مناظره امام باقر با طاووس یمانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طاووس یمانی، یکی از شخصیت‌ها و پارسایان و عارف مسلکان معروف
عصر امام سجّاد (علیه‌السّلام) و
امام باقر (علیه‌السّلام) بود که برای خود شاگردانی داشت که به
اصحاب طاووس معروف بودند.
ابوبصیر می‌گوید: با جمعی از دوستان، در محضر
امام باقر (علیه‌السّلام)، در کنار
کعبه نشسته بودیم، در این هنگام طاووس یمانی با جمعی از اصحابش به محضر امام باقر (علیه‌السّلام) آمد و عرض کرد: «آیا
اجازه می‌دهی چند سؤال کنم»؟ امام باقر (علیه‌السّلام): بپرس.
طاووس: به من خبر بده در چه زمان یک سوم انسانها مردند؟
امام باقر (علیه‌السّلام): ای
شیخ! اشتباه کردی. به جای این که بگویی در چه زمانی یک چهارم انسانها مردند، گفتی یک سوم.
اما پاسخ سؤال این است: در آن هنگام که
قابیل برادرش را کشت، چهار نفر در
زمین وجود داشتند که عبارتند از:
آدم و
حوّا و
هابیل و قابیل. با کشته شدن هابیل، به دست قابیل، یک چهارم آنها نابود شدند.
طاووس: آری من اشتباه کردم و تو درست فرمودی. اینک بفرما از آن دو نفر (قابیل و هابیل) کدام یک
پدر انسان‌های بعد شدند. قاتل یا مقتول؟
امام باقر (علیه‌السّلام): هیچ کدام؛ پدر انسان‌های بعد،
شیث بن
آدم (علیه‌السّلام) بود.
طاووس: چرا آدم، آدم نامیده شد؟
امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا طینت او از ادیم (روی) زمین برداشته شد.
طاووس: چرا حوا را حوا نامیدند؟
امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا او از دنده حیّ (انسان زنده) یعنی دنده آدم آفریده شد.
طاووس: چرا
ابلیس را ابلیس نامیدند؟
امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا او از
رحمت خدا مایوس شد و قطع امید کرد. واژه ابلیس از «بَلَسْ» به معنای ناامیدی از رحمت خداست.
طاووس: چرا به
جنّ، جنّ می‌گویند؟
امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا جنیان پوشیده‌اند و دیده نمی‌شوند. (واژه جن به معنای مخفی و پوشیده است. )
طاووس: مرا از اول دروغی که از صاحبش سر زد خبر بدهید.
امام باقر (علیه‌السّلام): آن
دروغ از ابلیس بود که (در برابر فرمان خدا به سجده کردن آدم
سرکشی کرد و) گفت: من بهتر از
آدم هستم، زیرا مرا از
آتش (درخشنده) آفریده‌ای و آدم را از گِل (تیره).
طاووس: آن قوم که گواهی به حق دادند ولی دروغگو بودند چه کسانی هستند؟
امام باقر (علیه‌السّلام): آن قوم منافقانند که به
رسول گرامی (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) گفتند: «گواهی می‌دهیم که تو رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هستی، ولی خداوند گواهی می‌دهد که
منافقان دروغگو هستند، (و به گفته خود
اعتقاد ندارند.).
طاووس: آن پرنده‌ای که یک بار پرید، ولی قبل از آن و بعد از آن دیگر نپرید، و خداوند آن را در قرآنش یاد کرده چه بود؟
امام باقر (علیه‌السّلام): آن پرنده قسمتی از
کوه طور بود که خداوند آن را به
پرواز در آورد،
به طوری که در
فضا قرار گرفت و بر
بنی اسرائیل سایه افکند. انواع
عذاب در آن وجود داشت، تا این که بنی اسرائیل،
تورات را پذیرفتند..
طاووس: آن رسولی که نه از انسانها بود و نه از جنیان و نه از
فرشتگان بود، و خداوند در قرآنش از آن یاد کرده چه بود؟
امام باقر (علیه‌السّلام): آن،
کلاغ بود که
خداوند او را نزد
قابیل فرستاد تا به او بفهماند که چگونه
جنازه برادرش
هابیل را دفن کند..
طاووس: آن موجودی که نه از جن و نه از انس و نه از فرشتگان بود و قوم خود را ترسانید و خداوند در قرآنش از او یاد کرده، چه بوده است؟
امام باقر (علیه‌السّلام): آن موجود،
مورچه بود که به قوم خود گفت:
«وارد لانه‌های خود شوید. تا
سلیمان و لشگریانش از روی ناآگاهی، شما را پایمال نکنند»..
طاووس: به من خبر بده از آن موجودی که از انسان و جن و فرشتگان نبود و به او نسبت دروغ دادند، و خداوند در
قرآن از او یاد کرده است.
امام باقر (علیه‌السّلام): آن
حیوان، گرگی بود که برادران
یوسف (علیه‌السّلام) به او نسبت دروغ دادند و گفتند «
گرگ یوسف را خورد»..
طاووس: به من خبر بده از چیزی که اندکش
حلال و بسیارش
حرام است و خداوند از آن در قرآن یاد کرده است.
امام باقر (علیه‌السّلام): آن چیز، نهی حضرت
طالوت (نماینده حضرت
موسی (علیه‌السّلام)) بوده که به لشگر خود گفت:
«از
آب این نهر جز اندکی (به اندازه یک کف
دست) نیاشامید»..
طاووس: صلاتی که نداشتن
وضو، و روزه‌ای که خوردن و نوشیدن به آن صدمه نمی‌زند کدام است؟
امام باقر (علیه‌السّلام): صلات بی‌وضو، صلوات بر پیامبر گرامی (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) است، و روزه‌ای که خوردن و نوشیدن به آن صدمه نمی‌زند،
روزه سکوت حضرت
مریم (سلام‌الله‌علیها) است که گفت:
«من برای خداوند
نذر کرده‌ام که
روزه بگیرم بدین ترتیب که با کسی سخن نگویم»..
طاووس: آن چیزی که کم و زیاد می‌شود؟ آن چیزی که زیاد می‌شود ولی کم نمی‌گردد، و آن چیزی که کم می‌شود ولی زیاد نمی‌شود چیست؟
اما باقر (علیه‌السّلام): آن موجودی که کم و زیاد می‌شود، ماه است.
و آن چیزی که زیاد می‌شود و کم نمی‌شود، آب دریا است.
و آن چیزی که کم می‌شود و زیاد نمی‌گردد عمر است.
به این ترتیب امام باقر (علیه‌السّلام) به پانزده سؤال پیچیده و معناگونه طاووس یمانی پاسخ فرمود و حاضران را از جواب خود مات و مبهوت ساخت.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مناظره امام باقر با طاووس یمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۳.
