• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات ریا•

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیه ۶ ماعون و ۱۱۰ کهف؛ در مذمت ریا و لزوم اخلاص ، و پرهیز از شرک در عبادت است.



آیه ۶ سوره ماعون، در مذمت ریا بوده و این صفت را- در کنار چهار صفت دیگر، یعنی: تحقیر یتیمان، ترک اطعام گرسنگان، غفلت از نماز ، و عدم همکاری با مردم حتی در دادن وسائل کوچک زندگی- از آثار انکار روز جزا معرفی کرده است:
(ا رایت الذی یکذب بالدین فذلک الذی یدع الیتیم و لا یحض علی طعام المسکین فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون الذین هم یراؤن و یمنعون الماعون)؛ «آیا کسی که روز جزا را پیوسته انکار می‌کند مشاهده کردی؟ او همان کسی است که یتیم را با خشونت می‌راند، و دیگران را به اطعام مسکین تشویق نمی‌کند، پس وای بر نمازگزارانی که نماز خود را به دست فراموشی می‌سپارند، آنها که ریا می‌کنند، و دیگران را از ضروریات زندگی منع می‌نمایند».


ارزش هر عمل بستگی به انگیزه و نیت آن دارد، و اسلام قبل از هر چیز پرونده نیت را مورد بررسی قرار می‌دهد. در حدیث معروفی از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمده است که: «انما الاعمال بالنیات، و لکل امرء ما نوی: هر عملی بستگی به نیت او دارد، و بهره هر کس مطابق نیتی است که در عمل دارد».


آیه دیگری که با بحث ریا مرتبط است آیه ۱۱۰ سوره کهف است که بر عمل صالح و اجتناب از شرک در عبادت تاکید می‌کند: (... فمن کان یرجوا لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا و لا یشرک بعبادة ربه احدا)؛ «... پس هر کس امید لقای پروردگارش را دارد باید عمل صالح انجام دهد، و کسی را در عبادت پروردگارش شریک نکند».


اخلاص آن است که محرک انسان از هر گونه شائبه غیر الهی پاک باشد، یعنی در تمام برنامه‌ها تنها به پروردگار و رضای او اندیشیدن. در شان نزول آیه فوق از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم چنین نقل شده است که شخصی خدمتش آمد عرض کرد: یا رسول الله! من در راه خدا انفاق می‌کنم و صله رحم بجا می‌آورم، و این اعمال را فقط به خاطر الله انجام می‌دهم، اما هنگامی که مردم از این اعمال من سخن می‌گویند و ستایش می‌کنند مسرور و خوشحال می‌شوم، این اعمال من چگونه است؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم سکوت فرمود و سخنی نگفت، تا اینکه آیه فوق نازل شد و به این سؤال پاسخ داد. بدون شک منظور از این روایت آن حالت سرور غیر اختیاری نیست، بلکه حالتی است که انگیزه عمل انسان گردد و یا حکایت از عدم خلوص نیت کند.
[۹] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۴، ص۲۵۵.
[۱۴] بحرانی، هاشم بن سلیمان، - ۱۱۰۷ق، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۶۸۹.



۱. ماعون/سوره۱۰۷، آیه۶.    
۲. کهف/سوره۱۸، آیه۱۱۰.    
۳. ماعون/سوره۱۰۷، آیه۶.    
۴. کهف/سوره۱۸، آیه۱۱۰.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ -، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۷۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ -، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۶۴.    
۷. طوسی، محمد بن حسن، ۳۸۵ - ۴۶۰ق، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۰۰.    
۸. طوسی، محمد بن حسن، ۳۸۵ - ۴۶۰ق، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۴۱۵.    
۹. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۴، ص۲۵۵.
۱۰. طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۳۶۸.    
۱۱. حویزی، عبد علی بن جمعه، - ۱۱۱۲ق، تفسیرنورالثقلین، ج۳، ص۳۱۴.    
۱۲. حویزی، عبد علی بن جمعه، - ۱۱۱۲ق، تفسیرنورالثقلین، ج۵، ص۶۷۷.    
۱۳. قمی، علی بن ابراهیم، - ۳۲۹ق، تفسیرالقمی، ج۲، ص۴۷.    
۱۴. بحرانی، هاشم بن سلیمان، - ۱۱۰۷ق، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۶۸۹.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات ریا».    



جعبه ابزار