بانو نصرت امین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سیده نصرت امین بیگم اصفهانی (۱۳۰۸-۱۴۰۳ ه.ق/۱۲۶۵-۱۳۶۲ ه.ش)، معروف به بانو امین، بانویی مجتهده،
عالم،
عارف، فاضل،
فقیه،
محدث، شاعر،
حکیم و مفسر در عصر معاصر بود.
وی مجتهده بوده و
اجازه اجتهاد و
روایت از
سید ابوالحسن اصفهانی،
شیخ عبدالکریم حائری یزدی، حاج
میرزا علی آقا شیرازی، شیخ
محمدکاظم شیرازی،
آقا محمدرضا نجفی اصفهانی دریافت نمود.
آیت‌اللّه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی،
علامه امینی و دیگران از او اجازه روایت دریافت کرده‌اند.
از جمله خدمات این بانو مجتهده تربیت شاگردان فاضله، تاسیس حوزه علمیه خواهران در
اصفهان، تاسیس دبیرستان دخترانه که به آموزش و پرورش هدیه شد و نوشتن چندین کتاب در موضوعات مختلف چون
مخزن العرفان را می‌توان نام برد.
زنان مسلمان، از صدر اسلام در فراگیری
قرآن کریم و آموزش آن، نقل حدیث و
سنت رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
معصومان (علیهم‌السلام)، تعلیم و درمان و سایر دانش‌های ضروری در کنار مسؤلیت خانواده، نقش برجسته داشته‌اند.
در
تاریخ اسلام و مـسلمانان، هـر از چـندگاهی زنان برجسته و نامداری در رشته‌ها و فنون مختلف از ادبیات و شعر گرفته تا
علم حدیث،
روایت،
فقه،
تفسیر و دانش‌های دیگر رشد کردند.
کـتاب‌های علم رجال حدیث، تـاریخ ادبـیات فارسی و عربی و تواریخ عمومی و سیاسی آکنده از نام‌های آنان می‌باشد، کتاب «محدّثات» به قلم خانم دکتر غروی از جمله مراجع مربوط به شناخت زنان محدّثه می‌باشد.
در دوران معاصر نیز خانم «نصرت امین» از جمله ایـن بانوان است که دارای اجازه اجتهاد و روایت حدیث از بالاترین مقامات مذهبی و مراجع تقلید شیعه مانند حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ عبدالکریم حائری یزدی، حاج میرزا علی آقا شیرازی، شـیخ مـحمدکاظم شیرازی، آقا محمدرضا نجفی اصفهانی و دیگر بزرگان بوده و خودش نیز به عالم وارسته و مرجع مسلمی مانند مرحوم آیت‌اللّه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی اجازه علمی و روایتی اعطاء نموده اسـت.
وجـود ایشان و آثار قلمی وی به عنوان یک امر واقع مبیّن این حقیقت است که رسیدن به مقام فتوی و مرجعیت دینی و کسب
منصب اجتهاد و فقاهت انحصار به مردان ندارد، زنان نـیز در صـورت وجود زمینه‌های مناسب و تلاش شخصی می‌توانند به چنین مقامی نائل آیند.
مختصری از زندگینامه یکی از مفسران و قرآن‌پژوهان سده اخیر بانو مجتهده نصرت امین ارائه می‌شود.
خانم امین اصفهانی فرزند حاج سید محمدعلی امین التجار اصفهانی از مردان خیّر، مؤمن و نیکوکار عـصر خـود بود. امین التجار از یک خـانواده ریـشه‌دار و اصـیل علمی و مذهبی اصفهان بوده است. پدر وی سید حسن فرزند سید محمد فرزند علامه میر معصوم حسین خاتون‌آبادی فرزند میر
عبدالحسین مـؤلف کـتاب «
وقائع السّنین و الاعوام» از مشاهیر و برجستگان علمای شیعه در اصفهان در دوران شـاه حسین صفوی بود.
مادرش دختر حاج مهدی ملقب به جناب است.
خانم مجتهده نصرت امین در سال ۱۳۰۸ ق (۱۲۶۵ ش) در اصفهان چشم به جهان گشود.
خانم نصرت امین در چهار سالگی پا به مکتب‌خـانه گـذاشت تـا روخوانی قرآن مجید و خواندن و نوشتن فارسی را فرا بگیرد.
و این در حـالی بود که فضای حاکم بر آن ایام به گونه‌ای بود که کمتر خانواده اجازه می‌داد دخترش جهت آموزش و آشـنایی بـا خـط و نوشتن به مکتب یا مدرسه برود.
آنگاه پدرش برای ادامه تحصیل وی در مـنزل، معلم خصوصی استخدام نمود و تا ۱۵ سالگی همچنان در منزل پدر به ادامه تحصیل پرداخت. مرحومه امین، روزگار کودکی را به تحصیل و تفکر پرداخت و اکثر علوم را نزد علامه فقیه میر
سید علی اصفهانی نجف‌آبادی و شیخ
مظاهری اصفهانی در منزل خویش پشت پرده فرا گرفت.
وی در سن ۱۵ سالگی با پسر عـموی خود به نام حاج میرزا معین التجار عقد ازدواج بست ولی همچنان تا بـیست سـالگی بـه ادامه تحصیل در
ادبیات عرب و علوم شرعی ادامه داد و با مشکلات و تنگناها و ناهمخوانی‌های زندگی متاهلانه و امـر تـحصیل و تـحقیق، مجدّانه به مبارزه برخواست تا این‌که به مقام رفیع اجتهاد در فقه و اصول نائل آمـد و در سـال ۱۳۲۶ ق از آیت‌اللّه شیخ محمدکاظم شیرازی و در سال ۱۲۷۹ از
آیت‌اللّه میرزای اصطهباناتی و شیخ
محمدرضا ابوالمجد نجفی اصفهانی به دریافت اجازه کتبی اجتهاد نائل آمد.
خانم نصرت امین تا سن چهل سالگی دوران
تهذیب و
ریاضت و تحصیل را طی کرد و پس از آن مراحل ترقی و کمال را پیمود.
خانم نصرت امین در دوران حیاتش چند فرزندش از دست رفتند و یک فرزند صالح از ایشان به نام حاج سید محمدعلی معینی امین بر جای مانده است.
خانم نصرت امین پس از خـدمات فـراوان علمی و تربیتی و نگارش کتاب‌های گرانقدر در ۲۳ خرداد سال ۱۳۶۲ ش برابر
رمضان ۱۴۰۳ قمری در سن ۹۷ سالگی بدرود حیات گفت و جسدش در اصـفهان دفن گردید.
عمده استادان بانو نصرت امین در دوران تحصیل عبارتند از حضرات آیات:
-
سید ابوالقاسم زفره مـعروف بـه حـاج آخوند،
- حاج آقا
حسین نظام‌الدین کچویی،
- آقا میرزا
علی‌اصغر شریف،
-
سید ابوالقاسم دهکردی،
- حاج
میرزا علی آقا شیرازی،
- حاج
میر سید علی نجف‌آبادی (که بیشترین تاثیر عـلمی و مـعنوی بر وی را داشته است).
همچنین خانم امین به نحوی از دانش حضرات آیات اسـاتید ذیـل نیز بهره‌مند شده است که عبارتند از:
- آخـوند
ملا محمدکاظم خراسانی (صاحب
کفایه)،
-
سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب
عروه)،
-
سید محمد فشارکی،
-
میرزا محمدتقی شیرازی،
- شیخ
مرتضی مظاهری (کـه در تعلیم و تربیت ایشان بعد از مـیر سـید علی نـجف‌آبادی جـایگاه دوم را دارد).
لازم بـه یادآوری است که خانم امین در اوج نـشاط علمی و پژوهشی خود جلسات مباحثه و گفتگوی علمی فراوانی با بـسیاری از فقها و مفسران قرآن و دیـگر انـدیشمندان شیعه داشته است که مـی‌توان از آن مـیان به کسانی مانند فیلسوف و مفسر بزرگ علامه
سید محمد‌حسین طباطبایی، فیلسوف و ادیـب نـامدار علامه
محمدتقی جعفری و عـلامه شـیخ عـبدالحسین امینی (صاحب
الغدیر) اشـاره نمود که بسیار بـا اهـمیت بوده است.
خانم
زینب السادات همایونی مدیر مکتب فاطمه و مرحوم
سیده عفت الحاجیه افتخار امین (مـتوفای ۱۳۹۷ ه.ق)،
فخرالسادات ابطحی مسئول مرکز تبلیغات دینی اصفهان از جمله شاگردان بانو امین هستند.
مجتهده امین از علمای شیعه زمان خویش اجازه روایت کسب کرد، از جمله آیت‌الله شیخ محمدکاظم شیرازی، شیخ عبدالکریم حائری، آیت‌الله شیخ
ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی، آیت‌الله شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی و آیت‌الله مرعشی نجفی که برخی از ایشان همچون آیت‌الله مرعشی نجفی، از وی اجازه روایت گرفتند.
علمای نامدار و فاضل زیادی از ایشان اجازه روایت دریافت نموده‌اند که شماری از آنان از مراجع بزرگ تقلید در جهان تشیع محسوب می‌شوند، مانند حضرات آیات:
۱- سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی،
۲- علامه
سید عباس حسینی کاشانی مؤلف
معجم اعلام الشیعه،
۳- شهید
سید محمدعلی قاضی طباطبایی تبریزی،
۴-
سید محمدعلی روحانی،
۵- علامه شیخ عبدالحسین امینی صاحب کتاب الغدیر،
۶- شیخ
عبداللّه سبیتی مؤلف کتاب «
تحت رایة الحق»،
۷- بانوی فاضل زینت السـادات هـمایونی مترجم کتاب «اربعین هـاشمیّه» از عـربی به فارسی.
مرحوم خانم امین با احساس وظیفه‌ای کـه در راه آمـوزش زنان احساس می‌کرد در این راه قدم‌های مـؤثری بـرداشت. وی در سال ۱۳۴۴ ش در شـهر اصـفهان حـوزه علمیه‌ای ویژه بانوان بـه نام «مکتب فاطمه» تاسیس نمود که با حضور ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر شاگرد شروع به کار کـرد. تـاسیس این مرکز بصورت یک نهضت عـلمی و فـرهنگی در مـیان جـامعه زنـان درآمد که در ایـن مـرکز بانوان علاقه‌مند به کسب علم و فضیلت به تحصیل و تدریس علوم اسلامی در رشته‌های فقه و اصول، حکمت،
عرفان و
فلسفه و
اخلاق پرداختند.
در این مرکز از شاگردان ماهانه دریاف نـمی‌شد و کـلیه هـزینه‌های آن تـوسط شـخص خـانم امین تامین می‌گشت. همچنین ایشان در اصفهان در همان روزها دبیرستان دخترانه‌ای تاسیس نمود و پس از
پیروزی انقلاب اسلامی ایران آن مدرسه را به وزارت آموزش و پرورش هدیه نمود.
کمالات نفسانی و کرامات مختلفی که
خداوند سبحان نصیب این علویه فرموده از مقدمه کتاب النفحات الرحمانیه‌اش آشکار است، ایشان در مقدمه چنین گفته است:
«بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله الذی اضاء قلب اولیائه بنوره، فانکشف لهم به اسرار الوجود، و رشح علیهم من بحر المعارف و العلوم، و... و وجدت فی نفسی و روعی فی بعض الایام و الساعات اشراقات غیبیة، لیست مسبوقة بامور کسبیه فکریه، تفطنت انها هی النفحات التی اشیر الیها فی الحدیث و هی من رحمة ربی، فاحببت...»
«به نام خداوند بخشنده مهربان. سپاس خداوندی را که قلوب اولیائش را به نور خود منور کرد و به مدد آن نور، اسرار وجود را بر ایشان هویدا نمود و از دریای معارف و علوم بر آنان باراند، و...، در نفس خویش و ضمیرم یکی از روزها در لحظاتی، انواری غیبی یافتم که از نوع دریافت‌های کسبی و فکری نبود. دریافتم که این انوار از آن نفحاتی است که در حدیث به آنها اشاره شده و در حقیقت از رحمت پروردگارم است. دوست داشتم که بعضی از آنها را که در ذهنم باقی مانده تدوین کنم تا فراموش نشود و برایم تذکری باشد تا شاید هنگامی که به یاد می‌آورم، تجدید شکر کنم.»
از آنجا که بانو امین عارف به معنای واقعی است و خویش را از بند شهوات دنیایی رها ساخته، همواره توجهات عرفانی، خلوص و پاکی در کلمات و گفتارش درباره قرب الهی آشکار می‌باشد. وی درباره آغاز سخن با خدا و قرائت
سوره حمد و تفسیر آن، و از
شیطان رجیم به خداوند پناه بردن می‌گوید:
«کسی که خواهد مهیا گردد برای مناجات با قاضی الحاجات و در مقام ستایش و اظهار بندگی در حضور سلطان السلاطین برآید، وظیفه وی این است که ظاهر و باطن خود را از قذارات و کثافات، صوری و معنوی، جسمی و روحی، پاک گرداند وگرنه هرگز لایق حضور در پیشگاه آن ذات پاک قدوس لا یزال نباشد.
دلی که آلوده به کثافات صوری و معنوی است چگونه لایق پیشگاه قرب است و چطور وی را قدرت است که از راه خلوص با حبیب خود راز و نیاز کند، و چون بالاترین قذارات آن قذارات معنوی است که در اثر وسوسه و دسیسه‌های شیطانی در قلب پدید می‌گردد، و در دل بشر نفوذ می‌نماید و قلب و جان را آلوده می‌گرداند. این است که اول بایستی به حق تعالی پناه برد از شر شیطان لعین و از او استعانت و امان طلبد و قلب و دل را از آلودگی‌هایی که در اثر خواطر شیطانی که در قلب نفوذ کرده پاک کند، سپس شروع کند در حمد و ثنای آن ذات فرد سرمدی.»
آثار چاپ شده ایشان به زبان‌های عربی و فارسی به قرار ذیل است:
۱-
اربعین الهاشمیّه، به
زبان عربی است و فقها و علمای
نجف اشرف بعد از چاپ و مـطالعه ایـن کتاب بدون دغدغه خاطر درجه اجتهاد مؤلف آن خانم نصرت امین را تصدیق نموده و
اجازه فتوی به وی دادند.
این کتاب متضمن بررسی و شرح و فقه الحدیث چهل حدیث در زمینه
توحید و
صفات حق تعالی،
اخلاق و
احکام شرع می‌باشد و دربردارنده نکته سنجی‌ها و مطالب جالب فلسفی، عرفانی، اصولی و فقهی است و بارها به چاپ رسیده است. تـرجمه آن به قلم شاگردش خانم زینت السادات همایونی به
زبان فارسی انـجام گـرفته اسـت.
۲-
جامع الشتاب (به زبان عربی). پاسخ به سئوالات علمی است که شخصیت‌هایی مانند قاضی طباطبایی، شیخ
محمد طه هنداوی نجفی،
سید حسین حسینی و دیگران از وی پرسیده‌اند و او پاسخ مبسوط داده است.
۳- معاد یا
آخرین سیر بشر (به زبان فارسی).
۴-
النّفحات الرحمانیّة فی الواردات القلبیه (بـه زبان عربی). شرح تجارب و خاطرات عرفانی و
سیر و سلوک شخصی است.
۵- اخلاق (به زبـان فارسی). اقتباسی از کتاب
طهارة الاعراق ابن مسکویه همراه با برخی حواشی خانم امین می‌باشد.
۶-
مخزن العرفان در تفسیر قرآن (به زبان فارسی در ۱۵ مجلّد). ترجمه و تفسیر کاملی از
قرآن مجید می‌باشد که چاپ و منتشر شده است.
تا آنجا کـه ما آگاهی داریم در طول تاریخ اسلام این اولین تفسیر کامل و جامع قرآن مجید است که توسط یک زن انجام گرفته است، و بسیار شایسته مطالعه و دقت می‌باشد.
۷- سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سـعداء (بـه زبان فارسی).
۸-
مخزن اللئالی در مناقب
امام علی (علیه‌السّلام) (به زبان فارسی).
۹- روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی (آموزش اخلاق و عقاید به زبان فارسی).
بانو نصرت امین از علما اجازه اجتهاد و روایت داشته و به برخی نیز اجازه اجتهاد داده است. نمونه‌هایی از اجازه اجتهاد و روایت اساتید به خـانم‌امـین و اجازه وی به دیگران را ذکر می‌کنیم.
اجازه اجتهاد حضرت آیت‌اللّه العظمی آقای محمدکاظم شیرازی به بانو امین:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
الحمدللّه وحده، والصلاة والسّلام علی مـن لا نـبیّ بـعده و علی آله و صحبه
از آنجا که شرف و برتری علم بـر کـسی پوشیده نیست و مواهب آن به شمار در نمی‌آید، لذا مردم به تحصیل آن اشتیاق می‌ورزند. دختر مرحوم حاج سید محمدعلی امین‌التجار اصـفهانی- طـاب‌ثراه- کـه بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیدهء زنان زمان و مـایه شگفتی دورانش می‌باشد، از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش و زمان درازی از زندگانیش را صرف تحصیل علم نموده است.
ایشان از بـنده اجـازه خـواست. من بعضی از آن‌چه را که ایشان در پاسخ به سؤالات امتحانی فقه و اصـول و نـیز شرح‌هایی که برخی اخبار نوشته بود، دیدم. پس از آن‌که به شهادت تنی چند از بزرگان مورد اطمینان، ثـابت شـد کـه آنها از اوست؛ مراتب فضل و طول ید وی در علوم معقول و منقول و نیز دستیابی ایـشان بـه مـرتبه‌ای از مراتب اجتهاد را، دریافتم. پس بر ایشان باد عمل به احکامی که به روش‌های شـناخته شـده بـین بزرگان و دانشمندان اسلامی، استنباط می‌کند و باید خدای را بر این نعمت گرامی و مرتبهء عالی سپاس گـوید. بـر او باد اجتهاد و نگه‌داری جانب احیاط.
به ایشان اجازه دادم که روایت کند از من، تـمامی آنـ‌چه را کـه روایتش برای من صحیح است، به طرقی که متصل به
ائمه معصومین (صلوات‌اللّه‌علیهم‌اجمعین) باشد.
درود، رحمت و برکت خدا بر او و بر تمامی خواهران و برادران مؤمنم باد.
نـجف،
حرم امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) هفتم
صفر ۴۵۳۱ هجری محمدکاظم شیرازی
«آن‌چه را آقای محمدکاظم شیرازی نـوشته‌اند، صـحیح است. امیدوارم آن بانو مرا از دعای خیر، در جاهایی که گمان اجابت می‌رود، فـراموش نـکند، هـمان‌طور که بنده ایشان را از دعای خیر فراموش نمی‌کنم.»
اجـازه اجـتهاد حـضرت آیت‌اللّه آقای
سید ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی به بانو امین:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
الحـمدللّه رب العالمین و افضل الصلوات واکمل التّحیات علی اشرف الانبیاء و المرسلین و اکمل السّفراء و المبلّلغین محمد صلّی الله علیه و آله و سـلّم وآله الکـهف الحصین و غیاث المضطر المسکین و لعنة اللّه علی اعدائهم ابد الابدین و دهرالدّاهرین.
بانوی گـرامی، شـریف، اصیل، عالم و عامل، جامع علوم عقلی و نـقلی، گـوهر روزگـار و حجت زنان زمان؛ دختر مرحوم حاج سـید مـحمدعلی امین‌التجار اصفهانی -طاب‌ثراه- از کسانی است که مدت مدیدی از عمر عزیز و زمان درازی از زندگی گـران‌قدرش را، در تـحصیل علوم شرعی و معارف دینی و تـکمیل مـکارم اخلاق حـسنه و تـحقیق و تـنقیح قواعد فقه و اصول گذرانده است؛ تـا جـایی که به مراتب عالی علم و دانش نایل آمد و از کسانی گردید که او را بـا انـگشت به یکدیگر نشان می‌دادند.
ایشان از ایـن حقیر اجازه خواست و ایـن بـنده از وی، در مسائل فقه و اصول کسب اطـلاع نـمودم. پاسخ‌های ارسالی، که به گواهی تعدادی از بزرگان مورد اطمینان، ثابت می‌کرد آن جواب‌ها از خـود ایـشان است، از طول ید و کثرت اطـلاعات و وجـوه قـوه استنباط و دستیابی ایـشان بـه درجه‌ای از اجتهاد، خبر مـی‌داد. پس بـر ایشان باد عمل به احکامی که به روش شناخته شده بین علمای اسلام، استنباط مـی‌کند. و ایـن فضل و موهبتی الهی است که خـداوند بـه هر کس از زنـان و مـردان کـه بخواهد عطا می‌کند. و چـه نیکو سروده است:
فلو کنّ النّساء کمثل هذه ••• لفضّلت النّساء علی الرّجال
فلا التّانیث لاسـم الشـّمس عار ••• و لا التّذکیر فخر للهلال
(ترجمه: اگر زنان همانند این زن بودند، هر آیینه زنان بر مردان برتری داشتند. پس خورشید را ننگی از مؤنث بودن اسمش و هلال را فخری بر مـذکر بودن نامش نیست (در کلام عربی «شمس» مونث مجازی و «هلال» مذکر است.)
باید خـدای را بـر این نـعمت‌ها و بـخشش‌های گـران‌قدر که بـه او عـطا کرده است، سپاسگزار باشد. به ایشان اجازه دادم که روایت کند از من آن‌چه را که روایتش برای مـن صـحیح اسـت به طرقی که به مشایخ بزرگ و دانـشمدان جـامع عـلوم -کـه خـدا مـقامشان را در بهشت عالی گرداند- منتهی گردد.
... توصیه‌ام به ایشان این است که در موارد شبهات جانب
احتیاط را رها نکند زیر این راه، نگاهدارنده انسان است. و امیدوارم کـه مـرا از دعای خیر فراموش نکند.
صفرالخیر ۱۳۵۴ ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی
اجازه حضرت
آیت‌اللّه محمدرضا نجفی اصفهانی به بانو امین:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
هنگامی کـه گـلستان خوش‌رو، و هوایش صاف و رایحهء پاکش پراکنده گردد؛ آنگاه که نسیمش روح‌بخش شود و جویبارها در سایهء درختانش روان گردد، بلبلان عندلیب با هوشیاری کامل به زیـباترین و نـیکوترین و پسندیده‌ترین وجهی، حدیث قدرت لایـزالی و سـرود سپاس و ستایش پروردگاری را می‌سرایند، که گفتار واجب‌الوجودی او بر صفحات عالم امکان رقم خورده است. دریاها نیز به زبان امواج، اخبار جود و کرم خداوند را روایـت مـی‌کنند.
آفریدگار را سپاس و
ستایش مـی‌گوییم، حـال آن‌که هیچ گفتاری نمی‌تواند حق حمد و ثنای اهلی را، آن‌چنان که شایسته است، ادا کند. خدای را شکرگزاریم بر فراوانی و تواتر نعمت‌هایش که همه از لطف اوست. و سلام و درود می‌فرستیم بر همه
پیامبران و فرستادگان و مبلغین وحـی و دسـتورات الهی، به ویژه بر برترین آنان و عالی‌ترین واسطه بین عالم رسالت و جهان خلقت،
حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خاندان پاکش که آثار شرافت و بزرگواری را پی‌درپی و سینه به سینه، روایت کـردند. آنـان که پذیـرش طاعات، موقوف بر دوستی، و قبولی عبادات منوط به شناختن حق ایشان است. همچنین رحمت و رضوان الهی بـر گذشتگان و مشایخ صالح ما با باد که راه آنان را پیروی کردند و عـلوم و آثـار آن بـرگزیدگان حق را به ما سپردند.
اما سیده دانشمند و شریف، گوهر گرانقدر مستور، میوه درختی که اصلش ثابت و شـاخه‌هایش در آسـمان است، گل سر سبد باغ فرزندان
زهرای اطهر (علیهاالسّلام)، صاحب مفاخر و مـناقب بـزرگ بـانوی خاندان ابی‌طالب، که راه آباء و اجداد گرامیش را پیروی کرده و
مکارم اخلاق و بزرگواری‌ها را در خود جمع نموده، و هـم او که در حسب و نسب بزرگواری و شرافت را اعلی درجاتش به خود اختصاص داده؛ بانوی فرزانه، حـکیم، عارف کامل، صاحب فـضایل، سـیده مشایخ، بانوی گرانقدر واصل به رحمت الهی، صاحب شرف عالی، کسی که غرفه‌های بهشتی از جوار جدش نور گرفته و خدا شراب‌های خالص بهشتی را شربت صبح و شامش قرار داده است، کتاب ارجمندش هاشمیه نـامیده بود، به من هدیه کرد. اگر امر نامگذاری به بنده سپرده می‌شد، من، آن را «فاطمیه» می‌نامیدم.
این کتاب را گنجینه‌ای از گوهرهای گران‌بها یافتم که از آن بهره‌های فراوان به دست می‌آید. تالیفی که به شـهادت هـر مؤلفی دربرگیرنده انواع علوم و زنده‌کننده آثار و سنن و رسوم اسلامی است.
تزیّن معانیه الفاظه ••• و الفاظه زاینات المعانی
(ترجمهء بیت چنین است: الفاظش معانی آن را زینت داده است و مـعانی زیـنت‌دهنده الفـاظ آن است.)
چه بسیار از گنجینه‌های نهفته اسرار که آشکار نموده و مشکلات اخبار را که تفسیر کرده و چـه فـراوان مواردی که دشواری را از مسائل پیچیده برطرف نموده و چه بسا در موارد اختلافی که راه صحیح را برگزیده است. جای شگفتی نیست که
اهل بیت (علیهم‌السّلام) به آن‌چه در آن است داناتر و به ظـاهر و بـاطن آن آگاه‌ترند. کتابی که همراه قرآن است، ام‌الکتابی که اگر بخشی از آن به‌گونه‌ای شایسته ظهور و صدور یابد، آفاق شکافته می‌شود و سرزمین‌ها از
شام تا
عراق درهم نور دیده می‌شود و مدارس علم و مجالس عـلما را در بـرمی‌گیرد.
چـگونه است که این گوهر گـران‌قدر مـستور مـانده؛ گوهری که باید او را شناخت. و شایسته است که زنان عفیف و شریف به او (بانوی علوی اصفهانی (امین)) ببالند و افتخار کنند، آن‌گونه که مردان بـزرگ بـدان‌گونه سـتوده نشده‌اند.
... به ایشان اجازه داده‌ام که روایت کـند از مـن (به این طریق)، تمامی کتب شیعه و روایات آنان را، از آن‌چه که روایتش (به این طریق) برای من صحیح است و نـیز بـه طـریقه‌های دیگری که آنها را ذکر نکرده‌ام و بیشتر آنها در پایان کتاب
مستدرک الوسایل شیخ
علامه نوری مذکور است.
محمدرضا نجفی اصفهانی
اجازه بانوی مجتهده امین به مرحوم
آیت‌اللّه العظمی مرعشی نجفی:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
الحمدللّه وحده و الصّلاة و السّلام علی من لانبیّ بعد و علی آله و صحبه النّاهجین نهجه.
عـالم عـلامه، فـاضل مؤید العلماء عاملین، سید سند، جناب آقای سید شهاب‌الدین حسنی حسینی غـروی، عـالم بـه
علم نسب، مکّنی به ابوالمعالی و مشهور به آقای نجفی -دامت افاضاته - از این جانب اجازه خـواست. پس از
استخاره از خداوند تعالی، به ایشان اجازه دادم که روایت کند از من هرچه را که روایتش بـرای مـن صحیح است از کتب تفسیر و
ادعیه و حدیث و فقه، و غیر این‌ها از تالیفات شیعه آن‌چه اصـحاب مـا از غـیر شیعه روایت کرده‌اند، به جمیع طرقی که معلوم و در جای خود مضبوط است.
از این طـرق اسـت اجازه حجةالاسلام شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی -دامت برکاته- از
سید حسن صدر عاملی، از شـیخ عـالم حـاج مولی علی پسر مرحوم میرزا خلیل، از شیخ عبدالعلی رشتی از
کاشف الغطاء و سیدعلی
صاحب ریاض، هر دو از مـولی
محمدباقر بهبهانی از پدر گرامیش
محمد اکمل از علامه سیروانی و مولی
جمال‌الدین خوانساری و شیخ
جعفر قاضی و مـولی
محمدباقر مجلسی، همگی از مولی
محمدتقی مجلسی از
شیخ بهاءالدین عاملی -قدس‌اللّه اسرارهم- به طریقی که در اول کتاب اربـعینیه مـندرج اسـت.
به ایشان همان چیزی را توصیه می‌کنم که جدم امیرالمؤمنین (صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله‌الطـاهرین) بـه فرزندش
امام حسن (علیه‌السّلام) در هنگام بازگشت از
صفین نوشت و در آن به وی چنین وصیت کرد:
«فرزندم! تو را بـه
تقوا و التزام به فرمان خدا، آباد کردن
قلب و
روح با ذکر او، و چنگ زدن به ریـسمان الهـی توصیه می‌کنم، و چه وسیله‌ای می‌تواند مطمئن‌تر از رابـطه‌ای کـه بـین تو و خدا است -اگر به آن چنگ‌زنی- باشد؟ پس قـلبت را بـا
موعظه و اندرز زنده کن، (و هوای نفست را) باز
زهد و بی‌اعتنایی بمیران، دل را با
یقین نـیرومند سـاز و با
حکمت و دانش نورانی نـما و بـا یاد مرگ رام کـن و آن را بـه اقرار به فناء دنیا وادار، و با نـشان دادن فـجایع دنیا او را بصیر گردان، و از حملات روزگار و زشتی‌های گردش شب و روز بر حذرش دار. اخبار گذشتگان را بـر او عـرضه نما و آن‌چه را که به پیشینیان رسـیده یادآوریش کن، در دیار و آثـار مـخروبه آنها گردش نما و درست بـنگر آنـها چه کرده‌اند، ببین از کجا منتقل شده‌اند و در کجا فرود آمده‌اند؛ خواهی دید از میان دوسـتان مـنتقل شده و به دیار غربت بـر انـداخته‌اند؛ گـویا طولی نکشد کـه تـو هم یکی از آنان خـواهی بـود، بنابراین منزلگاه آینده خود را اصلاح کن و آخرتت را به دنیایت مفروش».
به ایشان سفارش مـی‌کنم کـه در سفارشات امیرالمؤمنین بسیار تفکر کند؛ و در سـخنان آن حـضرت در
نهج البلاغه بـعد از آیـه «الهـیکم التّکاثر» زیاد تامل کـند. کسی نیست که آن را نصب‌العین خود قرار دهد، مگر دنیا و همه آن‌چه در اوست، نزد او همانند بـال مـگس پست و بی‌ارزش گردد.
از خداوند متعال تـوفیق هـمه را در عـمل بـه آن سـفارشات مسالت می‌نمایم. و از او مـی‌خواهم کـه به حق پیامبر و خاندان پاکش ما را به‌اندازه یک مژه به‌هم زدن به خود وانگذارد.
والسلام عـلیه و عـلی جـمیع اخواننا المسلمین و رحمة اللّه و برکاته.
اول
محرم الحرام ۱۳۵۸هـجری
عـلویه امـینیه دخـتر حـاج محمدعلی امین‌التجار اصفهانی
•
شکوری، ابوالفضل، مجله یاد، بهار ۱۳۸۴، شماره ۷۵ (۱۸ صفحه - از ۱۹۵ تا ۲۱۲) برگرفته از مقاله «زندگینامه بانوی مجتهد آیت‌الله سیده نصرت امین اصفهانی» تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۰۱/۱۶. • نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
•
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان.
