• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ثعلبة بن حاطب انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ثعلبة بن حاطِب انصاری، صحابی پیامبر، بود.




تاریخ تولد و وفات وی معلوم نیست. برخی وفاتش را در زمان خلافت عمر و برخی دیگر در دوره عثمان ذکر کرده‌اند.
[۱] طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
[۲] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.
[۳] محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی ص۱۱.
[۴] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة ج۱، ص۲۳۷.




ثعلبه در غزوه بدر و احد شرکت داشت.
[۵] ابن سعد (لیدن) ج۳، قسم۲، ص۳۲.
[۶] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.




به نوشته مفسران، آیات ۷۵ و ۷۶ سوره توبه در شأن وی نازل شده است.
[۸] رجوع کنید به طبری؛ طبرسی، ذیل همین آیه‌ها.




ثعلبه بارها از پیامبر خواسته بود تا برای افزونی ثروتش دعا کند، اما پیامبر امتناع می‌کرد تا اینکه ثعلبه با پیامبر پیمان بست که اگر خداوند مالی نصیبش کند، حق فقیران و مستمندان را بپردازد. پیامبر دعا کرد و گوسفندان ثعلبه زیاد شد تا آنجا که وی ناگزیر برای نگهداری آنها به خارج از مدینه منتقل شد، ازاین رو دیگر نتوانست در نماز جماعت شرکت کند و تنها در نماز جمعه حاضر می‌شد، اما به مرور زمان آن را نیز ترک کرد.



با نزول آیه۱۰۳ سوره توبه و واجب شدن زکات، پیامبر دو تن را برای گرفتن زکات نزد ثعلبه فرستاد، اما وی از پرداخت آن خودداری کرد و آن را جزیه دانست. این امر سبب آزردگی رسول خدا شد، در این هنگام آیات مذکور نازل شدند. ثعلبه چون شنید که درباره او آیه نازل شده است، با صدقات نزد پیامبر رفت، اما آن حضرت صدقه‌اش را نپذیرفت و فرمود که خداوند مرا از پذیرش صدقه از تو منع کرده است. نقل شده است که ثعلبه، پس از وفات پیامبر، زکات اموالش را نزد خلفا برد، آنان به پیروی از پیامبر زکات او را نپذیرفتند
[۱۰] طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
[۱۱] طبرسی، ج۵، ص۸۱ ـ۸۲.
، ازاین رو قَتادة بن دِعامه (محدّث نامدار قرن دوم) و سعیدبن جُبَیر (فقیه تابعی، اواخر قرن اول )، ثعلبه را «مانع الصدقه » خوانده‌اند. مقریزی
[۱۲] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵۳.
[۱۳] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۰.
[۱۴] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۲.
ثعلبه و چهار تن دیگر را از اصحاب مسجد ضِرار و در زمره منافقان ذکر کرده است.



ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، قاهره ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶، چاپ افست بیروت، ( بی تا. ).
ابن سعد (لیدن ).
ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ( ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰ ).
طبرسی.
طبری، جامع.
محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، نجف ۱۳۸۰/ ۱۹۶۱.
احمد بن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، چاپ محمودمحمد شاکر، (قاهره): لجنة التألیف و الترجمة و النشر، ( بی تا.).



 
۱. طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
۲. ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.
۳. محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی ص۱۱.
۴. ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة ج۱، ص۲۳۷.
۵. ابن سعد (لیدن) ج۳، قسم۲، ص۳۲.
۶. ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.
۷. توبه/سوره۹، آیه۷۵-۷۶.    
۸. رجوع کنید به طبری؛ طبرسی، ذیل همین آیه‌ها.
۹. توبه/سوره۹، آیه۱۰۳.    
۱۰. طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
۱۱. طبرسی، ج۵، ص۸۱ ـ۸۲.
۱۲. احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵۳.
۱۳. احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۰.
۱۴. احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۲.




دانشنامه جهان اسلام، مقاله۴۲۴۱.    




جعبه ابزار