• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام تکلیفی(خام)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


احکام تکلیفی، احکام شرعی صادر شده به انگیزه بعث یا زجر یا ترخیص مکلّف نسبت به یک عمل گفته می‌شود.


احکام تکلیفی، مقابل احکام وضعی ، و عبارت است از انشای صادر شده به انگیزه برانگیختن یا بازداشتن مکلّف از عملی یا ترخیص در آن عمل.

احکام تکلیفی بر پنج قسم است: وجوب ؛ حرمت ؛ استحباب ؛ کراهت ؛ اباحه . این احکام‌ به‌طور مستقیم به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و رفتار آنان را از هر نظر تصحیح می‌نماید، و موافقت یا مخالفت با آن‌ها موجب مثوبت یا عقوبت می‌شود.

احکام تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولا زحمت دار و دارای کلفت و مشقت می‌باشد، مانند: نماز ، روزه و.. .


یکی از فرق‌های احکام تکلیفی با احکام وضعی این است که در احکام تکلیفی، حکم به نفس ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال حکم تکلیفی به این است که طبیعت در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط تکلیف خواهد بود. اما در احکام وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است.
[۱] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۶، ص (۴۰۳ - ۴۰۱).


بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین وجوب که یک حکم تکلیفی است و سببیت که یک حکم وضعی است کمال مباینت وجود دارد.
[۲] فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
[۳] ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۱۹۴.
[۴] فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۱۰۹.
[۵] صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۶۲.
[۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الوصول الی علم الاصول، ص۸۴.
[۷] مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۱۲۰.    
[۸] طباطبایی حکیم، محمد تقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص۵۷.    
[۹] زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
[۱۰] حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
[۱۱] موسوی بجنوردی، محمد، مقالات اصولی، ص۹۱.
[۱۲] عبدالبر، محمد زکی، تقنین اصول الفقه، ص۳۱.
[۱۳] خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۷.
[۱۴] بحرالعلوم، محمد، الاجتهاد اصوله و احکامه، ص۴۶.
[۱۵] نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۳۸۳.    
[۱۶] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۴، ص۳۲۷.


۱. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۶، ص (۴۰۳ - ۴۰۱).
۲. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
۳. ↑ ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۱۹۴.
۴. ↑ فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۱۰۹.
۵. ↑ صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۶۲.
۶. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الوصول الی علم الاصول، ص۸۴.
۷. ↑ مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۱۲۰.    
۸. ↑ طباطبایی حکیم، محمد تقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص۵۷.    
۹. ↑ زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
۱۰. ↑ حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
۱۱. ↑ موسوی بجنوردی، محمد، مقالات اصولی، ص۹۱.
۱۲. ↑ عبدالبر، محمد زکی، تقنین اصول الفقه، ص۳۱.
۱۳. ↑ خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۷.
۱۴. ↑ بحرالعلوم، محمد، الاجتهاد اصوله و احکامه، ص۴۶.
۱۵. ↑ نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۳۸۳.    
۱۶. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۴، ص۳۲۷.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «احکام تکلیفی».



جعبه ابزار