معجم مفردات أصول الفقه المقارن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«معجم مفردات اصول الفقه المقارن» اثر
تحسین بدری ، توضیح واژگان
اصول فقه شیعی و سنی است که به
عربی و
انگلیسی نگارش شده است.
مولف پس از ارائه مقدمه مفصلی درباره علم اصول، معجم را بر اساس
حروف الفباء تنظیم کرده است.
مولف در مقدمه بر این نکته تاکید میکند که علم اصول فقه را محققان
علوم دینی همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین علوم دانسته‌اند. این اهمیت نه تنها به دلیل وسعت محدوده مباحث مطرح در آن نسبت به دیگر علوم مرتبط به دین، بلکه نشات گرفته از گستره بلند تاثیرگذاری و تعامل آن با علوم دیگری میباشد که هر یک محدوده مشخص دارند. ممکن است در نظر نخستین اندازه تاثیرگذاری آن در دامنه
استنباطات فقهی و حقوقی دیده شود اما به محض ورود و غور در آن هر اندیشمند و محققی درمی یابد که نه تنها
فقه بلکه علوم بسیاری همچون
حدیث شناسی ،
قرآن شناسی ،
لغت ،
رجال ،
درایه ،
منطق و سایر علوم نیز در تعامل موثر با آن است. از اینرو درست شناختن مفاهیم و اصطلاحات آن علم به مثابه کلید فهم متون و ابزار تحقیق و کنکاش در آن اهمیت خود را نشان میدهد.
مولف بعد از تبیین جایگاه علم اصول و لزوم مبادله بین
اصول شیعی و
اصول سنی به بحث پیرامون
صناعت معجم پرداخته و آن را از زوایای مختلف بررسی کرده است که عبارتند از:
صنعت معجم و
علم معجم و بیان رابطه میان آن دو،
اهداف معجم ،
انواع معجم ، فرق معجم و
موسوعه ،
معجم مقارن و تعریف مداخل و مانند اینها. ایشان سپس درباره مقالات انگلیسی این کتاب صحبت کرده و مصادر آنها را بیان نموده است.
در اینجا به جهت آشنایی با شیوه نگارش کتاب به برخی از اصطلاحات کتاب اشاره می‌کنیم:
اجتماع امر و نهی اصطلاحی است که بر انطباق
امر و
نهی در فعل واحد اطلاق میشود به این معنا که مثلا شی ء واحد مانند
نماز در
دار غصبی از این نظر که نماز هست، واجب الاتیان و موجب استحقاق ثواب و از این جهت که
غصب است
حرام است. این بحث در میان اصولیین مورد اختلاف است.
تحسین عقلی به دو معنا بکار رفته است: اول اینکه
عقل حسن و قبح اشیاء را بنحو
فطری درک میکند و نیازی به بیان شارع وجود ندارد. دیگر آنکه عقل، حکم بر ترتب مدح دنیوی و
ثواب اخروی بر برخی از افعال را میدهد این معنی، مورد نزاع
اشاعره و
عدلیه است. اشاعره چنین حکمی را منکرند ولی
امامیه چنین قابلیتی را برای
عقل قائل اند.
دلیل فقاهتی دلیلی است که مودای آن
حکم ظاهری میباشد و حکم ظاهری، حکمی است که
شارع مقدس برای مکلفینی که از دست یابی
حکم واقعی محروم مانده اند
جعل فرموده است. به دلیل فقاهتی
اصل عملی هم گفته میشود مانند
اصل برائت و
احتیاط .
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
