احادیث تفسیری آیه 5 سوره ماعون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احادیث تفسیری آیه ۵ سوره ماعون، از مباحث مرتبط به
احادیث تفسیری اهل بیت (علیهم‌السّلام) می‌باشد. مفهوم کلی
سوره ماعون یتیم‌نوازی و امدادرسانی به بینوایان، اهمیت دادن به
نماز و پرهیز از
ریاکاری و معادباوری و بیان آثار انکار
معاد و نکوهش منکران است. در احادیث تفسیری اهل بیت از آیه پنجم سوره ماعون به ضایع‌کردن حق
نماز، به معنای غفلت از
اوقات نماز و سهل‌انگاری در انجام آن اشاره شده است. این غفلت می‌تواند شامل تأخیر انداختن نماز از
اول وقت بدون عذر و همچنین سستی در انجام آن باشد.
(الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) که از نمازشان غافلند.
•
«عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ قَال سَاَلْتُ عَبْداً صَالِحاً (علیه‌السّلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) قَالَ هُوَ التَّضْیِیعُ.»محمّد بن فضیل گوید: از عبدصالح
امام موسی کاظم (علیه‌السّلام) درباره کلام خداوند عزّوجلّ
(الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) پرسیدم. ایشان فرمود: «ضایع‌کردن حقّ
نماز است».
•
«عن ابی بصیر و محمد بن مسلم، عن ابی عبدالله (علیه‌السّلام) قال: قال امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) لَیْسَ عَمَلٌ اَحَبَّ اِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الصَّلَاهًِْ فَلَا یَشْغَلَنَّکُمْ عَنْ اَوْقَاتِهَا شَیْءٌ مِنْ اُمُورِ الدُّنْیَا فَاِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ذَمَّ اَقْوَاماً فَقَالَ (الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) یَعْنِی اَنَّهُمْ غَافِلُونَ اسْتَهَانُوا بِاَوْقَاتِهَا.»ابا بصیر و
محمد بن مسلم از
امام صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند که: ایشان از
امام علی (علیه‌السّلام) نقل کرده است که فرمود: هیچ عملی نزد خداوند دوست داشتنی‌تر از نماز نیست، پس مبادا که هیچ کاری از کارهای دنیا شما را از
نماز اوّل وقت باز دارد. خداوند عزّوجلّ اقوامی را نکوهید و فرمود:
(الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) یعنی کسانی که از روی
غفلت نسبت به
اوقات نماز سهل‌انگاری می‌کنند.
•
«عَنْ یُونُسَ‌بْنِ‌عَمَّار عَنْ اَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ سَاَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی (الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) اَهِیَ وَسْوَسَهًُْ الشَّیْطَانِ قَالَ لَا کُلُّ اَحَدٍ یُصِیبُهُ هَذَا وَ لَکِنْ اَنْ یُغْفِلَهَا وَ یَدَعَ اَنْ یُصَلِّیَ فِی اَوَّلِ وَقْتِهَا.»یونس بن عمّار گوید: از
امام صادق (علیه‌السّلام) درباره کلام خداوند متعال:
(الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) پرسیدم: «آیا این امر وسوسه
شیطان است»؟ ایشان فرمود: «نه، هرکسی به این امر دچار می‌شود. منظور، کسی است که نماز را نادیده می‌گیرد و به‌جا آوردن آن را در
اوّل وقت وا می‌گذارد».
•
«علیّ‌بن‌ابراهیم: (الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) قَالَ: عَنَی بِهِ التَّارِکِینَ لِاَنَ کُلَ اِنْسَانٍ یَسْهُو فِیَ الصَّلَاهًْ.»علیّ‌بن‌ابراهیم:
(هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) منظور، ترک کنندگان نماز است؛ چراکه نماز از یاد هر انسانی می‌رود.
•
«قَالَ اَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه‌السّلام): تَاْخِیرُ الصَّلَاهًِْ عَنْ اَوَّلِ وَقْتِهَا لِغَیْرِ عُذْرٍ.»امام صادق (علیه‌السّلام): مقصود در این عبارت، تاخیرانداختن نماز از اوّل وقت و بدون عذر است.
•
«الصّادق (علیه‌السّلام): الَّذِی یُؤَخِّرُهَا عَنْ اَوَّلِ الْوَقْتِ اِلَی آخِرِهِ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ.»از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده که ایشان فرمود: «کسی است که بدون هیچ عذری نماز اوّل وقت را تا هنگامی دیگر به تاخیر می‌اندازد».
•
«ابن‌عبّاس: هُمُ الَّذِینَ یُؤَخِّرُونَ الصَّلَاهًَْ عَنْ اَوْقَاتِهَا.»ابن عبّاس گوید: آنان کسانی هستند که زمان خواندن نماز را به تاخیر می‌اندازند.
•
«عَنْ اَبِی‌اُسَامَهًَْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَال سَاَلْتُ اَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه‌السّلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) قَالَ هُوَ التَّرْکُ لَهَا وَ التَّوَانِی عَنْهَا.»از
زید شحام روایت شده است که از امام صادق (علیه‌السّلام) درباره کلام خداوند عزّوجلّ:
(الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ) پرسیدم و ایشان فرمود: «منظور، ترک‌کردن نماز و سستی‌ورزیدن در آن است».
•
«الرّسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): الصَّلَاهًُْ عِمَادُ الدِّینِ فَمَنْ تَرَکَ صَلَاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَدْ هَدَمَ دِینَهُ وَ مَنْ تَرَکَ اَوْقَاتَهَا یَدْخُلُ الْوَیْلَ وَ الْوَیْلُ وَادٍ فِی جَهَنَّمَ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ • الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ.»پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
نماز ستون
دین است، هرکس از روی عمد نماز خود را ترک کند دینش را ویران نموده است و هرکس اوقات آن را ترک نماید داخل «
ویل» خواهد شد، و «ویل» وادی‌ای است در
دوزخ چنان‌که خداوند فرموده است:
(فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ • الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ).
•
«فِقْهُ الرِّضَا: قَالَ (علیه‌السّلام) حَافِظُوا عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ فَاِنَّ الْعَبْدَ لَا یَاْمَنُ الْحَوَادِثَ وَ مَنْ دَخَلَ عَلَیْهِ وَقْتُ فَرِیضَهًٍْ فَقَصَّرَ عَنْهَا عَمْداً مُتَعَمِّداً فَهُوَ خَاطِئٌ مِنْ قَوْلِ اللَّهِ (فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ • الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) یَقُولُ عَنْ وَقْتِهِمْ (وَقْتِهَا) یَتَغَافَلُونَ وَ اعْلَمْ اَنَّ اَفْضَلَ الْفَرَائِضِ بَعْدَ مَعْرِفَهًِْ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ وَ اَوَّلَ الصَّلَوَاتِ الظُّهْرُ وَ اَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ الصَّلَاهًُْ فَاِنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلَاهًُْ صَحَّتْ لَهُ مَا سِوَاهَا وَ اِنْ رُدَّتْ رُدَّتْ مَا سِوَاهَا وَ اِیَّاکَ اَنْ تَکْسَلَ عَنْهَا اَوْ تَتَوَانَی فِیهَا اَوْ تَتَهَاوَنَ بِحَقِّهَا اَوْ تُضَیِّعَ حَدَّهَا وَ حُدُودَهَا اَوْ تَنْقُرَهَا نَقْرَ الدِّیکِ اَوْ تَسْتَخِفَّ بِهَا اَوْ تَشْتَغِلَ عَنْهَا بِشَیْءٍ مِنْ عَرَضِ الدُّنْیَا اَوْ تُصَلِّیَ بِغَیْرِ وَقْتِهَا.»فقه الرّضا:
امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: «بر اوقات نمازها مراقبت کنید؛ زیرا بنده از حوادث ایمن نیست، و کسی که وقت
نماز واجب بر او وارد شود و عمداً کوتاهی نماید خطاکار است و کلام خداوند که فرمود:
(فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ • الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ) شاملش می‌شود، و مقصود کسانی است که از
وقت نماز غفلت می‌کنند، و بدان که پس از معرفت خداوند بهترین
واجبات،
نمازهای پنجگانه است، و اوّلین نمازها
نماز ظهر است، و اوّلین چیزی که بنده به خاطر آن مورد حساب واقع می‌گردد
نماز است؛ پس اگر نماز او صحیح بود غیر آن هم صحیح است و اگر رد شد غیر آن هم رد می‌شود، و مبادا نسبت به نماز تنبلی یا سستی کنی یا حقّ آن را کم بشماری یا حدود و احکام آن را ضایع سازی یا مثل خروس نوک به زمین بزنی یا آن را سبک بشماری و یا خود را از نماز به چیزی دنیایی مشغول کنی یا نماز را در غیر وقتش بجا آوری».
• مراد خانی، کاظم، بحار الانوار فی تفسیر الماثور للقرآن.
