دفعی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دفعى به معناى یكباره و مقابل تدریجى است. عنوان دفعی، در باب هاى
طهارت،
زكات،
خمس،
حج،
نكاح،
صید و ذباحه،
حدود و
قصاص به كار رفته است.
از راه هاى
تطهیر آب نجس قلیل، استفاده از
آب كر است. در
تطهیر با آب كر شرایطى ذكر شده است. یكى از آن شرایط، به قول برخى، ریختن آب كر بر
آب قلیل به صورت دفعى است. برخى، ریختن تدریجى را نیز كافى دانسته‌اند.
آیا
جایز است به
فقیر بیش از مئونه ی سالش
زكات داد؟ اگر پرداخت، یكباره صورت گیرد، جایز است؛ اما اگر به تدریج باشد، پرداخت مازاد بر
مئونه جایز نیست. برخى در
جواز دادن بیش از مئونه‌ی سال، در فرض نخست نیز اشكال كرده‌اند.
در نصاب
معدن، استخراج دفعى شرط نیست؛ بلكه اگر معدن به دفعات و طى چند مرحله نیز استخراج گردد و در مجموع، به حدّ
نصاب برسد، خمس آن
واجب است.
كفاره‌ی كندن پر
كبوتر در
حرم، دادن
صدقه است؛ لیكن اگر چند پر را یكباره بكند، برخى قائل به
ثبوت شده‌اند.
به گفته‌ی برخى، بر مُحرمى كه چند لباس دوخته را یكباره بپوشد، به گونه‌اى كه بر همه، یك پوشیدن صدق كند، یك
كفاره ثابت است.
پرتاب دفعى چند سنگ ریزه در
رمى جمرات، در صورت برخورد به جمره، یك
رمى محسوب مى‌شود.
مردى كه یك
زوجه‌ی
كبیره ی غیر
مدخوله و دو زوجه‌ی صغیره دارد، در صورتى كه كبیره هر دو
صغیره را
شیر دهد، به گونه‌اى كه
رضاع، یكباره حاصل شود،
عقد هر سه
باطل مى‌شود؛ اما اگر رضاع، دفعى، تحقق پیدا نكند، تنها عقد كبیره و صغیره‌اى كه زودتر شیر خورده، باطل مى‌گردد.
هرگاه زن و شوهر
كافر ى یكباره
اسلام بیاورند، نیاز به عقد
ازدواج جدید ندارند و همان عقد پیشین كفایت مى‌كند.
و
مردى كه به
عقد دائم، یكباره با چهار زن
ازدواج كرده، در صورت بروز اختلاف میان زنان در تقسیم شبها؛
الف) بنابر قول برخى،
قرعه مى‌اندازد و بر اساس آن عمل مى‌كند.
ب) برخى گفته‌اند: مرد مختار است شب خوابى را از هر كدام آغاز كند؛ لیكن در دورهاى بعد، ملزم به رعایت همان ترتیبى است كه در دور نخست،
اختیار كرده است.
اگر دو نفر، یكباره به طرف صیدى تیر پرتاب كنند و هر دو
تیر نیز یكباره به
صید اصابت كند، در صورتى كه هر یك از دو تیر به تنهایى در
شكار حیوان، اثر بخش باشد، شكار از آنِ هر دو
صیاد است؛ اما اگر یكى به صید آسیب برساند و دیگرى آن را زمین گیر كند، صید از آنِ دومى خواهد بود.
كسى كه از
حرز، یكباره به اندازه ی نصاب، سرقت كند،
حد سرقت (قطع انگشتان) بر او جارى مى‌شود، اما اگر مقدار نصاب را به تدریج و در چند مرحله از حرز خارج كند، در جریان حدّ سرقت، اختلاف است.
چنانچه برده‌اى، دو فرد آزاد و یا دو
برده‌ی دو
مالك را یكباره بكشد،
اولیا ى آن دو در به
بردگى گرفتن یا قصاص او سهیمند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج۳، ص۶۳۸ -۶۳۹.
