اقامت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ماندن در مکانی را اِقامت می‌گویند و احکام آن در باب
صلات، آمده است.
مقیم به معنای اقامت کننده است و گاه تنها به کسی که در وطن اقامت دارد و گاه به اعم از او و مسافری که با شرایطی خاص در غیر وطن اقامت گزیده است، گفته میشود.
محل اقامت، یا
وطن مقیم است و یا مکانی که
مسافر آن را به طور موقّت محل اقامت خویش قرار داده است.
ماندن مسافر به
قصد ده روز یا بیشتر، و یا با علم به ماندن این مدت در مکانی موجب قطع
سفر او است؛ بدین معنا که
احکام مقیم در
وطن بر او بار میشود و
نمازش تمام و
روزه‌اش صحیح است.
اگر
مسافر بدون قصد اقامت سی روز در محلی بماند، بعد از سی روز باید نماز را تمام بخواند.
مراد از ده
روز، ده روز تمام با شبهای میان آنها است و شبهای اول و آخر جزء آن به شمار نمیرود؛ از این رو، ماندن ده روز و نُه شب برای کسی که از آغاز روز ـ یعنی زمان
طلوع فجر صادق یا طلوع
خورشید، بنابر اختلاف نظر در آغاز روز ـ قصد اقامت ده روز نماید کافی است.
در کافی بودن تلفیق قسمتی از روز با قسمتی از روز دیگر اختلاف است. قول به کفایت، منسوب به مشهور است. بنابر این قول، پایان ده روز برای مسافری که هنگام ظهر قصد اقامت کرده،
ظهر روز یازدهم است.
برای اینکه اقامت ده روز قاطع سفر باشد، وحدت محل اقامت، در این ده روز شرط است. از این رو، در صورت تعدّد محل اقامت، سفر قطع نمیشود.
در شرط بودن وحدت محلّه در شهرهای بسیار بزرگ، مانند تهران اختلاف است؛ به این معنا که در شهرهای بزرگ آیا قصد اقامت باید در محلّهای از محلّههای آن باشد یا همچون شهرهای کوچک، معیار، وحدت شهر بدون دخالت داشتن کوچکی وبزرگی آن است و قصد اقامت در خود شهر کفایت میکند.
رفتن از محل اقامت به
مزارع و باغستانهایی که از حدود آن محل به حساب میآید، اگر به اندازهای باشد که عرف آن را با صدق اقامت در یک مکان منافی نداند، به
نیت اقامت ضرر نمیرساند.
خروج از محلّ اقامت به بیشتر از چهار فرسخ موجب به هم خوردن قصد اقامت میشود. در حکم خروج به مقدار کمتر از این مسافت، اختلاف است. منشأ آن در اشتراط وحدت مکان اقامت نهفته است؛ بدین معنا که خروجِ چه مقدار از مسافت، عنوان اقامت در یک مکان را مخدوش میکند؟
اگر شخص پس از قصد اقامت ده روز و پیش از خواندن نماز چهار
رکعتی، مانند
نماز ظهر از قصد خود برگردد،
احکام مسافر، و اگر پس ازخواندن
نماز یاد شده برگردد، احکام مقیم را دارد. در الحاق
روزه واجب به نماز چهار رکعتی در ثبوت حکم مزبور، اختلاف است.
اتمام
نمازهای یومیه، صحّت روزه،
وجوب نماز جمعه ـ در فرض قول به وجوب آن ـ ثبوت نوافلی که در سفر ساقط میشود و ثبوت دیگر احکام مقیم در وطن.
به قول مشهور، اگر
آفاقی دو سال در
مکه اقامت کند،
حج وی به حج
اهل مکه اِفراد یا
قِران تبدیل میشود.
اگر مسلمانی در
بلاد کفر قادر به اظهار اسلام و
شعائر آن نباشد، باید در صورت امکان، به جای دیگر
هجرت کند و اقامت در آن جا جایز نیست
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۶۲۹-۶۳۱.
