خون حیض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
"
"
سیاه و غلیظی است که هنگام
زن، غالباً همراه با
سوزش و
حرارت، از
وی خارج میشود که به تناسب طبیعت وی در زمانهای بعد، به صورت
(ماهانه) درمیآید.
"حیض" در اصل به معنی جمع شدن خون
و جریان یافتن
آن است و
را نیز به همین ارتباط حوض میگویند که آب در آن جمع میشود.
و در
اصطلاح فقهی، "حیض" خون سیاه و غلیظی است که هنگام بلوغ زن، غالباً همراه با سوزش و حرارت، از رحم وی خارج میشود که به تناسب طبیعت وی در زمانهای بعد، به صورت عادت (ماهانه) درمیآید.
واژه "حیض" در
به کار نرفته، ولی مشتق آن به صورت مصدر (
محیض)
و فعل (یحضْنَ)
به کار رفته است. در ضمن چون "حیض" مختص زنان بوده، لذا در زبان عربی اسم فاعل آن نیز مذکر آورده شده و میگویند: "امرأة
" یعنی زنی که در ایام عادت ماهانه به سر میبرد؛ چنانکه به زن باردار نیز "امرأة حامل" گفته میشود.
متعال در این باره میفرماید:
«وَ یسئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذًی...»
«و از تو درباره خون حیض سؤال میکنند، بگو: چیز زیانبار و آلودهای است!...»
"اذی" حالتی را گویند که به سبب رسیدن امور ناملائم و ناخوشایند برای انسان حاصل گردد؛ البته گاهی به دلیل مبالغه در آن امر، به خود آن أمر ناخوشایند نیز لفظ "اذی" اطلاق میشود.
همچنین "أذی" در
شریفه، به منزله تعلیل و علت برای
نیز هست؛ به عبارت دیگر "اذی" در اینجا به معنی ضرری است که از جهت
آلودگی و
به انسان میرسد.
قرآن "حیض" را به عنوان "اذی" (چیز آلوده و زیانآور) معرفی کرده که در واقع فلسفه حکم اجتناب از
آمیزش جنسی را با زنان، در حالت حیض نیز بیان نموده که در ادامه آیه به صراحت، به
آن پرداخته است.
به احکام بیان شده در قرآن برای حیض میپردازیم.
اسلام
مقاربت و
در حال حیض را به شدت
کرده و در این رابطه فرموده است:
«وَ یسئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذًی فَاعْتَزِلُواْ النِّسَاءَ فیِالْمَحِیضِ وَ لَاتَقْرَبُوهُنَّ حَتیَ یطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیثُ أَمَرَکُمُ اللَّهُ...»
«و از تو درباره خون حیض سؤال میکنند، بگو: چیز زیانبار و آلودهای است؛ از اینرو در حالت
قاعدگی، از زنان کنارهگیری کنید؛ و با آنها نزدیکی ننمایید، تا
پاک شوند. و هنگامی که پاک شدند، از طریقی که
به شما فرمان داده، با آنها
کنید...»
"اعتزال" از مادّه "عزل" بوده و "عزل" به معنی کنار رفتن و جدا شدن از موضوعی است که شخص در محیط جریان آن میباشد و "اعتزال" اختیار کردن عزل است؛
پس منظور از "فَاعْتَزِلُوا..." کنایه از ترک
و نزدیکی است، چنانکه
(همبستری) و مقاربت (نزدیکی) کنایه از
هستند.
براین اساس "قرب" به معنی مطلق نزدیکی به جهت
التذاذ بوده و
در این ایام خاص، دستور به تعدیل روابط با زنان
را داده است.
آمیزش جنسی در چنین حالتی، علاوه بر اینکه تنفرآور است، عوارض ناگواری در
و
مرد و
فرزند به وجود میآورد که
طب امروز نیز آن را اثبات کرده است. از جمله این زیانها، احتمال
شدن مرد و زن، ایجاد یک محیط مساعد برای پرورش عوامل
بیماریهای آمیزشی، التهاب
اعضاء تناسلی زن و وارد شدن خون آلوده به داخل
عضو تناسلی مرد و....
البته غیر از جماع، دیگر لذتها
است.
، مدت زمانی است که زن در طول آن، نمیتواند دوباره
کند ولی پس از اتمام آن در ازدواج مجدد آزاد است.
خداوند باری تعالی
عده طلاق زن را به کمک حیض مشخص فرموده است:
«وَ الْمُطَلَّقَاتُ یتربَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ...»
«زنان مطلقه، باید به مدت سه مرتبه
دیدن (و پاک شدن) انتظار بکشند! (عده نگه دارند)...»
"
" در اصل به معنای آزاد و رها شدن از
قید و
است؛ ولی در اینجا به عنوان استعاره در رها کردن زن از قید ازدواج استعمال شده و به خاطر کثرت استعمال، در همین معنا حقیقت یافته است.
و کلمه "
تربص"، به معنای
و
میآید و در آیه مورد بحث، مقید به قید "بانفسهن" شده که چیستی عده طلاق را میفهماند؛ چون
زن مطلقه در مدت عدّه، خودش را در خانه حبس کرده و از ازدواج و تمکین به مردان حفظ میکند و در نتیجه از اختلاط نطفهها بر حذر میماند.
کلمه "
قروء"، جمع" قُرء" است و "قُرء" لفظی است که دو معنای ضد هم دارد؛ یعنی هم معنای حیض را میدهد و هم معنای
(
). اما معنای اصلی این واژه "جمع کردن" است؛ جمعی که دگرگونگی و تفرقه را به دنبال داشته باشد. بنابراین بهتر آن است که بگوئیم معنایش در اصل پاکی بوده، چون در حال پاکی رحم، خون در حال جمع شدن در رحم است و سپس در حیض هم استعمال شده، چون حیض حالت بیرون ریختن خون بعد از جمع شدن آن در رحم زن میباشد.
بنابراین حیض میزان و معیاری برای مدت عدّه بانوان بوده و بیان آیه به صورت خبری، تأکید بر این امر است که زنان باید این مدت را انتظار بکشند و
کنند.
از
–علیهالسلام- نیز نقل شده که واژه "قُرء" در این آیه به معنای "طُهر" است.
بحث درباره ایام حیض و عده و حکمت و فلسفه وضع این احکام.
اصل
در
عدّه برای آن است که آب و
نطفه مردان با یکدیگر مخلوط نشده و در نتیجه
فاسد نگردد. البته این حکمت لازم نیست که در تمامی موارد موجود باشد، چون قوانین و احکام، همیشه بستگی به حکمتهای غالبی دارد، در نتیجه اگر زن عقیم هم طلاق داده شد، وی نیز باید عده را نگه دارد.
مرد میتواند به
همسر خود در طول ایام عده رجوع کند و زندگی سابق خود را با این زن از سر بگیرد.
البته این در صورتی است که
باشد. برای توضیح بیشتر در این زمینه و اطلاع از انواع طلاق به رسالههای عملیه مراجع عظام مراجعه شود.
«...وَ بُعُولَتهنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فیِ ذَلِک إِنْ أَرَادُواْ إِصْلَاحًا»
«...و همسرانشان، برای بازگرداندن آنها (و از سرگرفتن زندگی
) در این مدت، (از دیگران) سزاوارترند؛ در صورتی که (براستی) خواهان اصلاح باشند»
«وَ لایحِلُّ لَهُنَّ أَنْیکْتُمْنَ ماخَلَقَ اللَّهُ فِی أَرْحامِهِنَّ...»
«برای آنها حلال نیست که آنچه را خدا در رحمهایشان آفریده،
کنند»
اعلام آغاز و پایان ایام عده را ـ که معمولا خود زن میفهمد نه دیگری ـ بر عهده زن گذاشته و گفتار او را در این زمینه سند قرار داده است؛ لذا
–علیهالسلام- در تفسیر آیه فوق میفرماید:
«قَد فَوضَ اللَّهُ اِلی النّساءِ ثَلاثَةُ اَشیاءٍ: الحَیضُ وَ الطّهرُ وَ الحَملُ»
«خداوند سه چیز را به زنان واگذار نموده است: اطلاع دادن از عادت ماهانه، پاک شدن از حیض و
باردار بودن.»
بنابر عقیده جمعی از مفسران جمله "ماخَلَقَ اللَّهُ فِی أَرْحامِهِنَّ" میتواند دو معنی را در برداشته باشد: اول "فرزند" و دیگری "عادت ماهانه"؛ چراکه خداوند هر دو را در
رحم زن آفریده است. بنابر احتمال اول، زن نباید حمل خود را از دیگران پنهان نموده و ادعای
ایام عادت ماهانه را داشته باشد، تا مدت عده را کمتر کند! زیرا عده زن باردار وضع حمل است؛
و بنابر احتمال دوم، زن در مورد عادت ماهانه خود نیز از حیث شروع و پایان باید واقعیت را بیان کند.
برای مطالعه بیشتر به مقاله
مراجعه شود.
دانشنامه موضوعی قرآن.