طول عمر امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیعیان معتقدند که
امام دوازدهم،
حضرت مهدی (علیه‌السلام) عمری طولانی دارد و همچنان
زنده خواهد بود تا هنگام
ظهور فرا رسد و
عدالت را در
جهان بگستراند.
این
اعتقاد از
ضروریّات مذهب شیعه است. اینکه امام دوازدهم (علیه‌السلام) چگونه عمری چنین طولانی دارد و آیا از نظر طبیعی ممکن است کسی بیش از هزار سال
عمر کند، از دیرباز مسئله‌ای بوده است که علمای شیعه کوشیده‌اند بدان پاسخ دهند. طولانی بودن عمر
امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، همواره در طول
تاریخ مورد سؤال بوده است. اما عمری که از قرنها فراتر رود از دیدگاه‌های گوناگون، امری شدنی و ممکن است. در اینجا به بررسی امکان تحقق چنین امری می‌پردازیم.
از
آیات قرآن برمی‌آید که عمر طولانی برای
انسان، ممکن است. قرآن از کسانی یاد می‌کند که قرنها زیسته‌اند. درباره
حضرت نوح (علیه‌السلام) می‌فرماید: «ما نوح را به سوی قومش گسیل کردیم او نهصد و پنجاه
سال میان آنان زیست تا طوفان آنان را درگرفت در حالی که ستمگر بودند.»
از این
آیه شریف برمی‌آید که
نوح (علیه‌السلام) نهصد و پنجاه سال میان قوم خویش زیسته است؛ امّا اینکه چند
سال پیش از
رسالت زیسته است یا پس از توفان و نابودی قوم چند سال زنده بوده است،
قرآن از آن سخن نمی‌گوید. نیز قرآن درباره ماجرای
حضرت یونس (علیه‌السلام) می‌فرماید: «اگر یونس از
تسبیح کنندگان نبود، تا
قیامت در
شکم ماهی می‌ماند.»
از این
آیه می‌توان نتیجه گرفت که
انسان به خواست
خداوند می‌تواند قرنها زندگی کند.
در روایتی از
امام صادق (علیه‌السلام) آمده است که نوح (علیه‌السلام) دو هزار و پانصد سال زیسته است.
در برخی
روایات آمده است که مهدی (علیه‌السلام) را سنّتی هست از نوح که همان عمر طولانی است،
حضرت خضر (علیه‌السلام) نیز از دیگر اولیای الهی است که بنابر بسیاری از
روایات نمرده و هم اکنون
زنده است.
قرآن ماجرای میان او و
حضرت موسی (علیه‌السلام) را بازگفته است.
. در روایتی از
امام رضا (علیه‌السلام) آمده است که او نخواهد مرد تا
قیامت به پا گردد و در
صور دمیده شود.
هر سال به
حج می‌رود و در
عرفه چون مؤمنین
دعا می‌کنند، او آمّین می‌گوید و
خداوند او را مونس و یاور
حضرت قائم (علیه‌السلام) در
غیبت قرار داده است،
در روایتی از
امام صادق (علیه‌السلام) درباره
حکمت عمر طولانی خضر (علیه‌السلام) آمده است که خداوند بدو عمر طولانی عطا کرد تا حجتی باشد بر مردم و کسی عمر طولانی حضرت حجّت را انکار نکند.
در روایتی آمده است که حضرت حجّت عمری طولانی خواهد داشت و در همان حال،
جوان و بانشاط خواهد بود؛ چنان که
ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) صد و بیست سال عمر کرد؛ ولی همچون جوانی نیرومند و سی ساله بود. حضرت قائم (علیه‌السلام) نیز به صورت جوانی نیرومند
ظهور می‌کند و مردمان به انکار او برمی‌خیزند.
مقصود از این امکان، محال نبودن عمر طولانی از نظر
عقل است از نظر عقل، درازی عمر نیز با
تناقض همراه نمی‌باشد. و مانعی برای تحقق آن وجود ندارد، زیرا در مفهوم زندگی،
مرگ زودرس نهفته نیست. همانند عدد ۳ نمی‌باشد که
فرد است و
زوج نشود. چون در این مورد تناقض لازم می‌آید. بر این اساس، ممکن است که برای
انسان شرائط و محیطی پدید آید که سلولهای
بدن پیوسته بازسازی شود. و اندامهای پشین که دچار
پیری و فرسودگی شده‌اند به تدریج در جریان
خون حل و دفع شوند. لذا، از نظر عقل سالها زنده ماندن محال نمی‌باشد.
امکان علمی بدین معناست که از نظر
علم،
سفر انسان به سیارات
منظومه شمسی و دیگر منظومه‌ها مردود نیست و نظریه‌های علمی‌امکان زندگی دراز مدت را برای انسان نیز محال نمی‌داند. امروزه در کیهان‌شناسی، روانشناسی و سایر رشته‌های علمی هر روز نظریات استواری پدید می‌آید که با دلایل و شواهد بیشتر همراه می‌باشد. از این رو به لحاظ علمی در امکان زیست طولانی نیز تردید نمی‌توان کرد. که در اینجا به آن اشاره می‌گردد:
الف) برخی از محققان می‌گویند، ژنهایی را کشف کرده‌اند که عامل جاویدانگی سلولهاست. این ژنها می‌توانند سلولهای آسیب دیده را ترمیم کنند. آزمایشها بر حشراتی که این ژنها در آنها فعال شده بود نشان داد که این جانداران بر اثر مرگ سلولی نمی‌میرند، بلکه تحلیل فیزیکی اندامها به مرگ آنها می‌انجامد. امید است با شناخت مکانیسم پیری، کیفیت زندگی سالمندان بهبود یافته و روند پیری کاهش پیدا کند.
ب) پژوهشگران با آزمایش به روشی از ژن درمانی دست یافته‌اند که از تحلیل رفتن ماهیچه‌های بدن در اثر پیری پیشگیری می‌کند. و با این روش می‌توان حجم و
قدرت ماهیچه‌ها را در زمان پیری و یا در بیماریهای خاص، دوباره بدست آورد.
ج) تاکنون تصور می‌شد که نقص در سیستم اعصاب برگشت ناپذیر است و بافتهای عصبی را نمی‌توان ترمیم کرد. لیکن محققان دریافته‌اند که سلولهای
مغز بیشتر نیز می‌توانند با حضور خود را بازسازی کنند ولی این کار پیوسته در طول زندگی یک فرد انجام گیرد.
د) تحقیق نشان داده است که مرگها در ۹۰ و ۱۰۰ سالگی بیشتر به خاطر کهولت نیست، بدلایل مشخص و عوارضهائی همانند سکته مغزی، عفونت
ریه، پوکی
استخوان و... رخ می‌دهد. و همچنین، نا امیدی در سالمندان احتمال مرگ زودرس را در آنها افزایش می‌دهد. و تحقیق روی ۷۹۵ مرد و زنِ ۶۴ تا ۷۵ ساله نشان دادند که ۲۹ درصد آنهایی که حالت
یاس داشته نسبت به دیگران مرگ زودرس داشته‌اند.
امکان عملی آن است که پدیده روزافزون علمی و تحقیقی همانند: سفینه‌های فضایی، دریایی، ژن شناسیها، اندامهای مصنوعی،
رشد جانواران بیرون از
رحم، و... زندگی اجتماعی را سازمان می‌دهد، که یک نوع از پیشرفت علمی است، در پرتو آن می‌توانیم درباره عمر مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) به بررسی بنشینیم... دیگر هیچ انگیزه‌ای برای شگفتیها باقی نمی‌ماند، مگر اینکه در
دانش امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) شک کنیم و پیشی گرفتن
علم او را بر کاروان دانش
بشر بعید بشماریم... اگر همه اینها را باور داریم، چگونه برای
خداوند بلند مرتبه دشوار می‌شماریم که مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را بر دانش زمان پیشی دهد؟ چگونه است که طول عمری که خداوند به موعود منتظر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بخشیده، شگفتی می‌آورد، اما دگرگون کردن
جهان و بنای از نوساختن بر مبنای
تمدن بزرگ که به عهده آن حضرت گذاشته شده است را چگونه باید نظر داشت؟
در روزگار ما،
علوم تجربی طول عمر را برای انسان در شرایط مناسب، ممکن می‌دانند. دانشمندان علوم تجربی بر آنند که
مرگ نیز همانند بیماری‌ها است و علل و عوامل طبیعی دارد و اگر این عوامل باز شناخته شوند و از میان بروند، می‌توان برای مدّتی طولانی، مرگ را به تأخیر انداخت. دکتر گیلورد هاورز در این باره می‌نویسد: امروز
علم پزشکی به کمک
علم تغذیه، قیود و حدود عمر را برداشته و ما امروز بر خلاف اجداد و پدران خود می‌توانیم امیدوار باشیم که از عمر طولانی برخوردار خواهیم بود. پرفسور ایتنگر، از پیشروان دانش کریونیک -
انجماد بدن انسان- می‌نویسد: به نظر من، با پیشرفت تکنیک‌ها و کاری که ما شروع کرده‌ایم، بشر
قرن ۲۱ خواهد توانست هزاران سال
عمر کند.
پزشکی انگلیسی می‌نویسد: برخی دانشمندان توانسته‌اند عمر
حشره میوه را به نهصد برابر افزایش دهند. از این روی، اگر عمر طبیعی
انسان را هشتاد سال در نظر بگیریم، امکان افزایش آن تا هزار سال عملی به نظر می‌رسد،
با بهره‌گیری از
بهداشت و
تغذیه مناسب و دستاوردهای علوم پزشکی، عمر انسانها در
اروپا نسبت به ق ۱۶ م. بسیار بیشتر شده است. و از بیست و یک سال به هفتاد سال رسیده است.
. بدین سان، عمر طولانی از نظر علمی ممکن است؛ چنان که دانشمندان معتقدند کوتاهی عمر نیازمند دلیل است نه بلندی آن.
امام سجاد (علیه‌السّلام) می‌فرماید: سنتهائی از
انبیاء گذشته در قائم به یادگار مانده است. از
آدم و
نوح (علیه‌السّلام) طول عمر، از
ابراهیم (علیه‌السّلام) تولد پنهانی، از
عیسی (علیه‌السّلام) غیبت...
و امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: خدای تعالی عمر بنده صالح خویش، خضر، را طولانی نکرد جز برای اینکه دلیلی بر طول عمر قائم (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) باشد. و از این رهگذر بهانه دشمنان را خنثی و حجت ایشان را قطع کند.
بسیاری از علمای
شیعه فصلی از کتاب خویش را بدین مسئله اختصاص داده و درباره آن سخن گفته‌اند.
شیخ صدوق در کتاب
کمال‌الدّین و تمام النّعمه فصلی با عنوان «المعمرون» گشوده و از کسانی نام برده است که
عمر طولانی داشته‌اند و
روایات اهل بیت (علیه‌السلام) را در این باره
نقل کرده است.
شیخ طوسی نیز در
الغیبة از این مسئله یاد کرده و بدان پاسخ گفته است.
ابن جوزی که از علمای معروف اهل تسنن و حنفی مذهب است، پس از بحث در حالت حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) و نقل روایات
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره آن حضرت می‌گوید: این اعتقاد
امامیه صحیح است که حضرت مهدی موجود زنده است و برای افرادی استدلال می‌کند که از عمر طولانی برخوردار بوده‌اند. مانند: خضر، الیاس، و همچنین (
ذوالقرنین) که در
تورات آمده است. ۳۰۰۰ سال عمر کرد. و همچنین معمّرینی در شمار عمرهای ۹۰۰، ۸۰۰، ۷۰۰ سال نیز در تاریخ آمده است.
۲. عبدالوّهاب شعرانی، پس از آنکه از تولد آن حضرت در نیمه
شعبان ۲۵۵، صحبت دارد، می‌گوید: او باقی است تا آنکه حضرت عیسی (علیه‌السّلام) از
آسمان نزول کند دیدار نماید. و عمر او تا زمان ما که ۹۵۸ هجری باشد ۷۰۶ سال است..
در قرآن کریم نیز مواردی از عمرهای طولانی آمده که به نمونه آن اشاره می‌گردد: حضرت نوح (علیه‌السّلام) (نوح را به سوی قومش فرستادیم، ۹۵۰ سال در میان آنان درنگ کرد)
و همچنین،
حضرت یونس (علیه‌السّلام): «اگر او از اهل تسبیح نبودی تا قیامت وی رادر شکم ماهی نگه می‌داشتم،»
پس اگر زندگی در شکم ماهی تا قیامت امکان داشته باشد، در خشکی طبیعی است که امکان خواهد داشت.
در میان خداپرستان و پیروان
ادیان آسمانی، از اینکه
طول عمر ممکن است اختلافی نیست. و در تمام کتب مؤسسه از عمر طولانی بسیار سخن به میان آمده است. از جمله در تورات است که کتاب مقدس یهودیان است از نظر مسیحیان نیز مورد اعتماد می‌باشد. و در آن شرح زندگی زیادی را اینگونه آورده است که جزء کسانی که عمرشان طولانی است اما، در ادیان گذشته سخن از
طول عمر حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نیست. بلکه سخن در مطلق درازی عمر و کسانی است که عمر فوق طبیعی و معمولی داشته‌اند. می‌گوید: «آدم» ۹۰۰ سال، «نوش» ۹۰۵ سال، «قینان» ۹۱۰، «متوشالح» ۹۶۹، «المک» ۷۷۷ سال داشته و بعد از آن مرده‌اند.
و همچنین در انجیل که بعد از تورات بوده و از آن به عهد جدید یاد می‌کنند می‌گوید: ... انسانهای مادی بوده‌اند که ۲۰۰۰ سال داشته حداقل آن ۹۰۰ سال است که موارد متعددی را نشان می‌دهد.
کهنسال‌ترین، انسانها آنچه در تاریخ آمده زیاد بوده‌اند که بالای ۵۰۰ سال داشته‌اند.
و نمونه‌های دیگر اینکه «فیروازای» یکی از پادشاهان ۵۳۷، «ابوهبل، قس، اسقم» هر کدام ۶۷۰ سال، «مصرایم نوه نوح، ملک نوه ادریس هر کدام» ۷۰۰ سال و.... داشته‌اند،
هم چنین «ضحاک» ۱۲۰۰، «مهرکان» ۲۵۰۰، «عاد و لقمان» هر کدام ۳۵۰۰ سال عمر کرده‌اند و...
نتیجه: آنچه که به عنوان نمونه و اختصار اشاره گردید، عمر طولانی نه از نظر عقل محال بود، و نه از نظر علمی آن را نفی می‌کند، تاریخ، سنت و ادیان آسمانی نیز بر آن است که انسانهایی بوده‌اند که فوق عادت و عمر طبیعی همگان، عمر داشته و زندگی کرده‌اند، فلذا طولانی بودن عمر امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از دیدگاه مسلمین از جهات مختلف امری کاملا ممکن بوده و محال نمی‌باشد.
بهترین دلیل بر امکان عمر طولانی، وجود نمونه‌های تاریخی است. در این باره کتاب‌های فراوانی نگاشته شده است که از آن جمله است:
المعمرون،
تألیف هشام بن محمد بن سائب کلبی (م. ۲۰۴ ق.)؛
المعمرون والوصایا، تألیف
ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی (م. ۲۵۰ ق.)؛
المعارف، تألیف
ابن قتیبه دینوری (م. ۲۷۶ ق.)؛
کمال الدین و تمام النعمة، تألیف
شیخ صدوق (م. ۳۸۱ ق.)؛
الغیبة، تألیف
شیخ طوسی (م. ۴۶۰ ق.)؛
تفسیر الجواهر، تألیف
طنطاوی (معاصر)؛
نوید امن و امان، تألیف
لطف الله صافی(معاصر).
گفتنی است که برخی از این آثار به صورت ضمنی بدین موضوع پرداخته و برخی ویژه این موضوع به تألیف درآمده‌اند. برخی از کسانی که عمر طولانی داشته‌اند، عبارت‌اند از:
حضرت ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) ۲۰۰ سال و بنابر قولی ۱۷۵ سال،
صفی بن ریاح ۲۷۰ سال،
عمر بن جمه دوسی ۴۰۰ سال،
لقمان بن عاد ۵۰۰ سال،
سالم بن نوح ۶۰۰ سال،
حضرت هود (علیه‌السلام) ۶۷۰ سال،
آدم صفی اللَّه (علیه‌السلام) ۹۳۰ سال،
حوا همسر آدم (علیه‌السلام) ۹۳۱ سال،
بخت‌النصر ۱۵۰۷ سال،
حضرت نوح (علیه‌السلام) ۲۵۰۰ سال،
لقمان حکیم ۴۰۰۰ سال.
با اینکه طول عمر برای انسان ممکن است، در روزگار ما امری غیر عادی تلقّی می‌شود به ویژه اگر به بیش از هزار سال برسد. متکلّمان
شیعه بر آن‌اند که طول عمر امام زمان (علیه‌السلام)
معجزه است.
علامه طباطبایی در این باره می‌گوید: «بنای اعتراض به طول عمر امام زمان (علیه‌السلام) از روی
استبعاد است. البتّه عمر به این درازی و بیشتر از این، قابل استبعاد است؛ ولی هر کس به اخباری که در خصوص امام
غایب از پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه‌وآله‌وسلم) و...
ائمه اهل بیت (علیه‌السلام) وارد شده، مراجعه نماید، خواهد دید که نوع زندگی امام غایب را به طریق
خرق عادت معرّفی می‌کنند. خرق عادت، غیر از محال است و از راه
علم هرگز نمی‌توان خرق عادت را نفی کرد؛ زیرا هرگز نمی‌توان اثبات کرد که اسباب و عواملی که در جهان کار می‌کنند، تنها همان‌ها هستند که ما آنها را دیده‌ایم و می‌شناسیم و اسباب دیگری که ما از آنها خبر نداریم، یا آثار و اعمال آنها را ندیده‌ایم یا نفهمیده‌ایم، وجود ندارد. از این روی، ممکن است در فردی یا افرادی از بشر اسباب و عواملی به وجود آید که عمری بسیار طولانی هزار یا چندین هزار ساله برای ایشان تأمین نماید و از این جا است که جهان
پزشکی تا کنون از پیدا کردن راهی برای عمرهای بسیار طولانی
نومید و
مأیوس نشده است.»
جمعی از نویسندگان، فرهنگ شیعه، ص۳۲۹- ۳۳۰. سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «طول عمر امام زمان»، تاریخ بازیابی ۹۵/۳/۳۰.
