احتجاج ابلیس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن مجید آیات متعددی در مورد
احتجاج ابلیس با
خداوند و
پیروان خود در
قیامت آمده است.
احتجاج ابلیس با خداوند برای
اثبات برتری خود بر
آدم علیه‌السّلام به دلیل
آفرینش او از
آتش :
«... قلنا للملـئکة اسجدوا لادم فسجدوا الآ ابلیس لم یکن من السـجدین؛ قال ما منعک الاتسجد اذ امرتک قال انا خیر منه خلقتنی من نار وخلقته من طین».
ما شما را آفریدیم؛ سپس صورت بندی کردیم؛ بعد به
فرشتگان گفتیم: «برای آدم
خضوع کنید!» آنها همه
سجده کردند؛ جز ابلیس که از سجده‌کنندگان نبود؛ (خداوند به او) فرمود: «در آن هنگام که به تو
فرمان دادم، چه چیز تو را مانع شد که سجده کنی؟» گفت: «من از او بهترم؛ مرا از آتش آفریده‌ای و او را از
گل !»
«قال یـابلیس ما لک الاتکون مع السـجدین؛ قال لم اکن لاسجد لبشر خلقته من صلصـل من حما مسنون».
(خداوند) فرمود: «ای ابلیس! چرا با سجده‌کنندگان نیستی؟!»؛ گفت: «من هرگز برای بشری که او را از گل خشکیده‌ای که از گل بدبویی گرفته شده است آفریده‌ای، سجده نخواهم کرد!»
«قال یـابلیس ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی استکبرت‌ام کنت من العالین؛ قال انا خیر منه خلقتنی من نار وخلقته من طین».
گفت: «ای ابلیس! چه چیز مانع تو شد که بر مخلوقی که با
قدرت خود او را آفریدم سجده کنی؟! آیا
تکبّر کردی یا از برترینها بودی؟! (برتر از اینکه فرمان
سجود به تو داده شود!)»؛ گفت: «من از او بهترم؛ مرا از آتش آفریده‌ای و او را از گل!»
احتجاج ابلیس در برابر پیروان خود در
قیامت ، به نداشتن سلطه بر آنان و
اجابت دعوت وی از سوی آنان با
اختیار خود:
«وقال الشیطـن لما قضی الامر ان الله وعدکم وعد الحق ووعدتکم فاخلفتکم وما کان لی علیکم من سلطـن الا ان دعوتکم فاستجبتم لی...»
و
شیطان ، هنگامی که کار تمام می‌شود، می‌گوید: «خداوند به شما وعده
حق داد؛ و من به شما
وعده (
باطل ) دادم، و
تخلّف کردم! من بر شما تسلّطی نداشتم، جز اینکه دعوتتان کردم و شما
دعوت مرا پذیرفتید! بنابر این، مرا
سرزنش نکنید؛ خود را سرزنش کنید! نه من فریادرس شما هستم، و نه شما فریادرس من! من نسبت به
شرک شما درباره خود، که از قبل داشتید، (و
اطاعت مرا همردیف اطاعت خدا قرار دادید) بیزار و کافرم!» مسلّماً
ستمکاران عذاب دردناکی دارند! (جمله «و قال الشیطان» عطف بر «و قال الضعفاء...» است و نشانه استمرار
جدال میان آنان است. ناگفته نماند که منظور از شیطان در این
آیه ـ به گفته مفسران ـ ابلیس است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «احتجاج ابلیس».
