• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پیری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سالخوردگی و کهنسالی را پیری می‌گویند که از آن به مناسبت در بابهای مختلف فقهی نظیر طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، جهاد، تجارت، نکاح و حدود سخن رفته است.




قدرت بر انجام دادن تکلیف از شرایط تعلّق تکلیف به مکلف می‏باشد؛ از این‏رو درصورت ناتوانی از انجام دادن آن و یا داشتن مشقّت غیر قابل تحمّل (عسر و حرج)، تکلیف یا برداشته می‏شود و یا تخفیف می‏یابد.



در شرع مقدّس به پیری ـ از آن جهت که سبب زوال برخی تواناییها می‏گردد ـ به عنوان یکی از عوامل رفع یا تخفیف و یا تبدیل تکلیف نگریسته شده است که در به نمونه‏های از آثار آن اشاره می‏شود.



کسی که به جهت پیری توان دسترسی به آب ندارد باید تیمم کند.
[۱] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۳۷۵ م۶۶۴.




حضور در نماز جمعه ـ در فرض وجوب آن ـ بر پیری که توان حضور در آن را ندارد واجب نیست؛ لیکن درصورت عدم عجز آیا پیر بودن به تنهایی سبب رفع تکلیف وجوبی می‏شود یا نه؟ اختلاف است.



روزه بر پیری که توان گرفتن آن را ندارد و یا روزه گرفتن برایش مشقّت غیرقابل تحمّل دارد، واجب نیست؛ لیکن در اینکه پرداخت یک مد طعام به عنوان فدیه بر وی در هر دو صورت واجب است یا تنها درصورت مشقّت، اختلاف است.همچنین درصورت توان بر قضای روزه در وجوب قضای آن اختلاف است.قول به وجوب قضا به مشهور نسبت داده شده است.



در اینکه سقوط روزه از پیر به نحو رخصت است (به این معنا که در فرض مشقّت داشتن روزه اگر تحمّل کند و روزه بگیرد صحیح است) و یا به نحو عزیمت که در نتیجه محکوم به بطلان باشد، اختلاف است.



برکسی که حج بر او مستقر شده است، لیکن به جهت پیری و مانند آن نتوانسته خود آن را به جا آورد، بنابر مشهور واجب است نایب بگیرد.



جهاد بر پیرمرد ناتوان از انجام دادن آن، واجب نیست.



در سقوط و عدم سقوط جزیه از سالخوردگان، اختلاف است. عدم سقوط به مشهور نسبت داده شده است.



در جهاد با کفار کشتن پیرمردانی که نه قدرت جنگیدن دارند و نه توان اندیشیدن ـ که در پرتو آن دشمن را تقویت کنند ـ جایز نیست.



پوشاندن صورت ـ بنابر قول به وجوب آن ـ و موهای جلوی سر و نیز بخشی از دست تا آرنج از نامحرم، بر پیرزنی که بر اثر شدّت پیری، مردان رغبتی به ازدواج با او ندارند، واجب نیست. همچنین نگاه کردن به چنین زنی بدون قصد ریبه اشکال ندارد.
بر زن واجب نیست بعض بدن خود را که معمولاً از محارم نمی‏پوشاند از پیرمردانی که بر اثر شدّت پیری رغبتی به ازدواج ندارند بپوشاند.



حضور کهنسالان ـ اعم از زن و مرد ـ بویژه هشتاد ساله‏ها و نیز کودکان جهت جلب رحمت الهی و استجابت دعا در نماز استسقاء مستحب است.



احترام به سالخوردگان از حقوقی است که در شرع مقدّس مورد تأکید قرار گرفته است.از این‏رو به خدمت گرفتن سالخوردگانو به بردگی گرفتن آنان کراهت داردو آزاد کردن برده پیرمرد افضل است.



تشبّه کهنسالان به جوانان در رفتار مکروه است.
[۲۲] کشف الغطاء ج۳، ص۳۵.




ازدواج با پیرزن مکروه است.



بر سالخورده محصن اعم از زن و مرد که مرتکب زنا شده است، نخست حد تازیانه زده می‏شود، سپس سنگسار می‏گردد.



در زکات انعام ثلاثه (گاو، گوسفند و شتر) درصورتی که همه عدد نصاب جوان باشند، پرداخت حیوان پیر از زکات کفایت نمی‏کند.
در اینکه برای اسبان پیرِ حاضر در عرصه جهاد، سهمی از غنایم منظور می‏شود یا نه، اختلاف است.



 
۱. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۳۷۵ م۶۶۴.
۲. جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۵۸.    
۳. جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۶۴-۲۶۵.    
۴. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۴۴-۱۴۸.    
۵. العروة الوثقی ج۳، ص۶۲۵-۶۲۶.    
۶. مستند الشیعة ج۱۰، ص۳۸۴.    
۷. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۵۰.    
۸. فقه الصادق ج۸، ص۳۹۵-۳۹۶.    
۹. العروة الوثقی ج۴، ص۴۳۴.    
۱۰. جواهر الکلام ج۲۱، ص۸.    
۱۱. جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۳۷.    
۱۲. منهاج الصالحین (خویی) ج۱، ص۳۹۳.    
۱۳. جواهر الکلام ج۲۱، ص۷۵.    
۱۴. جواهر الکلام ج۲۹، ص۸۵.    
۱۵. جواهر الکلام ج۲۹، ص۹۵-۹۶.    
۱۶. جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۴۲.    
۱۷. مستند الشیعة ج۶، ص۳۶۱.    
۱۸. وسائل الشیعة ج۱۵، ص۱۷۸-۱۷۹.    
۱۹. جواهر الکلام ج۲۲، ص۴۶۷.    
۲۰. جواهر الکلام ج۲۴، ص۱۴۵.    
۲۱. الجامع للشرائع ج۱، ص۴۰۳.    
۲۲. کشف الغطاء ج۳، ص۳۵.
۲۳. الحدائق الناضرة ج۲۳، ص۱۴۳.    
۲۴. العروة الوثقی ج۵، ص۴۸۰.    
۲۵. جواهر الکلام ج۴۱، ص۳۱۸.    
۲۶. جواهر الکلام ج۱۵،ص۱۳۴.    
۲۷. جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۰۵.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۹۷-۲۹۹.    



جعبه ابزار