جلسه اول مکارم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استاد در این روز در باب
حج به بحث
طواف پرداختند.
امام قدس سره در
تحریر میفرماید:
القول فی الطواف:الطواف اول واجبات العمرة و هو عبارة عن سبعة اشواط حول الکعبة بتفصیل و شرایط آتیة و هو رکن یبطل العمرة بترکه عمدا الی وقت فوته (مثلا باید برای
عرفات رود و دیگر وقتی برای طواف ندارد) سواء کان عالما بالحکم او جاهلا و وقت فوته ما اذا ضاق الوقت عن اتیان و اتیان سائر اعمال العمرة (که
سعی و
تقصیر است) و ادراک الوقوف بعرفات.
از اینجا مشخص میشود که
رکن در
نماز با رکن در
عمرهی تمتع فرق دارد. در نماز، رکن چه عمدا ترک شود و چه سهوا نماز باطل میشود ولی در عمره اگر رکن عمدا ترک شود موجب
بطلان میشود و اگر سهوا ترک شود حکم دیگری دارد.
امروزه در
مناسک احکام طواف را در بحث
عمره مطرح میکنند. حج از عمرهی تمتع شروع میشود و ابتدا بحث
احرام را مطرح میکنند و بعد وارد بحث طواف میشوند. این در حالی است که گروهی از
فقهاء بحث طواف را در حج مطرح میکنند. محقق
صاحب شرایع در بحث عمرهی تمتع اسمی از طواف نمیآورد و در بحث حج بعد از ذکر وقوفات و اعمال
منی به ذکر احکام طواف میپردازد. بر این اساس شارحین شرایع هم به همین سبک عمل کردهاند. اما معاصرین، احکام طواف را در عمرهی تمتع میآورند.
واضح است عمل متأخرین بهتر است زیرا در بحث حج، بیشتر از
حج تمتع سخن گفته میشود و غالب افراد به حج تمتع مکلف هستند تا
قران و
افراد . در حج تمتع هم ابتدا باید عمرهی تمتع را انجام داد که یکی از اعمال آن طواف است.
امام قدس سره میفرماید: الطواف اول واجبات العمرة. این در حالی است که اولین
واجبات عمره احرام است. در مناسک هم آمده است که واجبات عمرهی تمتع پنج چیز است:
احرام ،
طواف ،
نماز طواف ،
سعی صفا و
مروه و تقصیر.
واجبات عمرهی مفرده هم هفت چیز است که همان پنج چیز به اضافهی
نماز نساء و دو
رکعت نماز طواف میباشد.
بعضی کلام امام قدس سره را توجیه کردهاند و گفتهاند که احرام گاه
واجب نمیباشد مثلا در حج
مستحب ، احرام واجب نیست بلکه مستحب میباشد. هکذا در عمرهی مستحب. وقتی
محرم شد اولین واجب، طواف میباشد.
نقول: امام مطلقا میفرماید: اولین واجبات عمره طواف است و نمیفرماید در حج مستحب یا عمرهی مفردهی مستحبی اولین واجبات طواف میباشد.
به نظر ما میتوان توجیه دیگری ارائه کرد و آن اینکه اولین واجب احرام است ولی اولین واجب نُسُک طواف میباشد. نُسُک اعمال وجوبیهای است که به جا میآورند ولی احرام در واقع یکسری تروک است که با
نیت همراه میباشد.
وسائل ج ۹ باب ۸ از ابواب مقدمات الطواف
حدیث ۱:مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَادْخُلْهُ حَافِیاً عَلَی السَّکِینَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْخُشُوعِ... فَإِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ فَارْفَعْ یَدَیْکَ وَ اسْتَقْبِلِ الْبَیْتَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِی مَقَامِی هَذَا فِی أَوَّلِ مَنَاسِکِی...
سند
روایت صحیح میباشد.
این نشان میدهد که طواف اولین مناسک میباشد.
صاحب
مستدرک هم در جلد ۹ ص ۳۳۰ حدیث ۲ از
صدوق در کتاب مقنع همین روایت را نقل کرده است.
البته مقنع کتاب روایی نیست ولی فتوای صدوق در آن غالبا عین متن روایت میباشد. شاید هم بتوان آن را به عنوان روایت مرسلهای به حساب آورد.
مدرسه فقاهت، مؤسسه صدای بهار