• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

باغندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


باغَنْدی، ابوبکر محمد بن محمد بن سلیمان ازدی (۲۱۰- ذیحجة ۳۱۲ق /۸۲۵ - مارس ۹۲۵م)، محدث نامی عراق می باشد.


وی به باغند - ظاهراً یکی از قرای واسط - منسوب است.
[۱] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
در برخی از منابع نام اشهر او به صورت ابن باغندی نیز آمده است.
[۲] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
[۳] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    


نخستین سماع باغندی در ۱۷ سالگی در واسط بوده
[۴] ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
که با سفر به سرزمین های بسیار برای کسب حدیث و دیگر علوم ادامه یافته است.
[۵] سهمی حمزه، تاریخ جرجان، ج۱، ص۱۸۹، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.    
[۶] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
[۷] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    


۲.۱ - مشایخ باغندی

از مشایخ او می‌توان به محمد بن عبدالله بن نُمَیر، ابوبکر و عثمان پسران ابوشیبه، شیبان بن فروخ اَیلی، علی بن مَدینی، محمد بن عبدالملک ابن ابی الشوارب، سُوَید بن سعید حَدَثانی، دُحَیم دمشقی، هشام بن عمّار مصری و حارث بن مسکین اشاره کرد.
[۸] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
[۹] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
[۱۰] ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    


۲.۲ - شاگردان وی

او شاگردان و راویان نامدار بسیاری داشت که از آن میان می‌توان سلیمان بن احمد طبرانی، ابوجعفر طَحاوی، ابوحفص ابن شاهین، ابوبکر اسماعیلی، قاضی حسین مَحاملی، ابن مَخْلَد دوری، ابواحمد حاکم، ابوبکر ابن مُقْری، ابوعمر ابن حَیویه، ابوبکر شافعی، ابوالعباس ابن عُقْده و دِعِلج بن احمد سجزی را نام برد.
[۱۱] طحاوی احمد، شرح معانی الا¸ثار، ج۱، ص۱۷۷، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق.
[۱۲] طحاوی احمد، شرح معانی الا¸ثار، ج۱، ص۲۸۰، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق.
[۱۳] اسماعیلی احمد، معجم الشیوخ، ج۱، ص۴۳۹، به کوشش زیاد محمد منصور، مدینه، ۱۴۱۰ق.
[۱۴] سهمی حمزه، تاریخ جرجان، ج۱، ص۲۵۴، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.    
[۱۵] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۸، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
[۱۶] ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
عمر دراز باغندی موجب گشته است تا در میان وفیات شاگردان او تا حدود نیم قرن تفاوت باشد.

به رغم دارا بودن اسانید عالی، و وجود نام مشایخی مشهور در میان استادان و شاگردان وی، در باب جایگاه رجالی باغندی بسیار اختلاف است و رجالیان به جرح و تعدیل و بیان ایراداتی بر او پرداخته اند. شماری از ایشان وی را ضعیف و کثیر الخطا، مدلّس و حتی گاه کذاب دانسته، و غالباً تکیه بر حفظ را بر وی خرده گرفته اند،
[۱۷] ابن عدی عبدالله، الکامل، ج۲، ص۱۵۶، بیروت، ۱۹۸۵م.    
[۱۸] ابن جوزی عبدالرحمان، کتاب الضعفاء و المتروکین، ج۳، ص۹۷، به کوشش ابوالفدا عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.    
[۱۹] سبط ابن عجمی ابراهیم، التبیین لاسماء المدلسین، ج۱، ص۵۳ -۵۴، به کوشش یحیی شفیق، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.    
[۲۰] ذهبی محمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۲۶-۲۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.    
[۲۱] ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۶، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
اما عده ای نیز او را حافظ، و از بحور حدیث دانسته، و وثاقت و صدق او را تأیید کرده اند.
[۲۲] ذهبی محمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۲۶-۲۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.    
[۲۳] ابن حجر احمد، لسان المیزان، ج۵، ص۳۶۰، قاهره، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.    


۳.۱ - وسعت دانش باغندی در علم حدیث و قرائت

گفتنی است که در شمار صحیح نویسان متأخر، کسانی چون ابونعیم اصفهانی در مستخرج خود بر صحیح مسلم ، و ضیاء مقدسی در الاحادیث المختارة احادیث او را به ثبت آورده اند.
[۲۴] ابونعیم اصفهانی احمد، المسند المستخرج، ج۱، ص۵۰، به کوشش محمد حسن شافعی، بیروت، ۱۹۹۶م.
[۲۵] ابونعیم اصفهانی احمد، المسند المستخرج، ج۱، ص۲۷۶، به کوشش محمد حسن شافعی، بیروت، ۱۹۹۶م.
[۲۶] ضیاء مقدسی محمد، الاحادیث المختارة، ج۱، ص۴۰۰، به کوشش عبدالملک عبدالله دهیش، مکه، ۱۴۱۰ق.
[۲۷] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳، قاهره، ۱۳۴۹ق.

درباره وسعت دانش او در حدیث، برخی منابع از توانایی او در پاسخ گویی به ۳۰۰ هزار مسأله حدیثی، و نیز احتجاج غالب مشایخ علم حدیث به روایات و احادیث او سخن به میان آورده اند.
[۲۸] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۹، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
[۲۹] خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
[۳۰] ابن جوزی عبدالرحمان، المنتظم، ج۶، ص۱۹۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۷ق.
[۳۱] ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
باغندی افزون بر حدیث در علم قرائت نیز توانا بود. وی قرائت را نزد هشام بن عمار آموخت و کسانی چون ابوطیب احمدبن سلیمان و محمدبن ابراهیم زادان این دانش را نزد او فرا گرفتند.
[۳۲] ابن جزری محمد، غایة النهایة، ج۲، ص۲۴۰، به کوشش برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/ ۱۹۳۳م.    


باغندی آثاری از خود برجای نهاد که مشهورترین آنها مسند عمر بن عبدالعزیز است که به کوشش محمد عوامه در دمشق (۱۴۰۴ق) به چاپ رسیده است. الامالی (یا المجالس) اثر دیگر اوست که نسخه ای از آن در کتابخانه تیموریه مصر نگهداری می‌شود.
[۳۳] تیموریه، فهرست، ج۲، ص۲۵۹.
[۳۴] ابن حجر احمد، فتح الباری، ج۴، ص۲۴۶، بیروت، ۱۳۷۹ق.

تألیف دیگر او الفرائض و المواریث است که بر پایه آراء و آثار سفیان ثوری و به قلم باغندی گرد آمده بوده است.
[۳۵] فاسی محمد، ذیل التقیید، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش کمال یوسف حوت، بیروت، ۱۴۱۰ق.    
[۳۶] رودانی محمد، صلة الخلف، ج۱، ص۳۲۴- ۳۲۵، به کوشش محمد حجی، بیروت، ۱۴۰۸ق /۱۹۸۸م.

سرانجام گفتنی است که کحاله به اثری از او با عنوان مما رواه الاکابر عن الاصاغر من الافراد در حدیث اشاره کرده است.
[۳۷] کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۲۱، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[۳۸] کتانی محمد، الرسالة المستطرفة، ج۱، ص۱۶۳، استانبول، ۱۹۸۶م.


(۱) ابن جزری محمد، غایة النهایة، به کوشش برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/ ۱۹۳۳م.
(۲) ابن جوزی عبدالرحمان، کتاب الضعفاء و المتروکین، به کوشش ابوالفدا عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.
(۳) ابن جوزی عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۷ق.
(۴) ابن حجر احمد، فتح الباری، بیروت، ۱۳۷۹ق.
(۵) ابن حجر احمد، لسان المیزان، قاهره، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.
(۶) ابن عدی عبدالله، الکامل، بیروت، ۱۹۸۵م.
(۷) ابونعیم اصفهانی احمد، المسند المستخرج، به کوشش محمد حسن شافعی، بیروت، ۱۹۹۶م.
(۸) اسماعیلی احمد، معجم الشیوخ، به کوشش زیاد محمد منصور، مدینه، ۱۴۱۰ق.
(۹) تیموریه، فهرست.
(۱۰) خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
(۱۱) ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.
(۱۲) ذهبی محمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
(۱۳) رودانی محمد، صلة الخلف، به کوشش محمد حجی، بیروت، ۱۴۰۸ق /۱۹۸۸م.
(۱۴) سبط ابن عجمی ابراهیم، التبیین لاسماء المدلسین، به کوشش یحیی شفیق، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.
(۱۵) سمعانی عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.
(۱۶) سهمی حمزه، تاریخ جرجان، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.
(۱۷) ضیاء مقدسی محمد، الاحادیث المختارة، به کوشش عبدالملک عبدالله دهیش، مکه، ۱۴۱۰ق.
(۱۸) طحاوی احمد، شرح معانی الا¸ثار، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق.
(۱۹) فاسی محمد، ذیل التقیید، به کوشش کمال یوسف حوت، بیروت، ۱۴۱۰ق.
(۲۰) کتانی محمد، الرسالة المستطرفة، استانبول، ۱۹۸۶م.
(۲۱) کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
(۲۲) یاقوت، بلدان.

۱. ↑ سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
۲. ↑ سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
۳. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۴. ↑ ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
۵. ↑ سهمی حمزه، تاریخ جرجان، ج۱، ص۱۸۹، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.    
۶. ↑ سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
۷. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۸. ↑ سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۲، ص۴۵، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق /۱۹۶۳م.    
۹. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۷، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۱۰. ↑ ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
۱۱. ↑ طحاوی احمد، شرح معانی الا¸ثار، ج۱، ص۱۷۷، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق.
۱۲. ↑ طحاوی احمد، شرح معانی الا¸ثار، ج۱، ص۲۸۰، به کوشش محمد زهری نجار، بیروت، ۱۳۹۹ق.
۱۳. ↑ اسماعیلی احمد، معجم الشیوخ، ج۱، ص۴۳۹، به کوشش زیاد محمد منصور، مدینه، ۱۴۱۰ق.
۱۴. ↑ سهمی حمزه، تاریخ جرجان، ج۱، ص۲۵۴، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.    
۱۵. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۸، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۱۶. ↑ ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
۱۷. ↑ ابن عدی عبدالله، الکامل، ج۲، ص۱۵۶، بیروت، ۱۹۸۵م.    
۱۸. ↑ ابن جوزی عبدالرحمان، کتاب الضعفاء و المتروکین، ج۳، ص۹۷، به کوشش ابوالفدا عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.    
۱۹. ↑ سبط ابن عجمی ابراهیم، التبیین لاسماء المدلسین، ج۱، ص۵۳ -۵۴، به کوشش یحیی شفیق، بیروت، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م.    
۲۰. ↑ ذهبی محمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۲۶-۲۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.    
۲۱. ↑ ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۶، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
۲۲. ↑ ذهبی محمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۲۶-۲۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.    
۲۳. ↑ ابن حجر احمد، لسان المیزان، ج۵، ص۳۶۰، قاهره، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.    
۲۴. ↑ ابونعیم اصفهانی احمد، المسند المستخرج، ج۱، ص۵۰، به کوشش محمد حسن شافعی، بیروت، ۱۹۹۶م.
۲۵. ↑ ابونعیم اصفهانی احمد، المسند المستخرج، ج۱، ص۲۷۶، به کوشش محمد حسن شافعی، بیروت، ۱۹۹۶م.
۲۶. ↑ ضیاء مقدسی محمد، الاحادیث المختارة، ج۱، ص۴۰۰، به کوشش عبدالملک عبدالله دهیش، مکه، ۱۴۱۰ق.
۲۷. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳، قاهره، ۱۳۴۹ق.
۲۸. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۴۲۹، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۲۹. ↑ خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۱۳، قاهره، ۱۳۴۹ق.    
۳۰. ↑ ابن جوزی عبدالرحمان، المنتظم، ج۶، ص۱۹۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۷ق.
۳۱. ↑ ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۳۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.    
۳۲. ↑ ابن جزری محمد، غایة النهایة، ج۲، ص۲۴۰، به کوشش برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/ ۱۹۳۳م.    
۳۳. ↑ تیموریه، فهرست، ج۲، ص۲۵۹.
۳۴. ↑ ابن حجر احمد، فتح الباری، ج۴، ص۲۴۶، بیروت، ۱۳۷۹ق.
۳۵. ↑ فاسی محمد، ذیل التقیید، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش کمال یوسف حوت، بیروت، ۱۴۱۰ق.    
۳۶. ↑ رودانی محمد، صلة الخلف، ج۱، ص۳۲۴- ۳۲۵، به کوشش محمد حجی، بیروت، ۱۴۰۸ق /۱۹۸۸م.
۳۷. ↑ کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۲۲۱، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
۳۸. ↑ کتانی محمد، الرسالة المستطرفة، ج۱، ص۱۶۳، استانبول، ۱۹۸۶م.


دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «باغندی»ج۱۰، ص۴۳۷۹.    



جعبه ابزار