خضر (سبزیجات)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَضِر به فتح خاء و کسر ضاء همان سبزیجات است. از
احکام آن در بابهای
زکات،
حج،
تجارت،
مساقات و
لقطه سخن گفتهاند.
خضر به انواع سبزی که در
زمین ریشه ندارند اطلاق میشود، مانند سبزیها، خیار،
خربزه و بادمجان.
پرداخت
زکات آنچه از زمین میروید و با
کیل یا
وزن داد و ستد میگردد در غیر
گندم،
جو،
خرما و
کشمش،
مستحب است. خضر همچون سبزیها،
خیار و
بادمجان که زود
فاسد میشوند از این
حکم استثنا شدهاند؛ بدین معنا که پرداخت زکات آنها
استحباب ندارد.
در لزوم اجتناب
محرم از سبزیهای
خوش بو، همچون
ریحان و
نعنا اختلاف است. برخی
معاصران،
احتیاط را در اجتناب از آن، و برخی،
خوردن آن بدون بوییدن را بی اشکال دانستهاند.
اگر کسی کالایی را که زود فاسد میشود، مانند سبزیها، بفروشد، در صورتی که
خریدار آن را تحویل نگرفته و بهای آن را نپرداخته است، تا
شب صبر میکند و با داخل شدن شب میتواند
معامله را
فسخ نماید.
خرید و
فروش خضر همچون خیار، خربزه و بادمجان قبل از به ثمر نشستن
جایز نیست؛ لیکن پس از ریزش
گل آن و نمایان شدن میوهاش به صورت یک
برداشت یا بیشتر صحیح است. مرجع تشخیص مقدار یک برداشت
عرف است؛ لیکن
معامله سبزیهایی همچون
هویج و
شلغم که میوهشان در
دل زمین است به جهت مجهول بودن بنابر قول گروهی صحیح نیست.
برخی آن را صحیح دانستهاند.
خرید و فروش خضر همچون تره و نعنا که پس از چیدن دوباره میرویند پس از رویش به صورت یک چین یا بیشتر صحیح است.
بنابر
مشهور، کسی که
درخت میوه یا خضر در مسیر عبورش قرار دارد با شرایطی- از جمله عدم
علم یا
ظن به نارضایتی صاحبش- میتواند به قدر متعارف از آن بخورد.
مساقات بر
درختان صحیح است؛ لیکن بر مثل خضر که در زمین ریشه ثابت ندارند صحیح نیست.
چیزی را که
انسان پیدا کرده، چنانچه از فاسد شدنیها همچون خضر باشد، میتواند پس از تعیین قیمت و به
ذمه گرفتن آن در آن تصرّف کند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۴۶۴-۴۶۵.
