• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شوخی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سخن یا عملی که در مخاطب نوعی احساس دلپذیری ایجاد کند و او را بخنداند را شوخی گویند. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، تجارت و شهادات سخن گفته‏اند.








۲.۱ - استحباب شوخی


شوخی کردن در صورت عدم آلودگی به سخن زشت و ناسزا، مستحب است. از امام صادق علیه السّلام نقل شده است: هیچ مؤمنی نیست مگر آنکه بذله گو و شوخ طبع باشد.
[۱] هدایة الأمّة ج۵، ص۱۶۲-۱۶۳.


۲.۲ - کراهت شوخی زیاد


لیکن شوخی زیاد، جز در سفر، نکوهیده و مکروه است؛
[۲] هدایة الأمّة ج۵، ص۱۶۴.
[۳] روضة المتقین ج۴، ص۲۶۱.


۲.۳ - شوخی در مسجد و تشییع جنازه


شوخی کردن در مسجد
[۴] ذکری الشیعة ج۳، ص۱۳۵.
و در تشییع جنازه
[۵] نجاة العباد (امام خمینی)، ص۵۶.
کراهت دارد.



آیا دروغ گفتن از روی شوخی حرام است؟ مسئله دو صورت دارد: یکی آنکه در مقام شوخی و به قصد خنداندن دیگران، به صورت جدی از وقوع چیزی که واقع نشده خبر دهد، مانند آنکه در موقعیتی که فردی منتظر بازگشت مسافری است، کسی به دروغ، آمدن مسافرش را خبر می‏دهد تا او را بفریبد و حاضران را بخنداند. و دیگری آنکه سخنی را به قصد شوخی ادا کند، بدون آنکه قصد اخبار از واقع داشته باشد، حاضران نیز از این قصد وی آگاه باشند. صورت نخست، مصداق دروغ و حرام است؛ بر خلاف صورت دوم که نه مصداق دروغ و نه حرام است.
[۶] کشف الغطاء ج۴، ص۵۷۳.
[۹] منهاج الصالحین (سید محسن حکیم) ج۲، ص۱۵.
[۱۰] مصباح الفقاهة ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.
[۱۲] صراط النجاة ج۵، ص۲۳۰.




به قول مشهور، در تحقق عدالت علاوه بر ترک گناه، ترک اعمال خلاف مروت نیز شرط است. افراط و زیاده روی در شوخی از مصادیق خلاف مروت شمرده شده است. بنابر این، برای عدالت فرد زیان آور است و در نتیجه شهادتش پذیرفته نخواهد بود.
[۱۴] رسائل الشهید الثانی ج۱، ص۶۹.




آثاری که بر فعل، در صورت صدور آن به قصد جدّی مترتب می‏گردد، اگر به شوخی از فرد صادر شود، بر آن مترتب نمی‏گردد، مانند عقود از قبیل بیع، صلح، اجاره، نکاح، مضاربه و شرکت، و ایقاعات، از قبیل نذر، عهد، طلاق و ایلاء که شرط صحت همه آنها داشتن قصد جدی است



سلام کردن به شوخی که پاسخ آن واجب نخواهد بود.


 
۱. هدایة الأمّة ج۵، ص۱۶۲-۱۶۳.
۲. هدایة الأمّة ج۵، ص۱۶۴.
۳. روضة المتقین ج۴، ص۲۶۱.
۴. ذکری الشیعة ج۳، ص۱۳۵.
۵. نجاة العباد (امام خمینی)، ص۵۶.
۶. کشف الغطاء ج۴، ص۵۷۳.
۷. جواهر الکلام ج۲۲، ص۷۲-۷۳.    
۸. کتاب المکاسب ج۲، ص۱۵-۱۶.    
۹. منهاج الصالحین (سید محسن حکیم) ج۲، ص۱۵.
۱۰. مصباح الفقاهة ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.
۱۱. المکاسب المحرمة (امام خمینی) ج۲، ص۷۶.    
۱۲. صراط النجاة ج۵، ص۲۳۰.
۱۳. قواعد الأحکام ج۳، ص۴۹۵.    
۱۴. رسائل الشهید الثانی ج۱، ص۶۹.
۱۵. مدارک الأحکام ج۴، ص۶۸.    
۱۶. کتاب المکاسب ج۳، ص۲۹۵.    
۱۷. مصباح الفقاهة ج۳، ص۲۷۵.    
۱۸. العروة الوثقی‌ ج۳، ص۲۶.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۷۳۴-۷۳۵.    




جعبه ابزار