• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آداب‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آداب به سه معنی است:
۱.رفتارها و گفتارهای شایسته
۲.تأدیب و تنبیه
۳.علوم ادبی




آداب در ابواب متعدّد در همان معنای لغوی استعمال شده است، لیکن با توجّه به تعدّد معنای لغوی، در بیشتر کتاب‏ها و ابواب فقهی، عنوانی برای بیان آداب آن قرار داده شده است؛ مانند: آداب نماز، روزه، حج، جهاد، اعتکاف، دعا، تجارت، قضاء، ازدواج، معاشرت، خوابیدن، سفر، زیارت، احتضار، تکفین، دفن، و دیگر عناوینی که به فعل مکلّف تعلّق گرفته است و در مدخل مربوط از آن‏ها بحث خواهد شد.
درمجموع سه معنای کلی برای آداب در ابواب فقهی می توان ذکر نمود:

۱.۱ - معنای اول


آنچه در بیشتر ابواب فقه منظور فقیهان است، مجموع رفتارها و خصلت‏های شایسته ‏ای است که فعل یا ترک آن‏ها از دیدگاه شارع مقدس، موجب حسن و کمال فعلی می‏شود که حکم شرعی به آن تعلّق گرفته است؛ مانند: آداب نماز، روزه، زیارت، جهاد و تخلّی.

۱.۲ - معنای دوم


آداب در باب حدود و تعزیرات، که معنای ادب کردن را می‏دهد، حتی برخی فقیهان در عنوان این باب، واژه آداب را جایگزین کلمه تعزیرات کرده و نوشته ‏اند: کتاب الحدود و الآداب.

۱.۳ - معنای سوم


آداب در باب تجارت، که در بحث فروختن کتاب‏های مربوط به ادب یا آموزش آداب و گرفتن مزد در برابر آن، در معنای علوم ادبی به کار رفته است.
در اینجا لازم است به دو نکته ی مهم اشاره شود:

۱.۴ - نکته ی اول


آداب به معنای اول، گاه به عنوان عملی مستقل نگریسته شده است؛ مانند: نظافت کردن و ناخن گرفتن، و گاه صفت رفتاری در فعلی است از قبیل آداب غذا خوردن. در بعضی آداب مانند غسل جمعه و زیارت و احرام قصد قربت معتبر است، ولی در بعضی دیگر مانند آداب تجارت، معتبر نیست.

۱.۵ - نکته ی دوم


از بررسی کلمات فقیهان و کاربرد این واژه در فقه برمی ‏آید که آداب، اعم از احکام لزومی و غیر لزومی است؛ یعنی هم مستحبات و مکروهات را در بر می‏گیرد و هم واجبات و محرمات را مانند آداب تخلی که ضمن آن، واجبات و محرّمات آن نیز ذکر شده است؛ هر چند اصل وجوب یا حرمت فعلی مانند وجوب نماز و حرمت زنا، ادب نامیده نمی‏شود.


 
۱. المقنعة ص۷۷۴    
۲. المراسم العلویة ص۲۵۱    
۳. الروضة البهیة ج۳ ص۷۱    
۴. الحدائق الناضرة ج۲ ص۲    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‌۱، ص۱۰۹-۱۱۰    

رده‌های این صفحه : تعزیرات | حدود | فقه




جعبه ابزار