• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دفعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دفعى به معناى یكباره و مقابل تدریجى است. عنوان دفعی، در باب هاى طهارت، زکات، خمس، حج، نکاح، صید و ذباحه، حدود و قصاص به كار رفته است.




از راه هاى تطهیر آب نجس قلیل، استفاده از آب کر است. در تطهیر با آب كر شرایطى ذكر شده است. یكى از آن شرایط، به قول برخى، ریختن آب كر بر آب قلیل به صورت دفعى است. برخى، ریختن تدریجى را نیز كافى دانسته‌اند.



آیا جایز است به فقیر بیش از مئونه ی سالش زکات داد؟ اگر پرداخت، یكباره صورت گیرد، جایز است؛ اما اگر به تدریج باشد، پرداخت مازاد بر مئونه جایز نیست. برخى در جواز دادن بیش از مئونه‌ی سال، در فرض نخست نیز اشكال كرده‌اند.



در نصاب معدن، استخراج دفعى شرط نیست؛ بلكه اگر معدن به دفعات و طى چند مرحله نیز استخراج گردد و در مجموع، به حدّ نصاب برسد، خمس آن واجب است.




۴.۱ - کفاره کندن دفعی پر کبوتر


كفاره‌ی كندن پر کبوتر در حرم، دادن صدقه است؛ لیكن اگر چند پر را یكباره بكند، برخى قائل به ثبوت شده‌اند.

۴.۲ - پوشیدن دفعی چند لباس دوخته


به گفته‌ی برخى، بر مُحرمى كه چند لباس دوخته را یكباره بپوشد، به گونه‌اى كه بر همه، یك پوشیدن صدق كند، یك کفاره ثابت است.

۴.۳ - پرتاب دفعی سنگریزه در رمی


پرتاب دفعى چند سنگ ریزه در رمی جمرات، در صورت برخورد به جمره، یك رمی محسوب مى‌شود.




۵.۱ - رضاع دفعی زوجه


مردى كه یك زوجه‌ی کبیره ی غیر مدخوله و دو زوجه‌ی صغیره دارد، در صورتى كه كبیره هر دو صغیره را شیر دهد، به گونه‌اى كه رضاع، یكباره حاصل شود، عقد هر سه باطل مى‌شود؛ اما اگر رضاع، دفعى، تحقق پیدا نكند، تنها عقد كبیره و صغیره‌اى كه زودتر شیر خورده، باطل مى‌گردد.

۵.۲ - اسلام آوردن دفعی زن و شوهر کافر


هرگاه زن و شوهر کافر ى یكباره اسلام بیاورند، نیاز به عقد ازدواج جدید ندارند و همان عقد پیشین كفایت مى‌كند. و

۵.۳ - عقد دفعی چهار زن


مردى كه به عقد دائم، یكباره با چهار زن ازدواج كرده، در صورت بروز اختلاف میان زنان در تقسیم شبها؛
الف) بنابر قول برخى، قرعه مى‌اندازد و بر اساس آن عمل مى‌كند.
ب) برخى گفته‌اند: مرد مختار است شب خوابى را از هر كدام آغاز كند؛ لیكن در دورهاى بعد، ملزم به رعایت همان ترتیبى است كه در دور نخست، اختیار كرده است.



اگر دو نفر، یكباره به طرف صیدى تیر پرتاب كنند و هر دو تیر نیز یكباره به صید اصابت كند، در صورتى كه هر یك از دو تیر به تنهایى در شکار حیوان، اثر بخش باشد، شكار از آنِ هر دو صیاد است؛ اما اگر یكى به صید آسیب برساند و دیگرى آن را زمین گیر كند، صید از آنِ دومى خواهد بود.



كسى كه از حرز، یكباره به اندازه ی نصاب، سرقت كند، حد سرقت (قطع انگشتان) بر او جارى مى‌شود، اما اگر مقدار نصاب را به تدریج و در چند مرحله از حرز خارج كند، در جریان حدّ سرقت، اختلاف است.



چنانچه برده‌اى، دو فرد آزاد و یا دو برده‌ی دو مالک را یكباره بكشد، اولیا ى آن دو در به بردگی گرفتن یا قصاص او سهیمند.



 
۱. جواهر الکلام،ج۱، ص ۱۴۰-۱۴۳.    
۲. جواهر الکلام،ج۱۵،ص۴۵۳.    
۳. جواهر الکلام،ج۱۶، ص۱۹-۲۰.    
۴. جواهر الکلام،ج۲۰، ص۳۱۰-۳۱۱.    
۵. جواهر الکلام،ج۲۰، ص۴۳۵-۴۳۷.    
۶. مستند الشیعة،ج۱۲، ص۲۸۶.    
۷. جواهر الکلام،ج۲۹، ص۳۳۱.    
۸. جواهر الکلام،ج۳۰، ص۷۶.    
۹. تحریر الوسیلة،ج۲، ص۲۸۵.    
۱۰. جواهر الکلام،ج۳۱، ص۱۵۸.    
۱۱. جواهر الکلام،ج۳۶، ص۲۳۳-۲۳۴.    
۱۲. جواهر الکلام،ج۴۱، ص۵۵۹-۵۶۰.    
۱۳. جواهر الکلام،ج۴۲، ص۱۲۲.    
۱۴. جواهر الکلام،ج۴۲، ص۱۲۸.    
۱۵. مجمع الفائدة،ج۱۳، ص۴۶۵.    
۱۶. مجمع الفائدة،ج۱۳، ص۴۶۸.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج‌۳، ص۶۳۸‌ -۶۳۹‌.    



جعبه ابزار