یَمُنّونَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَمُنّونَ:
(یَمُنّونَ عَلَیْکَ) یَمُنّونَ: چنان‌كه در پيش گفتيم از مادّه
«منّت» و آن نيز از
«منّ» به معنى وزنه مخصوصى است كه با آن وزن مى‌كنند، سپس به هر نعمت سنگين و گرانقدرى اطلاق شده و منّت بر دو گونه است اگر جنبه عملى داشته باشد (به معنى بخشش نعمت گرانقدر) ممدوح است و منّتهاى الهى از اين قبيل است، ولى اگر جنبه لفظى داشته باشد مانند منّت بسيارى از
انسان‌ها، عملى است زشت و ناپسند.
در
آیه مورد بحث، اعراب باديه‌نشين،
اسلام خود را به رخ
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مى‌كشيدند و مى‌گفتند: ما با تو از در
تسلیم آمديم در حالى كه بسيارى از قبايل عرب از در جنگ آمدند، قرآن در پاسخ آن‌ها مى‌گويد: «به آن‌ها بگو اسلام خود را بر من منّت نگذاريد، بلكه
خداوند بر شما منّت مى‌گذارد كه شما را به سوى
ایمان هدایت كرده است.»
به موردی از کاربرد
یَمُنّونَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(یَمُنّونَ عَلَیْکَ اَنْ اَسْلَموا قُل لَّا تَمُنّوا عَلَیَّ اِسْلامَکُم بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ اَنْ هَداکُمْ لِلْاِیمانِ اِن کُنتُمْ صادِقینَ) (آن‌ها بر تو منّت می‌نهند که اسلام آورده‌اند؛ بگو: «اسلام آوردن خود را بر من منّت نگذارید، بلکه خداوند بر شما منّت می‌نهد که شما را به سوی ایمان هدایت کرده است، اگر در ادعای ایمان راستگو هستید.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: این آیه یعنی ای پیامبر بر تو منت می‌گذارند که اسلام آورده‌اند و چه خطایی در این منت گذاری خود مرتکب شده‌اند، زیرا اولا حقیقت آن چیزی که بر آن منت می‌گذارند ایمان است که کلید سعادت
دنیا و
آخرت است، نه اسلامی که جز فوائد صوری، از قبیل تامین جانی و شرکت با مسلمانان واقعی در جواز نکاح وارث خاصیتی ندارد و ثانیا همین اسلام را هم نباید بر پیامبر منت بگذارند، برای اینکه آن جناب شخصی است که از طرف خدای تعالی مامور شده اسلام را به شما برساند (نه از اسلام آوردن آن‌هایی که اسلام آوردند چیزی عاید شخص او می‌شود و نه از اسلام نیاوردن آن‌ها که نیاوردند چیزی از دست می‌دهد)،
پس احدی از مسلمانان بر او منتی ندارد و اگر منتی باشد برای خدای سبحان است که ایشان را هدایت فرموده، چون دین، دین او است و خود او هم از دینش بهره‌مند نمی‌شود تا هر کس دین او را پذیرفت بر او منت بگذارد، بلکه بهره‌مند از دین او در دنیا و آخرت
مؤمنین هستند، زیرا خدای تعالی غنی علی الاطلاق است، پس منت را خدا بر آنان دارد که هدایتشان کرده، نه آنان بر خدا. به طوری که ملاحظه می‌فرمایید کلمه اسلام را از دهان منت‌گذاران گرفته و در سخن خود آن را مبدل به ایمان کرد تا بفهماند منت همه و هر چه هست به ایمان است، نه به اسلام که تنها در ظواهر زندگی آثاری دارد.
پس جمله
(قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ اِسْلامَکُمْ بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ... ) متضمن این اشاره است که خطای این منت‌گذاران از هر دو جهت است: اول اینکه منت‌گذاری خود را متوجه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کردند، با اینکه او یک رسول است و بس و غیر از رسالت چیزی ندارد و در این باره فرموده:
(لا تَمُنُّوا عَلَیَّ اِسْلامَکُمْ) اسلام خود را بر من منت نگذارید و جهت دوم اینکه منت را -البته اگر منتی باشد- به اسلام خود نهادند با اینکه باید به ایمان خود گذاشته باشند و در ذیل آیه گفتیم که کلمه اسلام را بدین سبب مبدل به ایمان کرد تا اشاره به جهت دوم کند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَمُنّونَ»، ج۴، ص۳۴۵.
