عوامل کیفر اصحاب ایکه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ایک در اصل به معنای درختان به هم پیچیده است و به نیزاری که درختانی چون
سدر و
اراک در آن می‌روید گفته می‌شود.
اصحاب ایکه در چنین جایی زندگی می‌کرده‌اند
که به سبب رزائلشان عذاب شدند.
اصحاب ایکه، مردمی بی
تقوا بودند لذا مورد خطاب
حضرت شعیب - علیه السلام- قرار گرفتند و دائم ایشان را به
تقوا نصیحت می فرمود و واسطه بی تقوایشان فاصله کرفتن از خلقت اولینشان
عذاب شدند:
کذب اصحـب لـیکة المرسلین.«اصحاب ایکه فرستادگان را
تکذیب کردند.»
اذ قال لهم شعیب الا تتقون« آنگاه که شعیب به آنان گفت آیا پروا ندارید.»
واتقوا الذی خلقکم والجبلة الاولین « و از آن کس که شما و
خلق (انبوه) گذشته را آفریده است پروا کنید.»
در
مجمع البیان فرموده کلمه (
جبله) به معناى خلقى است که هر موجودى بر آن خلق مفطور شده .
پس مراد از جبله، صاحبان
جبلت است و معناى
آیه این است که: از خدایى که شما و صاحبان جبلت گذشته را آفریده بترسید، همان خدایى که پدران گذشته شما و شما را با این
فطرت آفریده که
فساد را
تقبیح نموده به شئامت آن
اعتراف کنید.
و شاید این نکته اى که به آن اشاره کردیم باعث شده که خصوص مساءله جبلت در آیه بیاید، به هر حال
آیه شریفه به
توحید در
عبادت دعوت مى کند، چون
مشرکین از خداى خالق که رب العالمین است هیچ پروایى نداشتند.
و در
تفسیر قمى در ذیل جمله (و اتقوا الذى خلقکم و الجبلة الاولین) آمده که مقصود از (جبلة الاولین)، خلق اولین است، و اینکه فرمود: (فکذبوه) یعنى
قوم شعیب آن جناب را تکذیب کردند، و مقصود از عذاب در جمله (فاخذهم عذاب یوم الظلة)
حرارت و بادهاى مسموم است.
... فاخذهم عذاب یوم الظلة...«پس او را
تکذیب کردند و
عذاب روز ابر (آتشبار) آنان را فرو گرفت به راستی آن عذاب روزی هولناک بود.»
ظله در اصل به معنى قطعه ابرى است که سایه مى افکند بسیارى از مفسرین در ذیل آیه چنین نقل کرده اند که هفت روز گرماى سوزانى سرزمین آنها را فرا گرفت ، و مطلقا نسیمى نمى وزید ناگاه قطعه ابرى در
آسمان ظاهر شد و نسیمى وزیدن گرفت ، آنها از خانه هاى خود بیرون ریختند و از شدت ناراحتى به سایه ابر پناه بردند.
در این هنگام صاعقه اى مرگبار از
ابر برخاست ، صاعقه اى با صداى گوش خراش ، و به دنبال آن آتش بر سر آنها فرو ریخت ، و لرزهاى بر زمین افتاد، و همگى
هلاک و نابود شدند.
مى دانیم
صاعقه که نتیجه مبادله
الکتریسته نیرومند در میان
ابر و
زمین است هم صداى وحشتناکى دارد، و هم
جرقه آتشبار بزرگى، و گاهى با لرزه شدیدى نیز در محل وقوع صاعقه همراه است، به این ترتیب تعبیرات گوناگونى که راجع به
عذاب قوم شعیب در سوره هاى مختلف
قرآن آمده ، همه به یک حقیقت باز مى گردد، در
سوره اعراف آیه ۹۱ تعبیر به رجفة (
زمین لرزه ) و در
سوره هود آیه ۹۴ تعبیر به صیحة (
فریاد عظیم ) و در آیات مورد بحث، تعبیر به
عذاب یوم الظلة آمده است.
علت دیگر عذاب شدن اصحاب ایکه، تکذیب پیامبران بود که در آیات متعددی خبر از این عمل زشت ایشان داده شده است :
کذب اصحـب لـیکة المرسلین«اصحاب ایکه فرستادگان را
تکذیب کردند.»
اذ قال لهم شعیب الا تتقون« آنگاه که
شعیب به آنان گفت آیا پروا ندارید.»
فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَاب یَوْمِ الظلَّةِ إِنَّهُ کانَ عَذَاب یَوْمٍ عَظِیم« پس او را تکذیب کردند و عذاب روز
ابر (آتشبار) آنان را فرو گرفت به راستی آن
عذاب روزی هولناک بود.»
در
سوره صاد همچنین به این تکذیب
قوم شعیب در کنار قوم
لوط و
ثمود اشاره شده است:
... واصحـب لــیکة اولـئک الاحزاب«و ثمود و قوم
لوط و
اصحاب ایکه (نیز به
تکذیب پرداختند) آنها دسته‌های مخالف بودند.»
ان کل الا کذب الرسل فحق عقاب.« هیچ کدام نبودند که پیامبران (ما) را تکذیب نکنند پس
عقوبت (من بر آنان) سزاوار آمد»
تفسیر نمونه در
سوره قاف به اقوام هشتگانه اشاره کرده، مى گوید: هر یک از آنها فرستادگان الهى را تکذیب کردند، و
وعده عذاب خداوند درباره آنها تحقق یافت.
و اصحـب الایکة... کل کذب الرسل فحق وعید. «و بیشه نشینان و
قوم تبع به تکذیب پرداختند همگی فرستادگان (ما) را به
دروغ گرفتند و (در نتیجه)
تهدید (من)
واجب آمد.»
ظلم اصحاب ایکه، زمینه ساز نابودی آنان با انتقام الهیگرددید که در
آیه ۷۹
سوره شعراء به آن اشاره شده است :
وان کان اصحـب الایکة لظــلمین «و راستی اهل ایکه ستمگر بودند»
فانتقمنا منهم... «و راستی اهل ایکه ستمگر بودند.»
تلاش اصحاب ایکه برای
فساد در زمین، عاملی برای
کیفر آنان از سوی خداوند شد:
کذب اصحـب لـیکة المرسلین «
اصحاب ایکه فرستادگان را تکذیب کردند »
... و لاتعثوا فی الارض مفسدین« و از ارزش اموال مردم مکاهید و در
زمین سر به فساد بر مدارید »
فکذبوه فاخذهم عذاب یوم الظلة... «پس او را تکذیب کردند و عذاب روز ابر (آتشبار) آنان را فرو گرفت به راستی آن عذاب روزی هولناک بود.»
کم فروشی‌های اصحاب ایکه، جلوه فساد آنان در زمین بود البته
کم فروشی آنان هم طرق مختلفی داشت، گاهى
ترازو و
پیمانه درست بود ولى حق آن ادا نمى کردند، و گاه ترازو خراب و پیمانه نادرست و قلابى بود ، و در آیات مختلف به اینها اشاره شده است.
کذب اصحـب لـیکة المرسلین.«اصحاب ایکه فرستادگان را تکذیب کردند.»
اوفوا الکیل ولاتکونوا من المخسری.ن« پیمانه را تمام دهید و از کم فروشان مباشید.»
وزنوا بالقسطاس المستقیم.«و با ترازوی درست بسنجید.»
و لاتبخسوا الناس اشیاءهم ولاتعثوا فی الارض مفسدین.« و از ارزش
اموال مردم مکاهید و در زمین سر به فساد بر مدارید»
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «عوامل کیفر اصحاب ایکه».
