاظ قوت و ضعف باید مناسب حال او باشد، اختلاف است.

۲.۴ - شأن درنکاح

ملاک در وجوب انفاق بر خویشان نزدیک، همچون پدر، مادر و فرزند، نیاز آنان بر حسب شأنشان است؛ از این رو، چنانچه یکى از آنان بر کسبى نامناسب شأن خود توانایى داشته باشد، اما بدان اشتغال نورزد، دادن نفقه به او واجب است؛ ولى اگر قادر بر کسب مناسب شأنش باشد و به جهت تنبلى و راحتى آن را ترک کند، واجب النفقه نخواهد بود. همچنین است در مقدار نفقه که باید شأن واجب النفقه لحاظ شود؛ از این رو، چنانچه شأن زن، داشتن خدمتکار باشد، بر مرد واجب است براى او خدمتکار بگیرد.

---