سوره‌ تکویر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

سوره تکویر هشتاد و یکمین سوره قرآن کریم و بنا به اجماع مفسران از اولین سورهای مکی است.

---

سوره تکویر، هشتاد و یکمین سوره قرآن کریم در ترتیب مصحف. این سوره، بنا به اجماع مفسران، از نخستین سوره های مکی است. در ترتیب نزول مشهور، هفتمین سوره و در برخی دیگر از ترتیب نزولها، ششمین یا هشتمین سوره است.این سوره ۲۹ آیه دارد و نامش از آیه نخست آن گرفته شده است. از این سوره با نامهای «اذا الشمس » و «کورت» نیز یاد کرده‌اند.

---

مضمون اصلی سوره تکویر (به معنای درهم پیچیدن)، نشانه‌های قیامت و رویدادهای پیش از رستاخیز، ویژگیهای فرشته وحی (جبرئیل) و دیدار پیامبر اکرم با او، و تشریح حقیقت وحی و قرآن کریم است. این مضامین بظاهر مختلف، چنان به هم پیوسته‌اند که گویی تمامی آیهات سوره یکجا یا در دو نوبت پیاپی نازل شده‌اند.سوره تکویر، آهنگین و موزون است و ضرباهنگی کوبنده دارد.

۲.۱ - بخشهای این سوره

این سوره دارای دو بخش است:

۲.۱.۱ - بخش اول

بخش نخست، که دوازده جمله شرطیه و یک جزای شرط دارد و بر سر هر جمله شرطیه، «اذا»ی مفاجات آمده و فعل جمله‌ها هم ماضی است که این دو بر ناگهانی بودن و قطعیت رویدادها و حوادث نظام جهان پیش از قیامت دلالت می‌کنند.

۲.۱.۲ - بخش دوم

بخش دوم شامل سه سوگند (به ستارگان و شب و صبح ) و جواب سوگند است که در آن به اصالت قرآن و مصونیت طریق وحی و نازل شدن قرآن از جانب خداوند به واسطه پیام آور وحی (رسول کریم) اشاره گردیده و به دنبال آن قرآن را «ذکر» برای همه انسانها معرفی کرده است.
آیه پایانی سوره (و ماتشاؤن الا ان یشاء الله رب العالمین ) و آیه سی ام سوره دهر که مشابه با این آیه است، بحثهای کلامی در پی داشته و محل نزاع و گفتگوی برخی فرقه ها نظیر جبریه و قدریه و اختلاف مفسران بوده‌اند.
روایت سبب نزول آیه پایانی سوره تکویر نیز حاکی از طرح اینگونه بحثها از سوی مشرکان در اوان نزول این سوره است.
تعبیر «رب العالمین » در پایان سوره، بر یقینی و قطعی بودن تغییرات و تحولات شگرف جهان هستی، که در نیمه نخست سوره ذکر شده بود، تأکید و آن را توجیه می کند و به این ترتیب، آغاز و انجام سوره تکویر به بهترین و زیباترین وجه با یکدیگر ارتباط می یابند.

---

موضوع اصلی سوره تکویر ، هشدار به انسان و تنبه اوست. هفت سوره قرآن کریم، که همگی با «اذا» آغاز شده اند (واقعه، تکویر، انفطار، انشقاق، زلزال، منافقون، نصر)، در این موضوع مشترک‌اند ،با این تفاوت که ظاهرا در سوره های واقعه و تکویر و انفطار و انشقاق و زلزال این مطلب آشکارتر است و در سوره های منافقون و نصر با اندکی تأمل آشکار می گردد.

۳.۱ - تناسب این سوره با سوره انفطار

تناسب سوره تکویر با سوره انفطار
(سوره ۸۲)، از نظر قالب و محتوا و هماهنگی صدر و ذیل و مضامین، مشهود و آشکار است و محققان نیز عبارات و تعبیرات متشابه و متقارب این دو سوره را با یکدیگر مقایسه کرده اند و موارد اختلاف آنها را توضیح داده‌اند سوره انشقاق (سوره ۸۴) نیز از جهت آغاز و انجام، همانند دو سوره تکویر و انفطار است ؛ چنانکه در حدیث نبوی آمده است : «هر که دوست دارد صحنه‌های قیامت را با چشم سر مشاهده کند، سه سوره تکویر، انفطار و انشقاق را تلاوت کند».
همچنین، سوره های تکویر و انفطار و انشقاق، توضیح و تفصیل سوره های نبأ و نازعات و عبس (سوره های ۷۸، ۷۹، ۸۰) را برعهده دارند؛ چنانکه در ذیل سوره‌های نبأ و نازعات و عبس از وقوع قیامت با نامهای «یوم الفصل »، «الطامة الکبری '» و «الصاخة » سخن به میان آمده است. در سوره‌های تکویر و انفطار و انشقاق نشانه‌ها و علائم وقوع رستاخیز و نخستین صحنه‌های قیامت بتفصیل بیان شده است.

---

بر استحباب قرائت این سوره تأکید شدهو خواندن آن در رکعت نهم از ده رکعت نمازی که به جهت غفلت از نماز شب خوانده می‏شود،مستحب است.

---

• محمودبن عبدالله آلوسی، روح المعانی، بیروت : دار احیاء التراث العربی.
• ابن عاشور (محمد طاهر بن محمد)، تفسیر التحریر و التنویر، تونس ۱۹۸۴.
• ابن عطیه، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزی ز، ج۱۶، ( رباط ) ۱۴۱۱/۱۹۱۱.
• ابراهیم بن عمر بقاعی، نظم الدرر فی تناسب الا´یات و السور، ج۲۱، حیدرآباد دکن ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
• محمد عزة دروزه، التفسیرالحدیث السور مرتبة حسب النزول، ج۱، ( قاهره) ۱۳۸۱ـ۱۳۸۳/۱۹۶۲ـ۱۹۶۴.
• محمود رامیار، تاریخ قرآن، تهران ۱۳۶۹ ش.
• وهبه مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۸.
• محمدبن بهادر زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
• عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، (قاهره ۱۹۶۷)، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش.
• عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، تناسق الدرر فی تناسب السور، چاپ عبدالله محمد درویش ، بیروت ۱۴۰۸/ ۱۹۸۷.
• عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، لباب النقول فی اسباب النزول، تونس ۱۴۰۲/ ۱۹۸۱.
• طباطبائی.
• طوسی.
• محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، قاهره ، چاپ افست تهران.
• محمدبن یعقوب فیروزآبادی، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، چاپ محمدعلی نجار، بیروت.
• سیدقطب، فی ظلال القرآن، بیروت ۱۳۸۶/۱۹۶۷.
• احمدمصطفی مراغی، تفسیرالمراغی، بیروت ۱۹۸۵.
• مقدمتان فی علوم القرآن، چاپ آرتور جفری و عبدالله اسماعیل صاوی، قاهره ۱۳۹۲/ ۱۹۷۲.
• علی بن احمد واحد نیشابوری، اسباب النزول، بیروت ۱۹۸۵.

---