آیات ریا•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۶
ماعون و ۱۱۰
کهف؛
در مذمت
ریا و لزوم
اخلاص ، و پرهیز از
شرک در
عبادت است.
آیه ۶ سوره ماعون، در مذمت ریا بوده و این صفت را- در کنار چهار
صفت دیگر، یعنی:
تحقیر یتیمان،
ترک اطعام گرسنگان،
غفلت از
نماز ، و عدم همکاری با مردم حتی در دادن وسائل کوچک زندگی- از
آثار انکار روز جزا معرفی کرده است:
(ا رایت الذی یکذب بالدین فذلک الذی یدع الیتیم و لا یحض علی طعام المسکین فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون الذین هم یراؤن و یمنعون الماعون)؛
«آیا کسی که
روز جزا را پیوسته
انکار می‌کند مشاهده کردی؟ او همان کسی است که
یتیم را با خشونت می‌راند، و دیگران را به اطعام مسکین تشویق نمی‌کند، پس وای بر نمازگزارانی که نماز خود را به دست فراموشی می‌سپارند، آنها که ریا می‌کنند، و دیگران را از ضروریات زندگی منع می‌نمایند».
ارزش هر عمل بستگی به انگیزه و
نیت آن دارد، و
اسلام قبل از هر چیز پرونده نیت را مورد بررسی قرار می‌دهد. در
حدیث معروفی از
پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمده است که: «انما الاعمال بالنیات، و لکل امرء ما نوی: هر عملی بستگی به
نیت او دارد، و بهره هر کس مطابق نیتی است که در عمل دارد».
آیه دیگری که با بحث ریا مرتبط است آیه ۱۱۰
سوره کهف است که بر
عمل صالح و اجتناب از
شرک در
عبادت تاکید می‌کند: (... فمن کان یرجوا لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا و لا یشرک بعبادة ربه احدا)؛ «... پس هر کس
امید لقای پروردگارش را دارد باید عمل صالح انجام دهد، و کسی را در عبادت پروردگارش شریک نکند».
اخلاص آن است که محرک
انسان از هر گونه شائبه غیر الهی پاک باشد، یعنی در تمام برنامه‌ها تنها به پروردگار و رضای او اندیشیدن. در شان نزول آیه فوق از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم چنین نقل شده است که شخصی خدمتش آمد عرض کرد: یا رسول الله! من در راه
خدا انفاق می‌کنم و
صله رحم بجا می‌آورم، و این اعمال را فقط به خاطر
الله انجام می‌دهم، اما هنگامی که مردم از این اعمال من سخن می‌گویند و
ستایش می‌کنند مسرور و خوشحال می‌شوم، این اعمال من چگونه است؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم سکوت فرمود و سخنی نگفت، تا اینکه آیه فوق نازل شد و به این سؤال پاسخ داد. بدون
شک منظور از این
روایت آن حالت سرور غیر اختیاری نیست، بلکه حالتی است که انگیزه عمل انسان گردد و یا
حکایت از عدم خلوص نیت کند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات ریا».
