روزه نذر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روزه ای را که انسان برای
قصد خاصی با
صیغه شرعی آن
نذر می کند،
روزه نذر می گویند.
روزه
واجب به
سبب نذررا روزه نذر گویند.
از آن در بابهاى
صوم،
نذر و
کفارات سخن گفته اند.
با نذرِ روزه، روزه بر
مكلف واجب مىشود.
آنچه در معناى نذر است از
عهد،
قسم و مانند آن همین
حكم را دارد.
روزه نذر به لحاظ زمان به دو قسم؛
روزه نذر معین و
روزه نذر مطلق تقسیم مىشود.
روزه
نذر معین؛ یعنى نذر روزه در زمانى مخصوص که همانندى ندارد، مانند نذر روزه نخستین
جمعه از ماه
محرم در سال جارى و یا نذر روزه روز جمعه یا
پنج شنبه هر ماه.
روزه
نذر مطلق دو گونه است: نذر روزه در زمانى مخصوص که همانند دارد، مانند نذر روزه روز پنج شنبهاى یا ماه محرمى و نذر روزه در زمانى بدون
تقید آن به روزى خاص، مانند نذر یك روز یا یك ماه روزه، بدون
مقید کردن به روز یا ماهى معیّن.
روزه نذر، آنگونه که نذر شده واجب مىشود. اگر نذر
مطلق باشد، گرفتن یك روز روزه در هر زمان- جز زمانهاى
حرام، همچون
عید فطر و
قربان-کفایت مىكند و اگر نذر مقید به عدد یا زمانى خاص باشد، همان واجب مىشود.
اگر نذرکند زمانى را روزه بگیرد، در صورتى که مقدار معیّنى از آن را
نیت نكرده باشد، باید پنج ماه روزه بگیرد و اگر نذرکند حینى را روزه بگیرد، در صورت عدم قصد زمانى مشخص باید شش ماه روزه بگیرد.
كسى که نذرکرده یك ماه یاکمتر و یا بیشتر روزه بگیرد، در صورتى که آن را به پى درپى گرفتن (
تتابع) مقیّدکرده باشد، واجب است آن را پى در پى بگیرد؛ اما اگر شرط تتابع نكرده باشد، بنابر
قول مشهور، مىتواند روزه ها را پراكنده بگیرد؛
لیكن برخى
قدما در فرض نذر یك ماه روزه به نحو مطلق، تتابع را واجب دانسته و گفتهاند: اگر بدون
عذر در نیمه اول
افطار کند، باید دوباره روزه را از سر بگیرد؛ اما اگر در نیمه دوم افطارکند، نیازى به از سر گرفتن روزه نیست، هرچند
گناه کرده است.
به قول مشهور، در فرض وجوب تتابع یك ماه روزه به سبب نذر، چنانچه پس از پانزده روز پى درپى روزه گرفتن، افطارکند، نیازى به از سر گرفتن روزه نیست؛ لیكن اگر قبل از پانزده روز بدون عذرافطارکند باید روزه را از سربگیرد.
كسى که نذرکرده یك ماه پى درپى روزه بگیرد، واجب است آن را از زمانى
آغازکندکه بتواند پانزده روز را پى در پى روزه بگیرد. بنابر این، اگر اول ماه
ذیحجه شروع کندکفایت نمىكند؛ زیرا با فرا رسیدن
عید قربان تتابع بر هم مىخورد. افطارکردن از روى عذر، مانند
بیمارى و
حیض تتابع را برهم نمىزند.
چنانچه روزه نذر معیّنِ مقیّد به تتابع
فوت شود، آیا در
قضا ى آن، تتابع واجب است یا نه؟ مسئله اختلافى است. نظر مشهور عدم وجوب تتابع در قضا است.
هرگاه در نذر روزه، گرفتن آن به مكانى خاص مقیّد گردد، مانند آنكه نذرکند ده روز در
کربلا روزه بگیرد، آیا گرفتن روزه در آن مكان بر او واجب است یا هر جا بخواهد مى تواند روزه بگیرد؟ مسئله اختلافى است.
آیا نذر روزه واجب همچون روزه ماه
رمضان صحیح است یا نه؟ اختلاف مى باشد. بنابر قول به
صحت آن درصورت افطار دو
کفاره واجب مىشود.
روزه واجب به نذر در صورت تعیین زمان آن در نذر، باید در همان زمان گرفته شود و تأخیر از آن
حرام است؛ از این رو، روزه
نذر معین،
واجب مضیق است؛ زیرا زمان به جا آوردن آن تنگ مىباشد؛
لیكن چنانچه زمان روزه در نذر تعیین نشود، هر زمان بخواهد مىتواند نذر خود را اداکند؛ هرچند افضل
فورى اداکردن آن است.
چنانکه در صورت روزه گرفتن
باطل کردن آن
جایز است و واجب نیست آن را به پایان برساند؛
هرچند به تصریح برخى، باطل کردن آن
مكروه است.
از این رو، روزه نذر غیر معیّن (روزه نذر مطلق)
واجب موسع است؛ زیرا وقت آن تا زمانىکه
علم یا
ظن به مردن یا عارض شدن مانعى همیشگى از روزه حاصل نشود، امتداد دارد.
در روزه نذر مطلق و نیز به قول مشهور، نذر معیّن، تعیین روزه در
نیت (قصدکردن روزه نذر)
شرط صحت آن است؛
لیكن برخى قدما میان نذر معیّن و نذر مطلق تفاوت قائل شده و تعیین روزه در نیّت را در نذر معیّن، همچون روزه ماه رمضان، شرط ندانستهاند.
افطار روزه نذر مطلق موجب كفّاره نیست؛ لیكن افطار روزه نذر معیّن کفّاره دارد وکفّاره آن بنابر قول مشهور،کفّاره افطار روزه ماه رمضان (
آزادکردن برده یا دو ماه پى درپى روزه گرفتن و یا
اطعام شصت فقیر) است؛ لیكن گروهى کفّاره آن را
کفاره شكستن قسم (
اطعام ده فقیر یا پوشاندن آنان و یا آزادکردن یك
برده) دانستهاند.
گرفتن روزه نذر در
سفر صحیح نیست، مگر آنكه نذر مقیّد به سفر یا سفر و
حضر باشدکه در این صورت به قول مشهور گرفتن آن در سفر صحیح است.
بر روزه نذر معیّن
احكام روزه ماه رمضان جارى مىشود و از این جهت باهم تفاوت ندارند، مگر در بعضى امور، همچون نیّت تعیین وکفّاره بنابر برخى اقوال، چنانکه گذشت.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۱۹۰-۱۹۳.
