سید محمد حسینی شیرازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت آیةالله العظمی حاج سید محمد شیرازی «قدس سره» در سال۱۳۴۷هـ. ق. در شهر
نجف اشرف متولد شدند.در حالی که تنها۹ سال داشتند همراه با پدر بزرگوارشان مرحوم
آیت الله العظمی سید مهدی شیرازی به
کربلای مقدس هجرت نمودند.
حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره -، دروس مقدماتی و عالیه حوزه را در محضر جمعی از اساتید بزرگ تلمذ نموند .مانند:
پدر بزرگوارشان مرحوم
آیةاللَّه العظمی سید میرزا مهدی شیرازی
مرحوم آیةاللَّه العظمی سید هادی میلانی
مرحوم آیةاللَّه العظمی شیخ محمد رضا اصفهانی
مرحوم آیةاللَّه سید زین العابدین
مرحوم
آیةاللَّه شیخ جعفر رشتی
معظم له در سن۴۴ سالگی بر اثر فشارهای وحشیانه رژیم بعث، از
عراق به
کویت رفتند و در سال۱۳۹۹ هـ. ق. در سن۵۲ سالگی به شهر مقدس
قم مهاجرت فرمودند.
نسبت به مقام علمی و فقهی ایشان بسیاری از بزرگان، از جمله: مرحوم
علامه امینی ، و
شیخ آغا بزرگ تهرانی صاحب کتاب «
الذریعه» اشاره داشته اند، و علاوه بر
اجازه اجتهاد از مرحوم
آیت الله العظمی سید میرزا مهدی شیرازی - قدس سره - و مرحوم
آیت الله العظمی سید علی بهبهانی رامهرمزی - قدس سره - ، بسیاری از
فقهاء و
مجتهدین برجسته
حوزه های علمیه به مقام
اجتهاد حضرت آیةالله العظمی شیرازی و بعضی بر «
اعلمیت» ایشان تصریح داشته و مؤمنین را در امر
تقلید به معظم له ارجاع داده اند که از آن جمله اند:
آیةاللَّه سید محمد فاطمی ابهری -
آیةاللَّه سید عبداللَّه شبستری -
آیةاللَّه شیخ اختر عباس نجفی -
آیةاللَّه شیخ روشن علی نجفی -
آیةاللَّه شیخ حسین برقی - علما و اساتید حوزه علمیه زینبیه در
سوریه -
آیةاللَّه شیخ جعفر رشتی -
آیةاللَّه شیخ محمد کلباسی -
آیةاللَّه شیخ محمد هجری -
آیةاللَّه شیخ محمد علی خلیق شیرازی -
آیةاللَّه سید محمود موسوی اصفهانی -
آیةاللَّه شیخ محمود دانش -
آیةاللَّه شیخ ابراهیم مشکینی -
آیةاللَّه شیخ مرتضی اردکانی -
آیةاللَّه میرزا علی غروی علیاری -
آیةاللَّه سید رضی الدین شیرازی -
آیةاللَّه شیخ حسن سعید -
آیةاللَّه سید علی رئیسی گرگانی -
آیةاللَّه سید حسین علوی خراسانی -
آیةاللَّه نصراللَّه شبستری -
آیةاللَّه شیخ محمد حسین لنکرانی -
آیةاللَّه شیخ هاشم صالحی -
آیةاللَّه شیخ مهدی حائری تهرانی -
آیةاللَّه شیخ یحیی نوری -
آیةاللَّه سید محمد کاظم مدرسی -
آیةاللَّه سید احمد فالی -
آیةاللَّه شیخ مهدی فقیه ایمانی -
آیةاللَّه سید محمد علی عالمی بلخابی -آیةاللَّه شیخ مرتضی انصاری -
آیةاللَّه شیخ ابوالقاسم روحانی -
آیةاللَّه سید حمید الحسن -
آیةاللَّه شیخ احمد پایانی -
علامه شیخ باقری -
علامه تقدسی -
علامه آخوندی -
علامه سید سعید واعظی -
علامه سید محمد تهرانی -
علامه شیخ عبدالحسین آخوند -
علامه شیخ محمود انصاری -
علامه سید محمد سبزواری و...
مرحوم
آیةاللَّه العظمی محقق یزدی ( قدس سره ) در کتاب ،
عروة الوثقی می فرماید: اعلم کسی است که دارای این صفات باشد:
دوره۱۵۰ جلدی کتاب «الفقه» تألیف حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره - دلالت بر أعرف بودن معظم له به قواعد و مدارک احکام دارد، و نیز دلالتی روشن بر احاطه کم نظیر ایشان بر کتب
اخبار و
روایات دارد، زیرا آنچه که در این دوره ملاحظه می شود:
اول: ذکر
قواعد فقهی بسیاری که نسبت به سایر
کتب فقهی افزونتر است، و معظم له در کتاب - القواعد الفقهیه - به قواعدی اشاره کرده اند که دیگر
فقهاء در
کتب فقهیه، اشاره ای به آن نداشته اند.
دوم: کثرت اشاره به آراء و نظرات فقهی .
سوم: کثرت بیان ادله ای که به آنها استناد می شود، و نیز استناد به بسیاری از آیات در تأکید بر استنباط
حکم شرعی ، یا استنباط مسایل جدید و مستحدثی که سایر
فقهاء عظام، اشاره ای به آن ننموده اند.
چهارم: کثرت اشکال و جواب در اقوال محققین.
پنجم: تسلط گسترده بر
فقه مقارن.
آگاهی و اطلاع معظم له بر اشباه و نظایر
فروع فقهی و بر دو صفت گذشته، با توجه به این دو نکته بیشتر نمایان می شود:
الف: تکمیل دوره کامل
فقه، و شمول و بسط آن به مباحث و علوم جدیده و تفصیل و توضیح مباحث مذکوره و بیان بسیاری از اشباه و نظایر.
ب: ممارست بر
فقه از آغاز تحصیل علم تا کنون، با مباحثه و تدریس و مراجعه از اول تا به آخر
فقه، از کتاب - تبصره - گرفته تا درس و تدریس
خارج فقه، در بیش از چهل سال.
این آگاهی که خود در استنادات فقهی بکار می آید، با توجه به اموری روشن می شود:
اول: در دوره
فقه معظم له، به روایاتی اشاره شده که عادتا در
کتب فقهی دیگر به چشم نمی خورد.
دوم:
مباحثه دوره کامل کتاب -
بحارالانوار - .
سوم:
مباحثه دوره کتاب -
وسائل الشیعه - .
چهارم: تألیف دوره ای بنام - الوسائل و مستدرکاتها - در چهل جلد.
پنجم: مطالعه کتابهای تاریخی بسیاری که حاوی نکات قابل استفاده و استناد در مباحث فقهی می باشد.
ششم: مطالعه و مراجعه به بسیاری از
کتب روایی مختلف.
این صفت بیشتر بر اثر تماس زیاد با عرف، تطبیق
احکام بر فهم عرفی و استفاده از عرف در استنباط
احکام شرعی به دست می آید که در این زمینه نیز لازم است بدانیم:
اول: قوت فهم عرفی و ارتباط شدید معظم له با عرف به حدی است که این خود یکی از امتیازات ایشان بر شمرده می شود.
دوم: کثرت ممارست و مزاوله ایشان در
ادبیات عرب -
نحو و
صرف - .
سوم: مراجعه زیاد به
علوم معانی ،
بیان و
بدیع و حفظ کردن متن مطول و تألیف کتابهایی در این علوم.
چهارم: حفظ نمودن بسیاری از نصوص و متون دینی ، از جمله:
قرآن کریم،
روایات و
ادعیه و بسیاری از اشعار و کلمات معروف عرب.
پنجم: رشد و نمو ایشان در محیط عربی .
چنانکه عمق علمی ، دقت نظر، بینش و استیعاب دقیق بر تمامی جوانب
ادله شرعیه نیز، از تألیفات معظم له مانند: - الفقه: کتاب البیع - در۵ جلد، و - الفقه: المکاسب المحرمة - در۲ جلد، و - الفقه: الخیارات - در۲ جلد، و - الفقه: التجارة - و همچنین در کتاب - الاصول - در۸ جزء، به وضوح متجلی است.
اضافه بر قوت علمی که در تدریس
خارج فقه و اصول از ایشان دیده می شد، که دلالت بر أعرفیت معظم له بر قواعد و مدارک، اطلاع واسع بر اخبار، اشباه و نظایر فقهی ، و فهم و درک مطلوب از روایات و نصوص شرعی دارد، چنانکه دأب و سلیقه ایشان در اشکالات علماء و فضلاء در حین تدریس، پاسخگویی به همه آنها بود.
و همچنین در محاورات و نشستهای علمی و فقهی معظم له، مقومات
اعلمیت، تسلط و قدرت کم نظیر، خلاقیت قوی در استنباط، مستحضر بودن مختلف فروع فقهی و ادله آن و رفعت ذوق عرفی ایشان، بر اهل فن نمایان است.
این خلاقیت علمی در کنار قدرت اداره امور و شئون مربوط به
جامعه تشیع و
حوزه های علمیه، از همان سنین جوانی در معظم له نمودار گشته و به دلیل وجود همین امتیازات و لیاقت بود که مرحوم
آیةاللَّه العظمی حکیم - قدس سره - و مرحوم
آیةاللَّه العظمی سید عبدالهادی شیرازی - قدس سره - و مرحوم
آیةاللَّه العظمی سید احمد خوانساری - قدس سره - ، ایشان را پس از فوت پدر بزرگوارشان مرحوم
آیةاللَّه العظمی سید میرزا مهدی شیرازی - قدس سره - به نمایندگی خود در اداره
حوزه علمیه کربلاء، تعیین نمودند، در حالیکه معظم له در آن هنگام تنها۳۳ سال از عمر شریفشان می گذشت.
حضرت آیت الله العظمی شیرازی - قدس سره - نویسندگی را از سالهای جوانی آغاز نموده و تا پایان عمر پربرکتشان از نوشتن دست برنداشتند.
تألیفات معظم له در زمینه های مختلف علوم به شرح زیر می باشد:
۱. دائرةالمعارف فقهی : که یکصدو پنجاه جلد را شامل شده و گویای احاطه علمی و گستردگی اندیشه و تسلط ایشان بر اصول و
قواعد فقهی می بـاشد.
۲.الأصول: این کتاب گویای عمق علمی و دقت فوق العاده ایشان در
علم اصول است و در
حوزه های علمیه تدریس می شود و در هشت جلد تدوین شده.
۳.ایصال الطالب الی المکاسب:۱۶ جلد
۴. الوصول الی کفایة الأصول۵ جلد
۵. الوصائل الی الرسائل۱۶ جلد
۶. شرح
منظومه سبزواری
۷. القول السدید فی شرح التجرید و البلاغه.
ایشان کتابهای حقوق و قانون و
جامعه شناسی و
سیاست و
اقتصاد را برای دانش پژوهان و دانشگاهیان به رشته تحریر در آورده و کتاب هائی نیز بنام،
۸.راهی به سوی نهضتهای اسلامی
۹. دگرگونی
۱۰. رسیدن به
حکومت اسلامی
۱۱. راه نجات
۱۲.
آزادی در
اسلام
۱۳.
شورا در
اسلام
را برای طبقه
روشن فکر به رشته تحریر در آورده اند. و کتابهائی مانند
۱۴.
حکومت اسلامی در عهد
امیرالمؤمنین
۱۵. بسوی بیداری اسلامی
۱۶.
حجاب
۱۷.
عدل زیربنای حکومت
را برای عموم مردم نوشتند و کتابهای
۱۸. عقاید اسلامی
۱۹. داستان پیامبران
۲۰. از نماز چه می دانید؟
و سری کتابهای فروع دین را نیز برای کودکان و نوجوانان نوشته اند.
ایشان دهها
مسجد و
حسینیه و مدرسه و کتابخانه و انتشارات و
صندوق قرض الحسنه و درمانگاه تأسیس نمودند ضمن اینکه نمایندگان و مقلدین و دوستان معظم له به تشویق و راهنمائی و حمایت ایشان مؤسسات زیادی در مناطق مختلف جهان از جمله در
مصر و
سودان و
بریتانیا و
کانادا و
آمریکا و
هند و
پاکستان و
استرالیا و
کشورهای حوزه خلیج و
ایران و
عراق بوجود آوردند.
حضرت آیت الله العظمی شیرازی - قدس سره - در بوجود آوردن
حوزه های علمیه در
ایران ،
عراق ،
کویت ،
سوریه و غیره نیز همت گماشتند و دهها مدرسه دینی ایجاد نموده و حوزه های مختلف علمیه را تحت پوشش و حمایت خود قرار دادند و برای طلاب و علماء دین در
ایران ،
سوریه ،
هند ،
پاکستان ،
افغانستان و تعدادی از طلاب خلیج
شهریه قرار دادند و همچنین از ابتدای تأسیس حوزه علمیه حضرت زینب ( سلام الله علیها ) که توسط برادر شهیدشان تأسیس شد - این حوزه را نیز تحت حمایت و رعایت خویش قرار دادند.
حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره - در بعد تربیت و تبلیغ امور دینی و مذهبی
جهان تشیع، نمونه ای بارز در عصر حاضر بشمار می روند. چرا که علی الدوام به تربیت افراد مختلف، جهت ادای مسئولیت های شرعی و دینی مشغول می باشند و تا کنون صدها تن از علماء و مجتهدین، گویندگان، نویسندگان، مبلغان و مجاهدانی که پرورش یافتگان مکتب آن مرجع عظیم الشأن هستند، در کشورهای مختلف، در شرق و غرب جهان مشغول خدمت به دین و دفاع از حریم تشیع می باشند.
همچنین هزاران انسان مؤمنی که در خدمت دین، تأسیس مراکز دینی و فعالیت در شئون مختلف اجتماعی و مؤسسات خیریه انجام وظیفه می نمایند.
نیز بسیاری از شاگردان دیگر ایشان که تنها در
عراق و کویت بالغ بر هزار تن هستند، خود محور مهم در امور دینی و فرهنگی در سرتاسر
جهان اسلام بشمار می آیند.
معظم له نخست به تدریس دروس سطح پرداخته، و هنگامی به تدریس کتاب
کفایةالأصول - آخرین کتاب سطح - مشغول شدند که بیش از۱۸ سال از عمرشان نگذشته بود.
در سن۲۵ سالگی اولین کتاب فقهی استدلالی خود را تألیف نمودند. و زمانی که به تدریس خارج فقه پرداختند، تنها۳۰ سال از عمر شریفشان می گذشت. و در طول چندین سال، بین۶ تا۸ جلسه، درس می گفتند.
حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره - در طول نیم قرن، همواره بر تقویت و گسترش هرچه بیشتر
حوزه های علمیه در نقاط مختلف جهان تأکید و اصرار داشتند. و خود عملاً به توسعه
حوزه های علمیه و تأسیس مدارس دینی مبادرت ورزیده اند. و در این راستا تا کنون با تشویق و ارشادات معظم له، بالغ بر سه هزار نفر به تحصیل علوم دینیه روی آوردند، و بیش از دو هزار و پانصد نفر از فضلاء و
طلاب علوم دینی به دست با برکت ایشان معمم گردیده اند.
از امتیازات رفیع فکری معظم له، همان ره آوردهای نوین و جدیدی است که در تمام زمینه ها به شکلی پیوسته و جاری است، همچون تمسک به اصالت دینی و مذهبی که خود نشان دهنده ریشه دار بودن و قوت آن در وجود شان می باشد، چنانکه در خلال استدلال های علمی و فراگیر معظم له به
آیات شریفه
قرآن کریم و
روایات معصومین - علیهم السلام - این امر نمایان است.
تفکرات، برداشتها و شیوه های نو همواره در تألیفات و گفتارهای معظم له به چشم می خورد.
توقف و تکیه بر برخی از افکار قدیم که چه بسا کارآیی ، نشاط و تأثیر خود را در این زمان از دست داده مردود دانسته، لزوم بررسی و تبلور مفاهیم اسلامی و برداشتهای عمیق و ریشه ای مستفاد از قواعد و
ادله شرعیه در حل مشکلات و گرفتاریهای روزمره
امت اسلامی در عصر حاضر را امری لازم و ضروری می دانند.
وجود روح
خوش بینی و امید به آینده ای درخشان، از دیگر ویژگیهای معظم له می باشد، که این روحیه در لابلای تألیفات و در نظریات ایشان نیز نمایان است، و از این رو معظم له حل مشکلات را با تنگ نظری و توأم با
بدبینی و
یأس مردود می دانند.
درست در زمانی که معظم له کتابهای علمی و استدلالی بسیار عمیق برای استفاده پژوهندگان، اندیشمندان و دانشوران در رشته های مختلف تألیف می نمودند، در همان هنگام برای عموم مردم نیز مسایل لازم را به گونه ای ساده و در سطح فهم همگان مطرح می ساختند، و در تألیفات خود در طرح مسایل برای طبقات مختلف و در تمامی زمینه ها همواره توجه به بیان ساده مطالب، و در عین حال حفظ عمق علمی آن داشتند، و از هرگونه عبارت پردازی و پیچیدگی در مطالب اجتناب می فرمودند که در اصطلاح ادبی ، آن را روش «سهل و ممتنع» می نامند.
مکارم اخلاق و
صفات حمیده حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره - همواره زبانزد خاص و عام بوده و می باشد:
تقوی و
پرهیزکاری ،
تواضع،
گذشت از اسائه بیخردان،
سعه صدر،
مدارا با مردم، احساس مسئولیت نسبت به مسایل اجتماعی ، دستگیری از فقراء و محرومین و برآوردن حوایج آنها، روح برابری و مساوات با سایرین، احترام به مخالفین، احترام و اعتماد به مردم،
مشورت با دیگران و شنیدن آراء و نظرات موافق و مخالف،
زهد و دوری از تشریفات و تجملات، زندگی در خانه ای بسیار ساده و بی آلایش، برخورداری از روح بلند و پسندیده، تحمل مشکلات و سختیها در
راه خدا،
صبر و بردباری در برابر حوادث، استقامت در راه ادای وظایف شرعیه، تلاش و کوشش پیگیر و حسن مدیریت در تمامی فعالیتهای روزمره، استقامت در برابر فشارهای ظالمین و تحمل آنها و تسلیم نشدن، توکل بر خدا در تمام امور و
توسل به
اهل بیت عصمت و
طهارت «علیهم السلام» همگی از خصوصیات بارز این بزرگ مرجع عالیقدر تقلید می باشد. و در حقیقت همین
صفات پسندیده و
سجایای اخلاقی است که خود ترسیم کننده شخصیت والا و نمایانگر عظمت معظم له می گردد.
جهاد و
استقامت دو علامت مشخصه حضرت آیةاللَّه العظمی شیرازی - قدس سره - در مختلف صحنه های زندگی و در مبارزه با جباران بوده که همواره مجاهدان راه
اسلام در چند دهه اخیر در راه تداوم مبارزات پیگیر خود جهت اعلای کلمه حق، به عنوان یک تجربه بزرگ و گرانقدر، از آن الهام گرفته اند، که این تجربه در مبارزات معظم له در طول نیم قرن رویارویی با مختلف حکومتهای استبدادی و نظامهای منحرف سیاسی ، و نیز برخورد با سختیها و فراز و نشیب ها به دست آمده است، و تحقیقا این جهاد و استقامت که خود منبع سرشاری از نور امید و نوید دهنده دستیابی به اهداف دینی و مذهبی است همچون مدرسه ای فراگیر و متکامل برای ما و نسلهای آینده بوده و خواهد بود.
معظم له همواره در برابر حکومتهای استبدادی که با سلاح گلوله و زندان، فریادهای آزادیخواهی ملت را خاموش کرده اند، با سیاست «عدم خشونت» و با استفاده از روشهای مختلف دینی به مقابله می پرداختند.
و البته شخصیتی که برگ برگ تاریخ زندگانیش مالامال از
جهاد و
استقامت در
راه خدا و بیداری و آگاهی مردم می باشد، تحت فشارهای فزاینده بدخواهان بودن و تلاش در جهت نابود کردن و ترور افکار، نظرات و شخصیت او از سوی بیگانگان و استعمارگرانی که همواره مورد هجوم آن معظم له و خاندان مجاهد او بودند، امری طبیعی است.
او همانگونه که در مکتب
اهل بیت علیهم السلام و در سرزمین خونین
کربلا درس
جهاد را فرا گرفته، درس پایداری و
استقامت در برابر تمامی تهدیدها، تهمت ها، دستگیریها و حرکتهای موذیانه را نیز آموخته است.
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله حسینی شیرازی
