الوحی المحمدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الوحی المحمدی» تالیف
محمد رشید رضا متوفی ۱۳۵۴ هجری، پیرامون بیان حقیقت
اسلام و دعوت همگانی
قرآن به اسلام مخصوصا نسبت به
اهل کتاب به زبان عربی می‌باشد.
نقد و تحلیلهای زیادی پیرامون این کتاب، مخصوصا در باب
عصمت ،
مهدویت ،
حقوق زنان وجود دارد. وی از اسلوب بیانی و اعجاز ادبی و منطقی در بیان وجوه
اعجاز قرآن نام برده و به سایر وجوه اعجاز قرآن در موضوعات علمی و... اشاره‌ای نکرده است.
شامل یک مقدمه از عبد الصبور مرزوق، نائب رئیس مجلس، مقدمه رشید رضا و پنج فصل می‌باشد که تفصیل آن در فهرست موضوعات آمده است. مولف درصدد اثبات وحی محمدی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و کلام الهی بودن
قرآن و مشتمل بودن آن بر جمیع احتیاجات در اطلاعات دینی، اجتماعی، سیاسی، مالی و نظامی هستند و مباحث مفصلی در مقاصد اصلی و ردیه‌هایی در ابطال شبهات منکرین عالم غیب و وحی الهی بودن قرآن ارائه داده‌اند.
نگارنده در مقدمه پس از بیان ارتقای مادی بشر و پایین آمدن فرهنگ و ادب آنها، حاجت مردم به دین را امری بدیهی و وجود کنیسه، شرایط نامساعد
مسلمانان در قرنهای اخیر و سیاست بزرگان اروپایی را عوامل سه گانه محروم ماندن دولتهای عربی از حقیقت اسلام میداند و جهل به مسائل بلاغی قرآن، نارسایی و ضعف ترجمه‌های قرآن، متفاوت بودن سبک گفتاری قرآن با سایر روشهای کلامی و بی سرپرست بودن امور دینی مسلمانان را از عواملی بر می‌شمارد که مانع از فهم صحیح غیر مسلمان از قرآن شده است.
نگارنده پس از تعریف لغوی و دینی
وحی و
نبوت ، رسالت و حاجت بشر به اینها، اصول ادیان را متکی بر سه محور ایمان به غیب و
خداوند ، عقیده به بعثت و جزا و عمل صالح دانسته و معتقد است برای تحقق این حکمت باید قائل به عصمت انبیاء شویم، بخلاف سایر ادیان که کردارهای ناپسندی را به انبیا نسبت میدهند که منافی عصمت آنهاست اگرچه بسیاری از مطالب این کتابها تحریف شده و به طور قطع نمی‌توان گفت نظر واقعی این ادیان چنین است. پس از بیان اینکه عقل و علم بشری ما را بی نیاز از هدایت پیغمبران نمی‌کند، تعریف وحی و نبوت و انبیا در فرهنگ
مسیحیت ، و کلمات
مسیحیان در این مباحث را نوعی تحکم و مشتمل بر تعارض فراوانی میداند. سپس به امتیازات نبوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بر سایر انبیاء و تلاش مسیحیان در منع از گسترش قرآن اشاره و بر این باورند که قرآن به خاطر شمول بر علوم هدایتی، اعجاز لفظی و معنوی، خبر از گذشته، حال و آینده و تربیت بشریت به سوی کمال، کتاب معجزه و نبوت پیامبر با براهین علمی و عقلی اثبات شده است نه با نشانه‌ها و عجایب و این مسئله را هر عقلی در هر زمانی درک می‌کند، از میان نقد و تحلیلهای غربیان و خاورشناسان به راحتی درک می‌کنیم که آنها هم پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را شخص سلیم، دارای عقل کامل و سایر صفات و ملکات حسنه و دور از رذایل اخلاقی و مبعوث به رسالت از طرف خداوند می‌دانند. در ادامه به شبهه مادیین که وحی را الهام از درون پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌دانند نه از خارج و علت آن را نفس عالی و سیرت پاک او می‌دانند پاسخ می‌دهد. پس از بیان مقدماتی تمام این شبهات را مردود و وحی را بالاتر از هر استنباط و هر احتمال و اکثر مقدمات آنها در نفسانی بودن وحی را نتیجه آرای باطلی میداند که مبتنی بر هیچ قاعده‌ای نمیباشد. با تحقیق در صفات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و دوران زندگی او این مطلب به وضوح روشن می‌شود که خداوند پیامبر را کامل خلق کرد تا مبلغ
دین کامل و اسوه ی
مکارم اخلاق باشد و تمام زشتی‌ها را مبغوض او کرد تا بتواند مصلح نفوس باشد همانطور که در آیات قرآن، خداوند خصوصیات ایشان در روح، وحی، کتاب و دین را تبیین می‌کند، قرآن کتابی است که در آن هیچ مطلب باطلی دیده نمی‌شود. در ادامه به وجوه اعجاز قرآن و انقلابی که در امت عرب و سایر امم ایجاد کرده و مقایسه آن با تاثیر تورات در
بنی اسرائیل و تاثیر قرآن در مشرکین، مومنین و... اشاره و درفصل بعد به بیان کتاب، حکمت و ارکان سه گانه ی دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، سنت قرآن در تهذیب اخلاقی و اصلاح اعمال و فرق آن با کتابهای
فلسفه و اجتماعی پرداخته و آن را کتاب هدایتی عملی میداند نه نظری. روش قرآن در ارشاد به سوی اعمال نیک، بیان اصول و تکرار اجمالی آنهاست، اکثر عباداتی که در قرآن وجود دارد عبادات روحی، اجتماعی و مالی می‌باشد که مؤلف در اسرار عبادات آنها را تبیین کرده‌اند. از بیان وجه تفاوت معجزه و کرامت بر این باور است که هیچ تفاوتی در خلق خداوند دیده نمی‌شود. آیات الهی مبین این مطلب هستند که قدر و تقدیر عبادت از نظام عامی در خلق می‌باشد که هر چیزی به قدر سببش می‌باشد نه اینکه هیچ سببی نداشته باشد. وجود آیات الهی دلیل حسی بر اختیار خداوند در افعال، صادق بودن انبیا در گفتار و هدایت عقول بشر و وسعت دایره ی ممکنات می‌باشند. اسلام دین
فطرت ، عقل، تفکر، حکمت، دلیل و برهان، منع کننده
تقلید و جمود بر پیروی از پیشینیان، و آزادی شخصیت می‌باشد. قرآن به اصلاحات در مسائل سیاسی، کشوری و اجتماعی اهتمام و با ابراز دعوت مسلمانان و سایر ملتها به اتحاد، تکیه بر برادری آنها دارد. اسلام دینی متعادل است که هدفش رساندن انسان به سعادت در دنیا و آخرت بوده و در آن هیچ عسر و حرجی نیست. هر گونه غلوی را باطل و تکالیف آن کم است، این مطلب در عبادات، معاملات و مسائل دیگر کاملا مشاهده می‌شود. اسلام دین هدایت، سیادت، سیاست و مردم سالاری است. مؤلف اصول تشریع را «قرآن،
سنت ،
اجماع ،
اجتهاد ، ائمه، امرا و قضات» دانسته و در ادامه به سایر مقاصد، اصول فقهی و اصلاح بشر از طریق دین داری،
ایمان ، عمل و... اشاره و در خاتمه ندای تحدی قرآن را هنوز هم به گوش جهانیان طنین افکن و تمام تمدن‌ها را به دین اسلام دعوت می‌کنند.
فهرست موضوعات در انتهای کتاب آمده و در پاورقی به آدرس آیات، روایات، منابع، معرفی اعلام، توضیح برخی لغات و اصطلاحات و برخی نکات اشاره شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
